Чӑваш Енре пурӑнакан хастар хӗрарӑм, 87 ҫулти Вера Орлова, фольклор пуххине кӑларма ӗмӗтленет.
Чылай ҫул Вера Орлова «Ҫӗньял» фольклор ушкӑнне ҫӳренӗ. Йышпа тӗрлӗ уявсене Мускава та пӗрре кӑна мар ҫитнӗ. Паян вӑл Чӑваш Ен Элтеперӗ Михаил Игнатьев патне Правительство ҫуртне кайнӑ. Ӑна вӑл чӑваш фольклорӗн пуххине кӑларас ӗмӗтлине пӗлтернӗ. 2007 ҫулта «Ай, да наша свадьба…» туй юррисен пуххине пичетленине каланӑ.
Михаил Игнатьев ватта мухтанӑ, ӑна ӑшӑ сӑмахпа хавхалантарнӑ. Кӗнекене кӑларма пулӑшма шантарнӑ.
Республика Элтеперӗ Михаил Игнатьев кинемее спортпа туслӑ пулнишӗн те ырланӑ. 87 ҫулти Вера Орлова тӗрлӗ спорт мероприятине яланах хутшӑнать. Чӑваш тумӗ тӑхӑнса, йӗлтӗр сырса тухать вӑл.
«Артист пурнӑҫӗ витӗр чӑваш театрӗн историне сӑнлани» тенӗ кӗнекен хуплашки ҫинчех. Ҫавӑнпа эпӗ ку хулӑн кӗнекене (Надежда Кириллова. Ман поэзи театрӗ — Мой театр поэзии. Чебоксары 2018. Вырӑсла, чӑвашла. — 560 с.) ҫав курӑм витӗрех вуласа тухрӑм.
К.В.Иванов ячӗллӗ Чӑваш академи драма театрӗнче виҫӗ теҫетке ҫул (1983–2013) выляса, Надежда Кириллова халӑх юратакан тава тивӗҫнӗ артистка, Митта Ваҫлей премийӗн лауреачӗ, режиссер, театровед пулса тӑчӗ. Чӑваш хумсасӗпе (радиопа), инҫекурӑмпа (телевиденипе) тата вун-вун шилӗк ҫинче сӑвӑ ӑста каланипе палӑрчӗ вӑл. Чӑваш поэзийӗн театрне турӗ, тӑван сӑмах илемӗпе янӑравлӑхне халӑх киленмелӗх кӑтартма пултарчӗ.
Эпир ача чухне сӑвӑ-юрӑ ушкӑнӗсем кашни лайӑх шкултах ӗҫлетчӗҫ, сӑвӑ пӑхмасӑр каласа уявсенче ӑмӑртман ача юлманпа пӗрехчӗ. Халӗ те нумай вӗсем. Вӑтанманраххисем вара «литература кружокӗ» тенипе ҫырлахмаҫҫӗ, хӑйсене «поэзи театрӗ» теҫҫӗ. Маншӑн поэзин чӑн-чӑн театрӗ пекех туйӑнатчӗ Ираклий Андронников вилӗмсӗр Лермонтовпа ун сӑввисем ҫинчен тӗлӗнмелле каласа пани тата хальхи саманара Питӗр хулинчи Светлана Крючкова артистка кӑтартакан вырӑс поэзийӗн концерчӗсем.
Чӑваш Енри 25 пин ача «День чтения вслух» (чӑв. Сасӑпа вуламалли кун) республикӑри акци иртнӗ. Унта 25 пин ача, ҫул ҫитмен ҫамрӑксем, шкул ҫулне ҫитменнисен учрежденийӗсенче ӗҫлекен воспитательсем, вулавӑшра тӑрӑшакансем хутшӑннӑ. Мероприятие литературӑна тата кӗнекене халалланӑ.
Сасӑпа вуламалли пӗтӗм Раҫҫейри кунра ҫынсем хӑйсем илемлӗ вуланине кӑтартма, теприсем вуланине кӑтартма пултараҫҫӗ.
Республикӑри акцие ашшӗ-амӑшӗ, ачасем, педагогсем, ӗҫ ветеранӗсемпе вулавӑш ӗҫченӗсем хутшӑннӑ. Вулавӑшсенче ҫыравҫӑсемпе тӗлпулусем, литература марафонӗсем, кӗнеке паттӑрӗсемпе театрализациленнӗ ҫулҫӳревсем, ӑсталӑх сехечӗсем йӗркеленӗ.
Вулавӑш ӗҫченӗсемпе вулакансем В. Бианкин «Лесная газета» тата «Лесные были и небылицы», Л. Воронкован «Девочка из города», В. Драгунскин «Денискины рассказы», М. Зощенкон «Лёлька и Минька», Н. Ишентейӗн «Ырӑ ӗҫсен команди», Л. Каминскин «Удивительные приключения Вити Бровкина», Л. Кассилӗн «Улица младшего сына», В. Катаевӑн «Цветик-семицветик», Н. Мишутинӑн «Пашкин кораблик», Н. Носовӑн «Живая шляпа», В. Осееван «Волшебное слово», «Динка», «Три товарища», А.
