Муркаш районӗнче мультисервис лавкки ӗҫлеме пуҫланӑ. Вӑл Иштерек ялне пырсан вырӑнтисем часах пухӑннӑ. Кам ҫӑкӑр туяннӑ, кӗнеке вулама юратакансем илемлӗ литература илнӗ, теприсем патшалӑх пулӑшӑвне ятарлӑ портал урлӑ илмелли майсемпе паллашнӑ.
Нумай енлӗ пулӑшу кӳрекен лавккана ӗҫлеттерес пуҫарӑва асӑннӑ районти тӗп вулавӑшпа Муркашри райпо пӗр шухӑшлӑн татса панӑ. Ҫапла вара апат-ҫимӗҫ лавкки илемлӗ литература валеҫекен куҫса ҫӳрекен пункта, патшалӑхӑн тата муниципалитетӑн пулӑшӑвне кӳрекен чӳречене ҫаврӑннӑ.
Лавккасӑр Иштерек ялӗ автолавккӑна яланах хапӑл. Хальхинче те ҫавӑн пекех пулнӑ. Ҫӑкӑр тавраш туяннипе пӗрлех вӗсем чӑваш ҫыравҫисен кӗнекисене илнӗ. Патшалӑх пулӑшӑвне илме май пуррипе паллаштарнине те ял халӑх кӑмӑлтан итленӗ.
Ева Лисина ҫуралнӑранпа 80 ҫул ҫитнӗ май Японире унӑн кӗнеки пичетленнӗ. Ҫакӑн пирки Чӑваш Енри Профессионал ҫыравҫӑсен пӗрлешӗвӗн пайташӗ Светлана Гордеева Фейсбукра ӗнер пӗлтернӗ.
Ева Лисина — прозаик, поэт, тӑлмачӑ тата библиограф, Чӑваш Республикин культура тава тивӗҫлӗ ӗҫченӗ, Митта Ваҫлей премийӗн лауреачӗ.
Унӑн «Дети Синьяла» кӗнекине Масанори Гото куҫарнӑ. Ҫӗнӗ кӑларӑм Иокогама хулинчи «Гундзося» издательствӑра пин экземпляр тиражпа пичетленнӗ.
Ева Лисина 1939 ҫулхи утӑ уйӑхӗн 26-мӗшӗнче Патӑрьел районӗнчи Именкассинче ялти учитель ҫемйинче ҫуралнӑ. Вӑл — Чӑваш халӑх поэчӗн Геннадий Айхин йӑмӑкӗ. Мускаври Тимирязев ячӗллӗ ял хуҫалӑх академийӗнче вӗреннӗ. Мускаври патшалӑх университечӗн Ботаника пахчинче, М.И. Рудомино ячӗллӗ ют ҫӗршыв литературин вулавӑшӗнче ӗҫленӗ. Пулас чӑваш артисчӗсене Щепкин ячӗллӗ театр училищинче чӑваш чӗлхипе литературине вӗрентнӗ.
Тӑван халӑхӑмӑрӑн ламран лама куҫса пыракан пуянлӑхӗнчен пӗри — фольклор. Ӑна кӗнекене пухса кӑларни вӑхӑт иртнӗҫемӗн вӑл манӑҫа тухассинчен асӑрханма май парать.
«Чӑваш халӑх пултарулӑхӗ» (Чувашское народное творчество) ярӑм — шӑпах ҫавӑн пек сумлӑ ӗҫсенчен пӗри. Ӑна пухса кӑларакансем чӑваш халӑхӗн пуянлӑхне ытти наци хушшинче те сарас тӗллевлӗ. Ҫавна май Чӑваш патшалӑх гуманитари ӑслӑлӑхӗсен институчӗ фольклора икӗ чӗлхепе 40 томпа кӑларма йышӑннӑ.
«Паттӑр юмахӗсем. Богатырские сказки» кӗнекене пухаканӗ – Н.Г. Ильина, редакторӗ – А.Г. Майорова, ӑслӑлӑх редакторӗ – Г.А. Николаев.
