Нестер Янкас ячӗллӗ пӗрлӗх 2019 ҫулшӑн литературӑпа ӳнерте тата культура аталанӑвӗнче палӑрнӑ пултаруллӑ ҫынсене Нестер Янкас ячӗллӗ Преми памашкӑн кандидатсем тӑратмашкӑн халӑх умне сӗнӳпе тухать. Кандидат ҫинчен калакан автобиографипе характеристикӑна тата ӑна тӑратакан организацин ыйтса ҫырнине Преми паракан комиссине 2019 ҫулхи раштавӑн 20-мӗшӗччен ҫитермелле.
Нестер Янкас ячӗпе хисепленекен преми тӗллевӗ ҫакӑн пек: чӑваш культурипе искусствине, литературипе чӗлхине аталантарас, культурӑпа истори палӑкӗсене упрас, халӑхсен туслӑхне ҫирӗплетес, ӳссе ҫитӗнекен ӑрӑва тӗрӗс-тӗкел воспитани парас, уйрӑм ҫынсен пултарулӑхне аталантарас, наци культурин ҫитӗнӗвӗсене халӑх хушшинче сарас енӗпе тунӑ ӗҫсемшӗн хавхалантарасси.
Премие чӑваш культурине, литературипе искусствине малалла аталантарас ӗҫре уйрӑмах палӑрнӑшӑн, республикӑмӑрти тата районти ял ҫыннисен тӗрлӗ социаллӑ сийӗн культура аталанӑвӗнчи халӑх пултарулӑхӗн хастарлӑхне ӳстернӗшӗн параҫҫӗ.
Премие уйрӑм пултаруллӑ ҫынсене, пултарулӑх коллективӗсене, шкулсемпе ача сачӗсене, патшалӑх предприятийӗсемпе учрежденийӗсене, коммерциллӗ фирмӑсене тата ӗҫ коллективӗсене пама пултараҫҫӗ.
Уильям Кэлин, Грэг Семенца американсем тата Аслӑ Британири Питер Рэтклифф кӑҫал Нобель премине тивӗҫнӗ. Вӗсем Чӑваш Енри тӗп халӑхӑн ӑруран ӑрӑва куҫакан чирне тӗпченӗ. Ӑсчахсем клеткӑсем юнри кислород шайне мӗнле витӗм кӳнине тӗпченӗ.
Вӗсене ҫак ӗҫе туса ирттерме чӑвашсен полицитемийӗ (кӗлетке ытлашши нумай хӗрлӗ юн клеткисем кӑларни) пулӑшнӑ. Кунашкал чир чӑвашсен, марисен тата удмуртсен ҫеҫ тӗл пулать. Полицитемие пула ҫынсен час-часах тромбоз пулать, ҫамрӑк чухнех ишеми, геморраги инсульчӗ аталанаҫҫӗ.
Ку чире иртнӗ ӗмӗрӗн 60-мӗш ҫулӗсенче Лидия Полякова гематолог тупса палӑртнӑ. 21-мӗш ӗмӗр пуҫламӑшӗнче вара ӑсчахсем ҫакӑ VHL ген мутацине пула пулнине палӑртнӑ.
Канашри 1-мӗш шкул директорӗ судра явап тытнӑ. Канаш районӗн сучӗ вӑл ӗҫ вырӑнӗпе ытлашши усӑ курнӑ тесе палӑртнӑ, патшалӑх тата муниципалитет вӗренӳ учрежденийӗсенче ӗҫлеме икӗ ҫуллӑха чарнӑ. Приговор вӑя кӗмен-ха.
Следстви тата суд палӑртнӑ тӑрӑх, 2013-2018 ҫулсенче хайхи директор темиҫе ӗҫченне преми парасси, укҫан пулӑшасси пирки хушусем кӑларнӑ. Кайран вара куҫарнӑ укҫан пӗр пайне хӑйне пама ыйтнӑ. Ҫапла майпа директор ҫӳлерех кӑтартнӑ ҫулсенче кӗсйине 460 пин тенкӗ ытла чикнӗ.
Лешсем, вӗрентекенсем, вара директортан шикленнӗ. Ыйтнине пурнӑҫламасан тем курасси те пур-ҫке-ха. Пуҫлӑх вара ӗҫченӗсенчен илнӗ укҫапа хӑй пӗлнӗ пек усӑ курнӑ.
Чӑваш Енри тӑхӑр педагога Раҫҫей Президенчӗ преми пама йышӑннӑ. Ҫак чыса тивӗҫнисем — Канаш, Ҫӗнӗ Шупашкар, Ҫӗрпӳ, Шупашкар хулисенчен, Елчӗк тата Хӗрлӗ Чутай районӗсенчен.
