Республикӑри ялсенчи вулавӑшсем валли кӗнекесем пухаҫҫӗ. Акцие Пӗтӗм Раҫҫейри вулавӑшсен кунне халалланӑ. Уява ҫу уйӑхӗн 27-мӗшӗнче паллӑ тӑваҫҫӗ.
«Кӗнеке инвестицийӗ» акцие Шупашкарти вулавӑшсен пӗрлешӗвӗ йӗркеленӗ. Акципе килӗшӳллӗн, республикӑра пурӑнакансем хӑйсен вуласа тухнӑ кӗнекисене е ҫӗнӗ кӑларӑмсене ялти вулавӑшсене пама пултараҫҫӗ. Вӗсене ҫу уйӑхӗн 26-мӗшӗччен йышӑнаҫҫӗ, Россельхозбанкӑн кирек хӑш офисне пырса памалла.
Вулавӑш валли илсе килнӗ кӗнекен ҫӗтӗк пулмалла мар. Ҫу уйӑхӗн 27-мӗшӗнче пухнӑ кӑларӑмсене районти вулавӑшсене савӑнӑҫлӑ лару-тӑрура парӗҫ.
Ака уйӑхӗн 23-мӗшӗнче Чӑваш Республикин Наци вулавӑшӗнче «Литературӑллӑ Чӑваш Ен: ҫулталӑкри чи вулаканан кӗнеке» республикӑри фестиваль-конкурс ҫӗнтерӳҫисене чысланӑ.
Конкурса 153 кӗнекене тӑратнӑ. Чи вуланаканнисене пилӗк номинацире палӑртнӑ.
«Чӑвашла ҫырнӑ проза жанрӗллӗ чи вуланакан кӗнеке» номинацире Улькка Эльменӗн «Упраймарӑм сана» 3-мӗш кӗнеки ҫӗнтернӗ; «Вырӑсла ҫырнӑ проза жанрӗллӗ чи вуланакан кӗнеке» номинацире — Вера Савельеван «Горькая правда жизни» кӗнеки; «Поэзи жанрӗнчи чи вуланакан кӗнеке» номинацире — Валерий Самойлов-Раштавӑн «Кушак ҫури» кӗнеки; «Чи вуланакан ача-пӑча кӗнеки» — Ева Лисинан «Ҫапкаланчӑк = Бомжик» тата Галина Матвееван «Мӑшӑр ҫунат» кӗнекисем.
Художниксен куҫӗпе чи лайӑх кӗнеке тесе Иосиф Трерӑн «Хӗрӗх Чалӑш Хӗрлӗ Ту» кӗнекине (ӑна Станислав Юхтар илемлетнӗ) йышӑннӑ. Литература критикӗсем вара чи лайӑх кӗнеке тесе Г.В. Тал-Мӑрсан «Суйласа илнисем: поэзи, драматурги, чӑнлавсем, ҫырусем» ӗҫне палӑртнӑ.
Ольга Иванова хатӗрленӗ «Саламлӑр аннӗре» ятарлӑ дипломпа чысланӑ.
Чӑваш кӗнеке издательствинче «Ӗмӗр пурӑн – ӗмӗр вӗрен» кӗнеке пичетленсе тухнӑ. Чӑваш халӑхӗн сӑмахлӑхӗн тӗслӗхӗсене Владимир Галошев пухса хатӗрленӗ, редакторӗ – Владимир Степанов. Ҫӗнӗ кӑларӑма 1000 экземплярпа пичетленӗ.
Кӗнеке сакӑр пайран тӑрать. «Чӑваш тӗнчи» ятли тӗнче пуҫланса кайнипе паллаштарать. Ачалӑхпа ҫамрӑклӑха тата ватлӑха, арҫынпа хӗрарӑма халалланӑ пайсем те пур.
Кӗнекене кӗртнӗ мифсемпе легендӑсем, юмахсемпе ваттисен сӑмахӗсем чӑваш халӑхӗн чунне, унӑн кӑмӑлне, халӑхӑмӑрӑн философине уҫса пама пулӑшаҫҫӗ.
Ҫеҫпӗл Мишши фончӗн директорне Валерий Туркая Чӑваш Республикин Хисеп грамотипе чыслама йышӑннӑ. Хушӑва республика Элтеперӗ Олег Николаев ӗнер, ака уйӑхӗн 16-мӗшӗнче, алӑ пуснӑ. Ӗҫлӗ хутра палӑртнӑ тӑрӑх, Валерий Туркая «наци культурине аталантарма тӳпе хывнӑшӑн тата общество ӗҫӗнчи хастарлӑхшӑн» чыслӗҫ.