Вулакансем ҫӗнӗ кӑларӑма юратса йышӑнасса шанаҫҫӗ. Вӑл чӑвашла пӗлменнисене те кӑсӑклантармалла. Юмахсене оригинала ҫывӑх куҫарма тӑрӑшнӑ.
Чӑваш Енри пррфессионал писательсен пӗрлешӗвӗ Чӑваш Енӗн тӗп хулине йӗркеленӗренпе 550 ҫул ҫитнине халалласа кӗнеке кӑларнӑ. Ҫакӑн пирки Светлана Гордеева (союзра вӑл — вырӑс поэзийӗн секцийӗн ертӳҫи) пӗлтернӗ.
«Признаюсь в любви к Чебоксарам» (чӑв. Шупашкара юратнине пӗлтеретӗп) сӑвӑсен пуххине вырӑсла ҫыракан 21 авторӑн 41 сӑвви кӗнӗ. Йышра литература метрӗсем те, ҫамрӑк авторсем те пуррине палӑртнӑ Светлана Гордеева. Шупашкара юратнине сӑвӑ урлӑ систернисен йышӗнче, тӗслӗхрен, Раиса Сарпи, Альбина Юрату, Виктор Овчаров, Лидия Филиппова, Светлана Гордеева, Нина Пӑрчӑкан, Владимир Мишшан, Владимир Терентьев, Светлана Березкина, Людмила Исаева тата ыттисем. Чӑваш халӑх поэчӗ Анатолий Кипеч Шупашкара шур ҫунатлӑ акӑшпа танлаштарнӑ.
Кӗнеке «Freepoetry» издательствӑра пичетленнӗ. Ӑна Игорь Улангин художник илемлетнӗ.
Кӗнекене пичетлеме пулӑшнӑшӑн ҫыравҫӑсем «Комплекс» стррйфирма ертӳҫине Валерий Гордеева тав тӑваҫҫӗ.
Чӑваш кӗнеке издательствинче ҫӗнӗ кӗнеке пичетленнӗ. «Чап-чап уйӑхӗ» ят панӑскере Александр Григорьевӑн, Трофим Иванов-Таҫукӑн тата Юрий Терентьевӑн тата Эстонире пурӑнакан Дина Гаврилован кулӑшла калавӗсем кӗнӗ. Вӗсене пухса хатӗрлекенӗ тата редакторӗ — Галина Антонова, ӳнерҫи — Петр Сергеев.
Галина Антонова кӗнекери хайлавсенчен пӗрин сӑнарне уҫса панипе паллашма кӑсӑклӑ: «Санькка авланни эрне ҫитет. Хӑй юратнӑ хӗре качча илнӗ упӑшкана мӗн кирлӗ? Тӗрӗс, чап-чап уйӑхӗ кирлӗ. Ирӗксӗр качча панӑ Роза вара, пирӗшти пек хитрескер, упӑшка шутланакан Саньккана ҫывӑха та ямасть. Кӑнтӑрла вӑл мӑшӑрӗн йӑмӑкӗсенчен шит те уйрӑлмасть, ҫывӑрма вӑхӑт ҫитсен ҫав тери ӗнентерӳллӗ сӑлтавсем тупать: «Эп ҫук ҫын та, ыйткалакан та мар. Пӗрремӗш хут упӑшка ҫумне выртма мана хам алӑпа тӗрленӗ аялти кӗпе, хам туса хатӗрленӗ тӳшек-минтер кирлӗ», _ тет те ҫывӑрма Саньккан йӑмӑкӗ ҫумне кӗрсе выртать. Кашни кунах пӗр юрӑ ҫамрӑк арӑмӑн: «Тӑван яла кайса хамӑн япаласене илсе килмелле». Саньккан ирӗксӗрех хӗр тупри илме кайма тивет. Арҫын ҫул ҫинче арӑмӗпе иккӗшӗ кӑна юласса ӗмӗтленет, вырман ыраш анинче те пулин Розӑна ыталаса курасса шанать.
