Чӑваш Енӗн Наци вулавӑшӗнче «Литературӑллӑ Чӑваш Ен: ҫӗр ҫуллӑхри чи вуланӑкан кӗнеке» конкурса пӗтӗмлетнӗ. Чи вуланакан кӗнеке – Александр Артемьевӑн «Салампийӗ».
Наци вулавӑшӗн пресс-релизӗнче пӗлтернӗ тӑрӑх, Александр Спиридоновичӑн романӗ 1271 сасӑ пухнӑ.
Ҫӗнтерӳҫӗ ятне Чӑваш Енри Профессионал писательсен пӗрлешӗвӗн правленийӗн ертӳҫи Лидия Филиппова тата Владислав Николаев ҫыравҫӑ тата журналист пӗлтернӗ.
Ҫӗнтерӳҫӗ дипломне Александр Артемьевӑн хӗрне Александра Артемьевӑна панӑ.
Сереп – авалхи чӑваш сӑмахӗ. Вӑл ачасем хӑйсен ӳсӗмӗнче пӗр-пӗринпе чупассипе, сикессипе, ишессипе, кайӑк чӗпписене паллассипе, кӗпҫесем тупса ҫиессипе ӑмӑртнине пӗлтернӗ.
Элӗксен Серепӗ — Анатолий Трофимович Афанасьев (12.12.1920 – 18.02.2003), писатель, Чалтан вӑрҫин салтакӗ, педагог ҫуралнӑранпа 100 ҫул ҫитрӗ. Вӑл Мӑн Тукташ ялӗнче ҫуралса ӳснӗ, Вӑрҫӑччен Нурӑсри педагогика училищинчен вӗренсе тухнӑ. 1942–1945 ҫулсенче фронтра нимӗҫ фашисӗсемпе ҫапӑҫнӑ, йывӑр аманса таврӑннӑ. Анатолий Афанасьев старшина Чӑваш патшалӑх университетӗнче пӗлӳ пухнӑ, вӑрах вӑхӑт шкута ӗҫленӗ.
Вӑл хӑй тухса ҫӳрейместчӗ пулин те, Шупашкарти хаҫат-журнал тӗременлӗхӗсене унӑн сӑввисемпе тӗрленчӗкӗсене арӑмӗ Татьяна Федоровна тата пултӑрӗ (арӑмӗн шӑлнӗ) Вячеслав Степанов таврапӗлӳҫӗ тӑтӑшах илсе килетчӗҫ. Выртакан ҫын пурнӑҫшӑн пӗтӗм вӑйпа кӗрешнине ырласа, ӑна «чӑваш халӑх ӑсчахӗ» ят патӑмӑр. Унӑн паллӑрах кӗнекисем: «Хурӑн куҫҫулӗ», «Уйӑх юрри», «Хӑмӑш юрри, «Аттесем ҫук чухне», «Вӑрнар асамачӗ». Кӑҫал Анатолий Серепӗн 100 ҫулӗ тӗлне ҫӗнӗ кӗнеки — «Ҫырусен пуххи» (2020, Ҫӗнӗ вӑхӑт, 152 с.
Чӑваш кӗнеке издательствинче «Алран алла» ятпа ҫӗнӗ ярӑм ҫулсерен тухса тӑма пуҫлӗ. Унта кӗнӗ хайлавсенче хӗрарӑм шӑпи тӗп вырӑнта пулӗ. Издательствӑн ӗҫченӗ Галина Антонова ҫакӑн пирки Чӑваш Енӗн Наци вулавӑшӗн «Варкӑш» литература клубӗн черетлӗ ларӑвӗнче пӗлтернӗ.
Вулавӑшӑн сайтӗнче клубӑн хастар пайташӗсем Чӑваш кӗнеке издательствинче кӑҫал пичетленнӗ «Инкеклӗ телей» коллективлӑ сборника сӳтсе явнине пӗлтернӗ.
Кӗнекене пухса хатӗрленӗ Галина Антонова ҫапла пӗлтернӗ: «Чӑвашла вулама юратакан пикесем, аппасемпе йӑмӑксем, аннесемпе асаннесем валли Чӑваш кӗнеке издательстви ятарлӑ ярӑм пуҫларӗ. Вӑл «Алран алла» ятпа кашни ҫулах тухса тӑрӗ. Ҫав ярӑмри кӗнекесене хӗрарӑмсем уйрӑмах килӗштерекен юратупа туслӑх, ҫемье, кӑмӑл-сипет ыйтӑвӗсемпе ҫырнӑ повеҫсемпе калавсем кӗрӗҫ».
Чӑваш Ен Наци вулавӑшӗнче «Варкӑш» литература клубӗ вӗҫӗмех пухӑнать. Нумаях пулмасть вулавӑшра «Инкеклӗ телей» кӗнекене тишкернӗ. «Алран алла» ярӑмпа тухнӑ кӑларӑма Улькка Эльменӗн, Юрий Терентьевӑн, Лидия Филипповӑн, Людмила Сачковӑн, Владимир Степановӑн, Галина Матвеевӑн, Ольга Любимовӑн калавӗсем тата Юлия Николаевӑн повеҫӗ кӗнӗ. Ӑна Чӑваш кӗнеке издательствинче пичетленӗ. Унта кӗнӗ хайлавсен пӗр пеклӗхӗ – хӗрарӑм шӑпи.