Раҫҫейри кӗнеке кӑларакансен ассоциацийӗ «Лучшие книги года» (чӑв. Ҫулталӑкри чи лайӑх кӗнеке) конкурса пӗтӗмлетнӗ. Издательство ӑмӑртӑвӗ кӑҫал 28-мӗш хут иртнӗ. Унта 153 издательство хутшӑннӑ. Конкурса вӗсем 700 ытла кӗнеке тӑратнӑ.
Экспертсем Чӑваш Енри виҫӗ кӗнекене Раҫҫейри чи лайӑх 50 кӑларӑм йышне кӗртнӗ. Вӗсен шутӗнче — Ю.В. Викторовӑн «Чувашская станковая живопись» монографийӗ, КВ. Ивановӑн «Нарспи» поэми, чӑваш халӑх юмахӗсен «Золотая сумка» пуххи.
«Чувашская станковая живопись» кӗнекене Чӑваш патшалӑх ӳнер музейӗн фондӗнчи фоторепродукцисемпе капӑрлатнӑ. «Нарспи» вара пӗлтӗр пичетленнӗ. Поэмӑна унта чӑвашла, вырӑсла тата акӑлчанла кун ҫути кӑтартнӑ. Ӳкерчӗксемпе ӳкерчӗксен фрагменчӗн авторӗ — Анатолий Миттов живопись ӑсти тата график. «Золотая сумка» юмахсен пуххине Раҫҫей тава тивӗҫлӗ художникӗ Виктор Бритвин илемлетнӗ.
Чӑваш кӗнеке издательствинче «Чӑваш Енри чӗрчунсем. Животные Чувашии» карточкӑсен пуххи пичетленсе тухнӑ.
Любовь Левацкая пӗлтернӗ тӑрӑх, «карточкӑсен пуххи – паха дидактика материалӗ. Унта килти тата тискер чӗрчунсен ҫирӗм ӳкерчӗкне кӗртнӗ. Карточкӑн пӗр енче – чӗрчунӑн ӳкерчӗкӗ, тепӗр енче – ун ҫинчен калакан тупмалли юмах тата кӗске информаци.
Паллашу кӑсӑклӑрах пултӑр тесен малтан тупмалли юмах тупсӑмне пӗлсен аван, ун хыҫҫӑн ачана чӗрчунпа тӗплӗнрех паллаштарма пулать».
Кашки ӳкерчӗк ҫинче чӗрчун тата вӗсен «ачисен» ячӗсене вырӑсла тата чӑвашла ҫырнӑ.
Проект авторӗ – Светлана Каликова (вӑл — Чӑваш кӗнеке издательствин пуҫлӑхӗ), пухса хатӗрлекенӗ тата редакторӗ – Ольга Федорова, ӳнерҫи – Дмитрий Литаврин.
Шупашкарти коопераци институтӗнче Австри учёнӑйӗн, Хӗвелтухӑҫ Европа специалисчӗн, философи докторӗн Андреас Каппелерӑн «Чуваши. Народ в тени истории» (чӑв. Чӑвашсем. Истори сулхӑнӗнчи халӑх) кӗнеки пичетленнӗ. Кун пирки эпир аслӑ шкулӑн редакципе издательство пайӗн тӗп редакторӗ Эрбина Никитина Фейсбукра хыпарланичнен пӗлтӗмӗр.
«Die Tschuwaschen. Ein Volk im Schatten der Geschichte» монографи виҫӗ ҫул каялла «Böhlau Verlag» (Кёльн–Вена) издательствӑра нимӗҫле пичетленнӗ. Халӗ унӑн вырӑсла версийӗпе паллашма май пур. Монографие нимӗҫлерен Шупашкарти коопераци институчӗн гуманитари дисциплинисен тата ют ҫӗршыв чӗлхисен кафедрин доценчӗ, педагогика ӑслӑлӑхӗсен кандидачӗ Елена Толстова куҫарнӑ.
Андреас Каппелер 2011 ҫулта Чӑваш Ене килсен эпир маларах асӑннӑ институтра пулнӑ. Унти ӑслӑлӑх енӗпе ӗҫлекен Леонид Таймасов проректорпа туслашнӑ. Ҫавӑнтанпа аслӑ шкул Австри ӑсчахӗпе туслӑ ҫыхӑну тытать.
«Библиотека как центр культурного многообразия: перспективы развития в региональном пространстве» (чӑв. Вулавӑш — культура нумай енлӗхӗн центрӗ: регион хутлӑхӗнчи аталану малашлӑхӗ) ятпа Чӑваш Енре вулавӑшсен форумӗ иртнине Чӑваш халӑх сайчӗ маларах пӗлтерчӗ-ха.