Сӑмах май каласан, ҫак эрнере республикӑн Патшалӑх Канашӗн депутачӗ, Чӑваш патшалӑх гуманитари ӑслӑлӑхӗсен институчӗн директорӗ Пётр Краснов Елчӗк районӗнчи тӗп вулавӑш тытӑмне Валерий Туркай кӗнекисене парнеленӗ.
Ҫакна та палӑртмалла: чӑваш халӑх поэчӗ паян 60 ҫул тултарнӑ.
Чӑваш халӑх поэчӗ Валери Туркай, кӑҫалхи ака уйӑхӗн 17-мӗшӗнче 60 ҫул тултараканскер, хӑйӗн черетлӗ юбилейне сумлӑ та пархатарлӑ ӗҫӗ-хӗлӗпе кӗтсе илет — ырми-канми сӑвӑ хыҫҫӑн сӑвӑ ҫырать, тӗрлӗ халӑхсен паллӑ поэчӗсен хайлавӗсене чӑвашла куҫарать, вулакана ҫине-ҫинех ҫӗнӗ паха кӗнеке парнелет.
Нумаях пулмасть Шупашкарта вырӑссен ку чухнехи паллӑ поэчӗн Юрий Щербаковӑн (Аҫтӑрхан хули) В.Туркай чӑвашла куҫарнӑ сӑввисен «Казаксен юрри» тата Валери Туркайӑн Раҫҫейри паллӑ сӑвӑҫсем тӗрлӗ ҫулсенче вырӑсла куҫарнӑ сӑввисен «Навсегда я выбрал этот путь» пуххи вулакан патне ҫитрӗҫ. Кӗҫех поэзие юратакансем Тутарстан халӑх поэчӗн, Раҫҫей Патшалӑх премийӗн лауреачӗн Ренат Харисӑн В.Туркай чӑвашла куҫарнӑ сӑввисен «Кӗрхи чечексем» пуххипе паллашма пултарӗҫ.
Тин кӑна Шупашкарта паллӑ сӑвӑҫӑн юлашки вӑхӑтра ҫырнӑ сӑввисемпе Гавриил Державинӑн, Михаил Лермонтовӑн, Анна Ахматован, Иван Бунинӑн, Николай Гумилевӑн, Марина Цветаеван, Борис Пастернакӑн тата Евгений Евтушенкон В.Туркай чӑвашла куҫарнӑ сӑввисен «Ҫунать-ха вучахӑм, ҫунать!...» ятлӑ пуххи кун ҫути курнӑ. Ку ретре вырӑссен аслӑ поэчӗн Гавриил Державинӑн В.
Ака уйӑхӗн 13-мӗшӗнче Чӑваш наци вулавӑшӗнче «Варкӑш» литература клубӗн йӑлана кӗнӗ ларӑвӗ иртрӗ. Хальхинче унта Тани Юнӑн «Иртнӗ кунсем-ҫулсем» кӗнекине хакланӑ. Чӑваш кӗнеке издательство ӗҫченӗ Ольга Иванова Чӑваш Енри профессионал ҫыравҫӑсен Фейсбукри страницинче пӗлтернӗ тӑрӑх, кӗнеке 2013 ҫулта Чӑваш кӗнеке издательствинче кун ҫути курнӑ.
«Тани Юн (Татьяна Степановна Максимова-Кошкинская, хӗр чухнехи хушамачӗ – Бурашникова) 1903 ҫулхи кӑрлачӑн 28-мӗшӗнче Етӗрне уесӗнчи (халӗ Чӑваш Республикин Етӗрне районӗ) Чурпай ялӗнче ҫуралнӑ. Пултарулӑхри малтанхи утӑмӗсене шкулти театр сцени ҫинче тунӑ, ун хыҫҫӑн Хусантан тин ҫеҫ Шупашкара куҫса килнӗ чӑваш театрӗнче вӑй хунӑ, «Чӑвашкино» тата «Востоккино» студисем ӳкернӗ фильмсенче тӗп рольсене вылянӑ. Чӑваш тата вырӑс драма театрӗсенче вылянӑ чухне ӑна Иоаким Максимов-Кошкинский асӑрханӑ. Каярахпа Иоаким Степанович унӑн мӑшӑрӗ пулса тӑнӑ.
Тани Юн сцена тата кино искусствинче ытларах палӑрнӑ пулин те, литературӑра та ҫине тӑрсах ӗҫленӗ, вырӑс ҫыравҫисен хайлавӗсене чӑвашла куҫарнӑ, пьесӑсем ҫырнӑ. Унӑн «Иртнӗ кунсем-ҫулсем» кӗнеки пирвайхи хут 1972 ҫулта пичетленнӗ.
Ӗнер, ака уйӑхӗн 13-мӗшӗнче, Муркашри тӗп вулавӑшра «Улькка Эльменӗ – пурнӑҫ ҫыравҫи» литературӑпа музыка тӗлпулӑвӗ иртнӗ. Ӑна ҫыравҫӑн «Упраймарӑм сана» кӗнекин виҫҫӗмӗш пайне халалланӑ.