Раҫҫей Президенчӗн премине Шупашкарти 47-мӗш шкулти Ирина Власова, Шупашкарти 4-мӗш лицейри Альбина Герасимова, Шупашкарти 2-мӗш лицейри Анатолий Лаврентьев, Елчӗк районӗнчи Ҫирӗклӗ Шӑхалӗнчи вӑтам шкулти Олег Осипов, Хӗрлӗ Чутайӗнчи вӑтам шкулти Эдуард Романов, Ҫӗрпӳри 2-мӗш шкулти Лариса Семенова, Шупашкарти 5-мӗш гимназири Нина Семенова, Ҫӗнӗ Шупашкарти 17-мӗш шкулти Наталия Семушина тата Канашри 7-мӗш шкулти Любовь Тихонова илӗҫ. Ятарлӑ хушӑва Раҫҫей вӗренӳ министрӗ Ольга Васильева ҫурла уйӑхӗн 28-мӗшӗнче алӑ пуснӑ.
Ҫӗнӗ Шупашкар админстрацийӗн пурлӑх тата ҫӗр хутшӑнӑвӗсен управленийӗн пуҫлӑхӗн тивӗҫӗсене пурнӑҫланӑ ҫын суд сакки ҫине ларӗ. Вӑл должноҫӗпе ытлашши усӑ курнӑ тесе шутлаҫҫӗ.
Следстви версийӗ тӑрӑх, 2012 ҫулхи раштавран пуҫласа 2014 ҫулхи юпа уйӑхӗччен хӑйне преми парасси пирки тӑватӑ хутчен хушу кӑларнӑ. Пӗтӗмпе – 60 ытла пин тенкӗлӗх. Анчах хула администрацийӗн пуҫлӑхӗ кунашкал распоряжени паман та.
Ҫак ҫын хӑйӗн айӑпне йышӑннӑ. Халӗ ун тӗлӗшпе пуҫарнӑ пуҫиле ӗҫе суда пӑхса тухма ярса панӑ.
Чӑваш Енри 17 ҫамрӑк патшалӑхӑн премине тивӗҫнӗ. Вӗсене 2018 ҫулхи ӗҫӗ-хӗлӗпе тӑрӑшулӑхӗшӗн ҫапла хавхалантарма йышӑннӑ.
Премие экономикӑн тӗрлӗ отраслӗпе сферинче тӑрӑшакансем тивӗҫнӗ.
Йышра — ӑслӑлӑхра, техникӑпа производствӑра; вӗрентӳре, воспитани парас тата ҫамрӑксен политики енӗпе; литературӑра, культурӑпа тата ӳнерте; журналистикӑра; сывлӑх сыхлавӗнче; ҫут ҫанталӑка хӳтӗлессинче; физкультурӑпа спортра; нимеҫӗре; патриот пӗлӗвӗ парассипе тата ҫамрӑксен юхӑмне аталантарассипе тимлекенсем.
Хушӑва Чӑваш Ен Элтеперӗ Михаил Игнатьев ӗнер, ҫӗртме уйӑхӗн 19-мӗшӗнче, алӑ пуснӑ.
Лауреатсен йышӗнче, сӑмахран, — «Чӑвашкино» киностудин режиссер-сценарисчӗ Алексей Енейкин. Ӑна «Иван Яковлев ҫамрӑксен чӗринче» документлӑ фильм сценарине хатӗрленӗшӗн премипе чыслас тенӗ.
Конкурса пурӗ 41 ҫын хутшӑннӑ.
2018 ҫулшӑн Чӑваш Енре патшалӑх премине кам тивӗҫни паллӑ. Ун пек хушӑва Чӑваш Ен Элтеперӗ Михаил Игнатьев ӗнер алӑ пусса ҫирӗплетнӗ.
Литературӑпа ӳнер енӗпе патшалӑх премине Анатолий Рыбкина парас тенӗ. Питӗр хулинчи чӑвашсен культура обществин пайташӗн, РФ тава тивӗҫлӗ художникӗн «Мой старый добрый дом – земля и люди родной Чувашии» ярӑмпа хатӗрленӗ ӗҫӗсене ҫапла пысӑка хурса хакланӑ.