Кӑларӑма тишкерме асӑннӑ кӗнекене пухса хатӗрленӗ Галина Антонова, Владимир Степанов ҫыравҫӑ, Чӑваш Республикин тава тивӗҫлӗ вӗрентекенӗ Геронтий Никифоров, «Варкӑш» литература клубӗн хастар пайташӗ Елена Кудрявцева тата ыттисем пухӑннӑ.
ЧР Наци вулавӑшӗнче пӗлтернӗ тӑрӑх, «Варкӑшӑн» ҫитес тӗлпулӑвӗнче Нелли Петровскаян икӗ кӗнекерен тӑракан «Тухатмӑш» романне пӑхса тухӗҫ.
Пушкӑртстанри Мияки районӗнчи Кекен ялӗн культура ҫуртӗнче «История деревни» кӗнеке хӑтлавӗ иртнӗ. Асӑннӑ кӗнекене ҫак ялта 1923 ҫулта ҫуралнӑ тата пурӑннӑ вӑрҫӑпа ӗҫ ветеранӗ, Кекен шкулӗн улшӑнми завучӗ, вӗрентекенӗ Сергей Филиппов ҫырма пуҫланӑ. Анчах пуҫтарӑннӑ материалсене – очерксене, историлле справкӑсене, ял историйӗпе ҫыхӑннӑ чӑн фактсене – пӗр кӗнекене пуҫтарма май килмен. Ашшӗ пуҫланӑ ӗҫе ывӑлӗ, Тольятти хулинче пурӑнакан Владимир Сергеевич малалла тӑснӑ.
Тӗл пулӑва Пелепей районӗнчи чӑвашсен наципе культура автономийӗн председателӗ Владимир Яковлев хутшӑннӑ. Пелепей хулинчи «Урал-Батыр» наци культурисен центрӗ ҫумӗнчи «Илем» чӑваш халӑх фольклор ансамблӗ (ертӳҫи – Нина Никитина) сцена ҫине тухни презентацийӗн чи илемлӗ саманчӗсенчен пӗри пулчӗ тесе ҫырнӑ «Урал сасси» хаҫатра Кекен ялӗнчи Нина Никитина.
Мероприяти Сергей Федотовичпа Ольга Семеновна Филипповсем пурӑннӑ ҫурт ҫинче Асӑну хӑмине уҫнипе вӗҫленчӗ.
И.Я.Яковлев ячӗллӗ Чӑваш патшалӑх педагогика университечӗн кӑларӑшӗнче Галина Брусова доцентӑн «Мӗтри Кипек хайлавӗсенчи вӑрҫӑ теми» ятлӑ монографийӗ (2020,182 хутъен) пичетленсе тухнӑ. Ӑна мана Галина Федоровна тата вӑл вӗрентекен студенткӑсен пӗр ушкӑнӗ, киле килсех, Учитель кунӗпе саламласа парнелерӗҫ. Ватӑ пулсан та, кӗнекешӗн шкул ача пекех хӗпӗртерӗм. Мӗншӗн? Сӑлтавӗ ансат. Тӗпчев никӗсӗнче - ҫур ӗмӗр каялла Галина Логунова (Брусова) студентка ман патра литературӑпа тӗплӗ диплом ӗҫӗ ҫырнӑччӗ. Вӑл Кипекпе тӗл пулса калаҫрӗ, кайран ҫыру ҫӳретрӗ. Ӗҫе ун чухнех пичете сӗнчӗҫ. Анчах вӑхӑчӗсем урӑхлаччӗ те, пичете лекесси мана хама та ҫӗр пӑтӑрмах урлӑ выртатчӗ.
Унтанпа Галина Федоровна вӑтам шкулта тӑрӑшрӗ, ӑна аслӑ шкула ӗҫе илчӗҫ, хӳтӗленсе педагогика ӑслӑлӑхӗсен кандидачӗ пулса тӑчӗ. Чӑваш литературине вӑл ӗмӗр тӑршшӗпех юратма пӑрахман иккен. Ҫавӑнпах Мӗтри Кипек пултарулӑхнее тишкерме чарӑнман, унӑн хайлавӗсене вӗрентмелли меслетсене пуянлатса пынӑ. Тӗпчев кӗнекин иккӗмӗш пайӗ – хушса пани: «М. Кипек пурнӑҫӗпе ӗҫӗ-хӗлӗ тӑрӑх класра тата класс тулашӗнче ирттермелли хушма ӗҫсем».
«Хыпар» издательство ҫурчӗн директорӗ — тӗп редакторӗнче нумай ҫул ӗҫленӗ Алексей Леонтьев истори ӑслӑлӑхӗсен кандидачӗ пулса тӑнӑ. Ҫавӑн ҫинчен калакан хушӑва РФ Ӑслӑлӑх тата аслӑ вӗренӳ министерстви юпа уйӑхӗн 2-мӗшӗнче алӑ пуснӑ.