Улькка Эльменӗ Вӑрнар районӗнчи Авшак Элменре ҫуралнӑ. Мӑшӑрӗ пурнӑҫран уйрӑлнӑ хыҫҫӑн строительство организацине ертсе пыма тытӑннӑ. И.Н. Ульянов ячӗллӗ Чӑваш патшалӑх университетӗнче пӗлӳ илнӗскер хӑй вӑхӑтӗнче тӑван районӗнчи Калининӑри вӑтам шкулта ачасене чӑваш чӗлхипе литератури вӗрентнӗ, районти «Ҫӗнтерӳ ҫулӗ» хаҫатра, Санарпуҫри вӑтам шкулта директор ҫумӗнче, район администрацийӗн тӗп специалистӗнче, «Капкӑн» журнал редакцийӗнче ӗҫленӗ.
Унӑн «Ма инҫе-ши ҫӑлтӑрӑм?..», «Кая юлнӑ ӳкӗнӳ», «Ҫирӗп чунлисем телейлӗ» кӗнекисене вулакансем юратса йышӑннӑ. «Упраймарӑм сана» кӗнеке вара виҫӗ пайпа пичетленнӗ.
Ачасемпе ҫамрӑксем валли чӑвашла ҫырнӑ чи лайӑх алҫырусене кӑҫал та палӑртӗҫ. Кун пек конкурс пирӗн республикӑра юлашки ҫулсенче вӗҫӗмех иртет. Ҫӗнтерӳҫӗ-ӗҫсене хыснаран уйӑрнӑ укҫа шучӗпе пичетлӗҫ. Сӑмах май каласан, укҫа виҫи пӗлтӗрхи шайах юлнӑ.
Конкурса авторсен ӗҫӗсене те, ушкӑнпа шӑрҫаланисене те йышӑнӗҫ.
Шкул ҫулне ҫитмен тата кӗҫӗн ҫулсенчи ачасем валли ҫырнӑ алҫырушӑн 50 пин тенкӗ тивӗҫӗ. Вӑтам шкул тата аслӑ шкул ҫулӗсенчи ачасем валли ҫырнӑ хайлавсемшӗн бюджетран 75 пин тенкӗ парӗҫ.
Станислав Сатур поэт «Эпӗ» виҫе» тата «Юхӑмра» кӗнекесене Чӑваш Республикин Наци вулавӑшне тата муниципалитет библиотекисене парнеленӗ. Вулавӑшсем валли автор 200-шер экземпляр уйӑрнӑ.Чӑваш кӗнеке издательствинче Станислав Сатур сӑвӑҫӑн «Эпӗ» виҫе» ятпа кӗнеке пичетленнине Чӑваш халӑх сайчӗ 2019 ҫулхи кӗркунне пӗлтернӗччӗ.
Наци вулавӑшӗнче пӗлтернӗ тӑрӑх, Станислав Сатур пултаруллӑ поэт ҫеҫ мар, драматург та, публицист та. Вӑл «Икӗ тапӑр хушшинче», «Ҫил ҫӑварӗнчи йӑва» пьесӑсем ҫырнӑ. Композиторсем унӑн сӑввисене кӗвӗленӗ. Вырӑс юррисене вӑл 200-е яхӑн ч чӑвашла куҫарнӑ. Ҫав шутра — В. Боковӑн «Оренбург мамӑк тутӑрӗ», Р. Гамзатовӑн «Тӑрнасем», Л. Дербеневӑн «Йӑлт иртет» ата ыттисем. Поэтӑн тп кӗнекисем: «Чӗре хӗлӗхӗсем», «Сӑмах», «Чун вӗҫевӗ» тата ыттисем.
Чӑваш наци музейӗнче «Авалхи кӗнекесене уҫнӑ май...» курав малалла ӗҫлет. Унпа ҫак уйӑх тӑршшӗпех паллашма май килӗ. Ӑна «Музей коллекцийӗнчен» ярӑмпа уҫнӑ.
Куравра сайра тӗл пулакан кӗнекесемпе паллашма май туса панӑ. Коллекцин тӗп фондӗнче — 400 ытла кӗнеке. Музейҫӑсем палӑртнӑ тӑрӑх, уйрӑмах хаклисем — ал ҫырусемпе авалхи кӗнекесем. Кураври экспонатсем хушшинче, сӑмахран, 1748 ҫулхи Евангели. Николай Ашмарин, Василий Магницкий, Николай Золотницкий, Николай Никольский кӗнекисем, чӑвашла кӑларнӑ пӗрремӗш букварьсем те пур.
+7.3 °C