Естествӑлла тата техника наукисен енӗпе конкурса техника наукисен кандидачӗ, И.Н. Ульянов ячӗллӗ Чӑваш патшалӑх университечӗн электроникӑпа реле хӳтӗлевӗн тата автоматика кафедрин доценчӗ Владислав Антонов хӑйӗн монографине тӑратнӑччӗ. Шӑпах ҫав ӗҫ премие тивӗҫнӗ те. Гуманитари ӑслӑлӑхсен енӗпе премие Чӑваш патшалӑх гуманитари ӑслӑлӑхӗсен институтӗнче ӗҫлекен авторсен, вӗсен йышӗнче ҫавӑн пекех Виталий Родионов профессор та пулнӑ, ушкӑнне парас тенӗ.
Ӑслӑлӑхпа техника енӗпе патшалӑх премине тивӗҫнӗ маттур ӑсчахсене Республика кунӗ тӗлӗнче чыслӗҫ. Вӗсен ӗҫӗсене Чӑваш Енри комисси тишкернӗ. Ларӑва ЧР Министрсен Кабинечӗн Ертӳҫин ҫумӗ — ЧР Элтеперӗн Администрацийӗн Ертӳҫи Юрий Васильев ертсе пынӑ.
Комисси пилӗк ӗҫе пӑхса тухнӑ.
Естествӑлла тата техника наукисен енӗпе конкурса техника наукисен кандидачӗ, И.Н. Ульянов ячӗллӗ Чӑваш патшалӑх университечӗн электроникӑпа реле хӳтӗлевӗн тата автоматика кафедрин доценчӗ В. Антонов хӑйӗн монографине тӑратнӑ. Гуманитари ӑслӑлӑхӗсен енӗпе вара ӗҫсем ытларах.
Суйласа илнӗ ӗҫсене (ЧР влаҫ органӗсен официаллӑ порталӗнче вӗсен ячӗсене асӑнман) Чӑваш Ен Элтеперӗ Михаил Игнатьев пӑхса тухӗ. Патшалӑх премине тивӗҫ ҫынсен ячӗсем ҫавӑн хыҫҫӑн паллӑ пулӗҫ.
И.Н.Ульянов ячӗллӗ ЧПУра вӗренекен Лана Прусакова тата Дмитрий Мулендеев Раҫҫейӗн пӗрлештернӗ команди йышӗнче Пӗтӗм тӗнчери Универсиадӑна хутшӑннӑ. Ӑмӑрту Красноярскра иртнӗ. Ун чухне, пушӑн 6-мӗшӗнче, Лана Прусакова слоупстайл дисциплинӑра ылтӑн медаль ҫӗнсе илнӗ.
Маттур спортсменкӑна укҫан хавхалантарма йышӑннӑ. Чӑваш Ен премьер-министрӗ Иван Моторин Лана Прусаковӑна 75 пин тенкӗ преми парасси пирки распоряжени алӑ пуснӑ. Унта палӑртнӑ тӑрӑх, унӑн тренерӗ Никита Васильев та хавхалантарӑва тивӗҫнӗ: 37500 тенкӗ.
Кунсӑр пуҫне ҫу уйӑхӗн 1-мӗшӗнчен пуҫласа 2020 ҫулхи акан 30-мӗшӗччен Лана Прусакова уйӑхсерен 7500 тенкӗ илсе тӑрӗ.
ЧР Министрсен Кабинечӗ тӗнче шайӗнче палӑрнӑ спортсменсене преми пама йышӑнӑ. Кун пирки ведомствӑн пресс-служби хыпарлать.
Игнатьев ячӗллӗ спорт хатӗрленӗвӗн центрӗн воспитанникӗ Анжелика Сидорова ҫӑмӑл атлетика енӗпе иртнӗ Европа чемпионатӗнче лайӑх кӑтартупа палӑрнӑшӑн 75 пин тенкӗ премие тивӗҫнӗ. Ҫак уйӑх пуҫламӑшӗнче спортсменка Аслӑ Британири ӑмӑртура шӑчӑпа сиксе ҫӗнтернӗ. Кунсӑр пуҫне ӑна уйӑхсерен пӗр ҫул 6,5 пин тенкӗ парса тӑрӗҫ.
А.И.Тихонов ячӗллӗ спорт хатӗрленӗвӗн центрӗн воспитанникӗ Александр Васильев та хавхаланӑва тивӗҫнӗ, ӑна 25 пин тенкӗ пама йышӑннӑ. Вӑл Италире хӗллехи триатлон енӗпе иртнӗ тупӑшура кӗмӗл медаль илнӗ. Унӑн тренерне те укҫан хавхалантарӗҫ: 12,5 пин тенкӗ парӗҫ.
+4.3 °C