Ҫӗртме уйӑхӗн 25-мӗшӗнче Ҫеҫпӗл Мишши ячӗллӗ Чӑваш патшалӑх ҫамрӑксен театрӗнче вилӗмсӗр Иосиф Трерӑн кӗнекине хӑтлӗҫ.
Тӗлӗнсе каймалла тарӑн шухӑшлӑ поэт тата драматург, пултаруллӑ тӑлмачӑ, актер тата театр режиссерӗ пирӗнтен иртнӗ ҫул уйрӑлса кайрӗ. Хӑй пурӑннӑ чухне унӑн ӗҫӗсем пӗр уйрӑм кӗнекере пичетленмен. «Хӗрӗх чалӑш хӗрлӗ ту» ҫавна кура та пирӗншӗн, Иосиф Дмитриева хисеплесе те аслӑласа пурӑннисемшӗн тата пурӑнакансемшӗн, чӑннипех те хаклӑ парне пулса тӑчӗ.
Кӗнекене кӗртнӗ материалсене пухса хатӗрлекенни — шухӑшлавӗпе Иосиф Дмитриева ҫывӑхрах Борис Чиндыков драматург, поэт тата публицист.
Иосиф Трер Борис Чиндыков хӑйӗн ӗҫӗсене пухнине пӗлнӗ-ха. Анчах кӗнекене алла тытса ӗлкӗреймерӗ вӑл. Пичет кӑларӑмне пичетлеме Николай Лукианов усламҫӑ кӗмӗл уйӑрса пулӑшнӑ.
Ҫак кунсенче Шупашкарта, 7-мӗш типографире Чӑваш халӑх поэчӗ, Комсомольски районӗн «Кӗтне» ентешлӗхӗн Канашӗн председателӗ Валери Туркай пухса хатӗрленӗ «Это — наша с тобой биография!.. Комсомольский район, 1939-2019. Только самые интересные факты» документсен пуххи кун ҫути курнӑ. Ку пулӑ республикӑри чи ҫамрӑк районсенчен пӗри, Комсомольски районӗ 80 ҫул тултарнине халалланӑ.
З000 экземплярпа кӑларнӑ кӗнекен аннотацийӗнче каланӑ тӑрӑх, вӑл пӗтӗмпех иртнӗ ӗмӗрӗн 30-мӗш ҫулӗсен вӗҫӗнчи, Тӑван ҫӗршывӑн Аслӑ вӑрҫи вӑхӑтӗнчи тата вӑрҫӑ хыҫҫӑнхи пурнӑҫа сӑнлакан, куҫ умне кӑларса тӑратакан документсенчен тӑрать.
Валери Туркай пухса хатӗрленӗ, кун ҫути кӑтартнӑ кӗнекен умсӑмахӗн авторӗ Чӑваш Республикин тава тивӗҫлӗ строителӗ, Раҫҫей Федерациӗн хисеплӗ строителӗ В.Н.Гордеев документсен пуххине акӑ еплерех хаклать: «Это — наша с тобой биография!..» кӗнекен алҫырӑвне эпӗ савӑнса та хавхаланса вуласа тухрӑм, тӑван районӑм ҫинчен — унӑн пурте пӗлекен паттӑрӗсемпе ял ӗҫченӗсем ҫинчен ял хуҫалӑхӗн район экономики еплерех аталанни ҫинчен — ҫӗннине нумай пӗлтӗм. Шансах тӑратӑп, эсӗ те ку кӗнекере хӑвӑн валли хӑвна кирлине, хӑвӑншӑн усӑллине тупатӑнах!
Чӑваш кӗнеке издательствинче пичетленнӗ кӗнекесене Пӗтӗм Раҫҫейри XV конкурсра хакланине эпир унччен пӗлтернӗччӗ. Аса илтерер, ӗҫсене «Лучшие книги года-2018» (чӑв. 2018 ҫулхи чи лайӑх кӗнекесем) тата «Малая Родина» (чӑв. Пӗчӗк тӑван ҫӗршыв) конкурсра палӑртнӑччӗ.