Мероприятие уҫма хутшӑннисен йышӗнче Чӑваш Енре пурӑнакан халӑхсен ассамблейин канашӗн председателӗ Лев Кураков академик, Чӑваш халӑх поэчӗ Валери Туркай та пулнӑ. Вӗсем вулавӑшсене пулӑшнине палӑртнӑ. Лев Кураков унта каланӑ тӑрӑх, «вырӑнти вулавӑшсене, Наци библиотекине кӗнекесене пӗр миллион тенкӗлӗх панӑ». «Иртнӗ ҫул ҫавӑн пекех Крым Республикине вӗрентӳ пособийӗсене» ӑсатнӑ вӑл.
Валери Туркай Антон Чехов, Александр Пушкин, тӗрлӗ халӑх ҫыравҫисен произведенийӗсене чӑвашла куҫарса пичетлесе кӑларнӑ, вулавӑшсене ҫӗнӗ кӗнекесемпе пуянлатнӑ.
Тутарстанри Аксу районӗнчи Мюд поселокӗнче пурӑнакан чӑваша район пуҫлӑхӗ Камиль Гилманов саламланӑ.
Ирина Степанова патне пуҫлӑх килнех кайнӑ. Ирина Михайловна тӑван ен историне тӗпченипе паллӑ иккен. «Вӑл районти кашни ял хӑҫан тата мӗнле йӗркеленсе кайнине, вӗсене кам йӗркеленине тата мӗнле аталанса пынине тарӑн тӗпчесе кӗнекесем ҫырса кӑларать», — хыпарланӑ вырӑнти «Ял пурнӑҫӗ» хаҫатра.
Ирина Степанова тӑрӑшнипе 15 кӗнеке пичетленнӗ. Вӑл малашне те тӗпчев ӗҫӗпе тӑрӑшасшӑн. Ҫакӑн пирки хӗрарӑм район пуҫлӑхне пӗлтернӗ.
Пӗлтерӗшлӗ ӗҫшӗн Ирина Степановӑна «Чӑваш Республикин культурӑн тава тивӗҫлӗ ӗҫченӗ» хисеплӗ ят панӑ. Аксу район ертӳҫи Камиль Гилманов вара Ирина Степановӑна Тав ҫырӑвӗпе чысланӑ.
Чӑваш кӗнеке издательствинче Александр Артемьевӑн хайлавӗсен кӗнеки пичетленнӗ. «Пӗрле тӳснӗ тантӑшсем» кӑларӑма Чӑвваш Ен Информаци политикин министерствинче пысӑка хурса хакланӑ. «Тӑван чӗлхе илемӗ, ҫивӗч сюжетсем, вӑйлӑ геройсем, философи темисем – ҫӗнӗ кӗнекере пурте пур», — тесе хыпарланӑ ведомство хӑйӗн сайтӗнче.
Александр Артемьев хайлавӗсем лиризмпа тата этем психологине аван пӗлнипе уйрӑлса тӑраҫҫӗ. Ахальтен мар унӑн ӗҫӗсене литература критикӗсемпе литературоведсем пысӑка хурса хакланӑ.
«Пӗрле тӳснӗ тантӑшсем» кӑларӑма «Алтӑр ҫӑлтӑр (Ҫӑлтӑр ҫумӑрӗ)», «Симӗс ылтӑн (Пӗрле тӳснӗ тантӑшсем)», «Юлашки юрӑ» повеҫсем кӗнӗ. Геннадий Хлебников критикӑн «Ҫутӑ талант» тишкерӗвӗ тата Василий Кервен кӗнекене пӗтӗмлетсе хакланӑ «Тӳрлетӗвӗсем питӗ пӗлтерӗшлӗ» материалсемпе те паллашма кӑсӑклӑ.
Кӗнекене Василий Кервен пухса хатӗрленӗ, художникӗ – Ирина Калентьева. Ҫӗнӗ кӑларӑма 1000 экземпляр тиражпа пичетленӗ.
Геннадий Айхи ҫуралнӑранпа 85 ҫул ҫитнине хатӗрленсе республикӑри культура учрежденийӗсем тӗрлӗ мероприяти ирттерме палӑртни Чӑваш Ен Культура, национальноҫсен ӗҫӗсен тата архив ӗҫӗн министерствин сайтӗнчи хыпарсенчен аван сисӗнет.
Чӑваш тӗррин музейӗ авӑн уйӑхӗн 21-мӗшӗнче 16 сехетре, авӑ, «Отмеченная зима». 1982. История издания книги» (чӑв. «Паллӑ тунӑ хӗл». 1982. Кӗнеке кӑларнин историйӗ») ятпа курав уҫӑлассине пӗлтерет.
Геннадий Айхи — чӑваш халӑх поэчӗ, тӗнче шайӗнчи тӗрлӗ преми лауреачӗ, хрантсуссен «Командор Ордена Искусств и литературы» (чӑв. Ӳнер тата литература орденӗн командиорӗ) культура наградине тивӗҫнӗ.
Чӑваш тӗррин музейӗнчи курава поэтӑн Парижри «Синтаксис» издательствӑра пичетленнӗ «Отмеченная зима» кӗнекине кӑларма хатӗрленнӗ тапхӑра халаллӗҫ.
+20.3 °C