Алексей Петрович — Раҫҫей Федерацийӗн Писательсен Союзӗн пайташӗ. Чӑвашсен пӗрремӗш хаҫачӗн «Хыпарӑн» йӗркелӳҫи тата редакторӗ Николай Никольский пурнӑҫӗпе пултарулӑхне тата «Хыпар» хаҫат кун-ҫулне нумай тӗпченӗ. Паха ҫав материалсене пухса «Минувшее и настоящее» кӗнеке кӑларнӑ. Вӑл 640 страницӑран тӑрать.
Алексей Леонтьев куҫару ӗҫӗпе те самай тӑрӑшнине пӗлетпӗр. Сӑмахран, Александр Гринӑн хайлавӗсене чӑвашла куҫарса 5 томпа пичетленӗ. Ӗҫе хӑтлама К.В.Иванов ячӗллӗ литература музейне 2014 ҫулта пуҫтарӑнсан педагогика наукисен кандидачӗ Роза Петрова-Ахтимирова: «Чӑвашла хайлавсем Грин хӑй ҫырнинчен те вӑйлӑрах пулса тухнӑ», — тесе ырланӑ.
Кировра вырнаҫнӑ Александр Грин музейӗ хӑйне евӗрлӗ экспонатсемпе пуянланнӑ. Ҫыравҫӑн чӑвашла куҫарнӑ хайлавӗсен пуххине музей парне евӗр йышӑннӑ. Ӑна куҫару авторӗ Алексей Леонтьев парнеленӗ.
Парнене «А.С. Грин: взгляд из XXI века» (чӑв. А.С. Грин: XXI ӗмӗр куҫӗпе) ӑслӑлӑх конференцийӗнче панӑ. Унта куҫаруҫӑна та йыхравланӑ. Киров облаҫӗнчи таврапӗлӳ музейӗ Шупашкарти хӑна тухса калаҫнине итлекенсем кӑсӑкланса тӑнланине, ҫавна май ҫырнисен 5 томлӑ пуххине парнелеме хистенине пӗлтернӗ.
Алексей Леонтьев асӑнмалӑх ҫырса хӑварнӑ. Унта ҫапла каланӑ: «Грина юратса — Киров облаҫӗнчи таврапӗлӳ музейне. Грэй капитан калашле, тӗлӗнтермӗше хӑвӑн аллупа тӑвасси — чее мар чӑнлӑх. Маншӑн Грин чӑвашла калаҫни тӗлӗнтермӗш».
Авӑн уйӑхӗн 24-мӗшӗнче Чӑваш Ен Наци вулавӑшӗнче «Варкӑш» литература клубӗн ларӑвӗ иртнӗ. Унта ҫамрӑксен хайлавӗсенчен тӑракан «Пирӗшти патне янӑ ҫыру» кӗнекене тишкернӗ.
Кӑларӑма 11 авторӑн: Нина Царыгинан, Екатерина Кошелеван, Ольга Австрийскаян, Инесса Шашкинан, Анастасия Владимирован, Валентина Селенинан, Ирина Кошкинан, Мальвина Петрован, Анастасия Данилован, Екатерина Устинован, Олесч Михайлован – хайлавӗсем кӗнӗ. Чӑваш кӗнеке издательствинче пӗлтернӗ тӑрӑх, кӑларӑмра тӗрлӗ темӑна хускатнӑ: тӑватӑ ураллӑ туссем, ҫутҫанталӑка хӳтӗлесси, ҫемьери хутшӑнусем ҫинчен тата ытти те.
Кӗнекене хаклама авторсем те пуҫтарӑннӑ. Литература клубне пухӑннисем кӗнекери калавсем, юмахсем, халапсем – вӑтам шкул ҫулӗнчи ачасем валли питех паха хайлавсем.
Авӑн уйӑхӗн 30-мӗшӗнче Чӑваш Республикин Патшалӑх истори архивӗ кӗнеке хӑтлавне йыхравлать. Шупашкарти Уруков урамӗнчи 2-мӗш «а» ҫуртра ирхи вунӑ сехетре «История Чувашского края в уникальных архивных документах» кӗнеке-альбомпа паллаштарӗҫ. Ӑна Чӑваш автономи облаҫне йӗркеленӗренпе 100 ҫул ҫитнине халалланӑ.
Кӑларӑма федераци тата республикӑри архивсенчи, ҫӗршыври ӑслӑлӑх учрежденийӗсенчи тата вулавӑшсенчи сайра тӗл пулакан 100 документ кӗнӗ. Вӗсем тӑван халӑхӑмӑрӑн кун-ҫулӗпе 1469 ҫултанпа пуҫласа паллаштараҫҫӗ. Хаклӑ материалсене пухас тесе нумай тимлеме тивнӗ.
Кӗнеке-альбом хӑтлавне ӑсчахсемпе тӗчевҫӗсене, таврапӗлӳҫӗсемпе преподавательсене, культура учрежденийӗсенче ӗҫлекенсене, кӑмӑл пур мӗнпур ҫынна йыхравлаҫҫӗ.
-2.7 °C