Константин Ивановӑн чӑвашла, вырӑсла тата акӑлчанла пичетленнӗ «Нарспи» кӗнекине «Лучшее издание классической художественной литературы» (чӑв. Классикӑллӑ илемлӗ литературӑн чи лайӑх кӑларӑмӗ) номинацире суйласа илнӗччӗ. Юрий Ювенальевӑн ӗҫӗ «Многонациональная Россия» (чӑв. Нумай нациллӗ Раҫҫей) номинацире палӑрнӑ.
Чӑваш кӗнеке издательствине Юрий Ювенальевӑн кӗнекишӗн «Красная площадь» (чӑв. Хӗрлӗ тӳрем) Мускаври куравра чысланӑ.
«Чӑваш наци ӑс-хакӑлӗпе ӳнер академийӗн хыпарӗсем/Вестник Чувашской национальной академии наук и искусств» ӑслӑлӑх журналӗн кӑҫалхи ҫӗнӗ номерӗ пичетленнӗ.
Виталий ӑсчах Чӑваш таврапӗлӳҫисен пӗрлӗхӗн сайтӗнче пӗлтернӗ тӑрӑх, шучӗпе вӑл — 10-мӗш номер. Ӑна ҫулталӑкра икӗ хутчен пичетлеҫҫӗ. Журнала истори ӑслӑлӑхӗсен докторӗ, профессор, Лев Ефимов редакциленӗ. Кӑларӑма 150 экземплярпа кун ҫути кӑтартнӑ.
Ҫӗнӗ форматлӑ журналӑн малтанхи номерне Тӑван ҫӗршывӑн аслӑ вӑрҫине халалланӑ, иккӗмӗшне — Литература тата К.В. Иванов ҫулталӑкӗсене, тӑваттӑмӗшне – Ӗҫ ҫулталӑкне, ҫиччӗмӗшне – Экологи ҫулталӑкне тата Раҫҫейри революци пулнӑранпа 100 ҫул ҫитнине, вуннӑмӑшне — Раҫҫейри театр ҫулталӑкне тата Шупашкар хули 550 ҫул тултарнине.
Ҫӗртме уйӑхӗн 1-2-мӗшӗсенче Чулхула облаҫӗнчи Пысӑк Болдино ялӗнче Пӗтӗм Раҫҫейри поэзин Пушкин фестивалӗ 53-мӗш хутчен иртнӗ.
Унта пирӗн республикӑран Валерий Туркай хутшӑннӑ. Чӑваш Енӗн Культура, национальноҫсен ӗҫӗсен тата архив ӗҫӗн министерствинче Валерий Туркай Чӑваш халӑх поэчӗ, Чӑваш Республикин тата Тутарстанӑн культурӑн тава тивӗҫлӗ ӗҫченӗ, Ҫеҫпӗл Мишши премийӗн лауреачӗ пулнине палӑртнӑ.
Уяв маларах эпир асӑннӑ ялти ӑслӑлӑхпа культура центрӗнче уҫӑлнӑ. Валерий Туркай чӑваш халӑхӗ Пушкина питех те юратнине асӑнса хӑварнӑ. Вӑл поэтӑн «Зимний вечер» сӑввине чӑвашла вуланӑ. Ӑна Валерий Туркай чӑвашла куҫарнӑ.
Болдино ялне пӗрмай ҫӳренӗрен 2017 ҫулта «Александр Пушкин. «Чӗрем ман юлӗ сирӗнпе. А сердце оставляю вам» кӗнеке кӑларнине пӗлтернӗ. Ӑна 1000 экземплярпа кун ҫути кӑтартнӑ. Унта Пушкинӑн Туркай чӑвашла куҫарнӑ сӑввисем те, вырӑс классикӗ хӑйӗн чӗлхипе ҫырнисем те кӗнӗ.
-3.7 °C