Паян, юпан 30-мӗшӗнче, Шупашкарти патшалӑх филармонире Куславккасем пухӑнчӗҫ — ентешлӗх уявӗ иртрӗ. Вӗсен уявне чаплӑ хӑнасем чылай пынӑччӗ — ЧР сывлӑха упрассипе социаллӑ аталану министрӗ Муллина В.П., ЧР Патшалӑх Канашӗн Разумов А.В., тата ыттисем. Малтанах «Куславккасем» ентешлӗхӗн президенчӗ Ю.А. Зорин зала пухӑннӑ хӑнасене уява килнӗшӗн тав сӑмахӗ каларӗ. Шупашкарта тӗпленнӗ ытти ентешлӗх представителӗсем те салам сӑмахӗ каларӗҫ: Канаш, Элӗк, Елчӗк, Патӑрьел, Шупашкар, Ҫӗрпӳ тӑрӑхӗнчи пӗрлешӳсен ертӳҫисем Куславкка тӑрӑхӗнчи чӑвашсене чунтан-чӗререн уяв ячӗпе саламларӗҫ.
Уяв савӑнӑҫлӑ иртрӗ, сцена ҫинче юрӑпа ташӑ улшӑнсах тӑчӗҫ. Хӑйӗн пултарулӑхне кӑтартма Хурамалти (Куславкка районӗ) пултарулӑх ушкӑнӗ (сӑмах май, савӑнӑҫлӑ уява вӑл уҫрӗ), Алена Тереньтева хӗр-упраҫ (вӑл Елчӗкрен, 9-мӗш класра вӗренет), «Хӗвелҫаврӑнӑш» ташӑ ушкӑнӗ (Куславкка хулинчен), чӑваш халӑх артистки Людмила Семёнова, Александр Белов тата ыттисем килнӗччӗ. Куракансем вӗсен юрри-ташшине тӑвӑллӑн алӑ ҫупса йышӑнчӗҫ.
Вырсарникун, юпан 24-мӗшӗнче, Шупашкарти кӳлмек хӗрринче ларакан «Кивӗ тӳрем» («Старая площадь») кафере Чӑваш Республики патшалӑх суверенитечӗ пирки калакан декларацине йышӑннӑранпа 20 ҫул ҫитнине палӑртса савӑнӑҫлӑ каҫ ирттерчӗҫ.
Пухӑва Атӑлпа Урал тӑрӑхӗнчи халӑхсен ассамблейин председателӗ Н. Лукианов, ҫамрӑксен «Сӑвар» пӗрлешӗвӗш элтепӗрӗ О. Цыпленков, ЧНК представителӗ В.Абрамов, ЧНК ваттисен канашӗн ертӳҫи А. Кипеч, тӗнчере паллӑ ӳнерҫӗ Праски Витти, ҫамрӑксен «Хастар» пӗрлешӗвӗн представителӗсем тата ыттисем хутшӑнчӗҫ. Раҫҫейӗн ытти регионӗсенчи тата чикӗ леш енчи хӑнасем те пухӑва пынӑччӗ.
Мероприятие пухӑннисем иртнине аса илчӗҫ — республика суверинитечӗн пӗрремӗш утӑмӗсене, малтанхи ҫулӗсенчи лару-тӑрӑва. Хальхи вӑхӑтра пулса иртекен пулӑмсене те асӑнмасӑр хӑвармарӗҫ. Калаҫусем хыҫҫӑн «Шуҫӑм» ансамбль пуҫтарӑннисене хӑйӗн пултарулӑхӗпе савӑнтарчӗ — юрӑсем юрларӗҫ, ташларӗҫ те.
Чӑваш Республики патшалӑх суверенитечӗ пирки калакан декларацине 20 ҫул каялла, 1990 ҫулхи юпан 24-мӗшӗнче, Чӑваш АССРӗн Аслӑ Канашӗ йышӑннӑ.
К. Ивановӑн «Нарспи» поэмине пӑхмасӑр калатпӑр» конкурс хӑй ӗҫне пӗтерчӗ. Конкурса республикӑн тӗрлӗ йышши шкулӗнче чӑваш чӗлхипе литератури вӗрентекенсем хутшӑнчӗҫ. Вӗсем ҫаксем:
● Александрова Наталия Викторовна, Шупашкар хулин 60-мӗш шкулӗнче чӑваш чӗлхипе литератури вӗрентекен.
● Васильева Зоя Витальевна, Шупашкар хулин 4-мӗш професси училищинче чӑваш чӗлхипе литератури вӗрентекен.
● Васильева Татьяна Анатольевна, Сӗнтӗрвӑрри районӗн Октябрски шкулӗнче чӑваш чӗлхипе литератури вӗрентекен.
● Васильева Татьяна Ильинична, Канаш районӗн Катек шкулӗнче чӑваш чӗлхипе литератури вӗрентекен.
● Игнатьева Людмила Семеновна, Муркаш шкулӗнче чӑваш чӗлхипе литератури вӗрентекен.
● Ласточкина Анфиса Ильинична, Комсомольски районӗн Ӗнел шкулӗнче чӑваш чӗлхипе литератури вӗрентекен.
Тӗрӗк чӗлхисен аслӑ ӑсти Николай Ашмарин академик 17 томлӑ «Чӑваш сӑмахӗсен кӗнекин» («Thesaurus linguae tschuvaschorum») пӗрремӗш кӗнекине Хусанта пичетленӗренпе юпа уйӑхӗнче 100 ҫул ҫитрӗ.
Ҫак уява Хусанта чӑваш чӗлхипе литературине вӗрентекенсем, таврапӗлӳҫӗсем, журналистсем, шкул ачисем анлӑн паллӑ турӗҫ. Тӗпчевҫӗ ентешӗсем Етӗрне районӗнчи Ачакри вӑтам шкулта вӗренекенсемпе учительсем Н.И. Ашмарин ячӗпе ҫыхӑннӑ вырӑнсем тӑрӑх экспедицине тухрӗҫ. Вӗсем «Сувар» хаҫат редакцийӗнчи ҫаврасӗтелте пулчӗҫ, унта таврапӗлӳҫӗсен пӗрлешӗвӗн Председателӗ Виталий Станьял ертсе пынӑ ларура хӑйсен ӗҫӗ-хӗлӗ ҫинчен каласа пачӗҫ. Унтан чӑваш халӑх ӑсчахӗ, паллӑ таврапӗлӳҫӗ Василий Дедушкин кӑтартса ҫӳренипе Ар масарӗнче Н.И. Ашмарин, Н.В. Никольский, К.Ф. Фукспа П.И. Талиев вилтӑприсем ҫине чечек кӑшӑлӗсем хучӗҫ, «Чебоксарская» урамӗнче тата Н.И. Ашмарин пурӑннӑ ҫуртра (М.
Васкӑр! Васкӑр! Васкӑр!
Паян «Салют» культура керменӗнче 18 сехет ҫурӑра юрӑ каҫӗ иртӗ. Ӑна юпан 14-25-мӗшӗсенче иртекен ҫырава халалланӑ.
Мероприятире СССР халӑх артистки Вера Кузьмина, Раҫҫей халӑх артисчӗ Морис Яклашкин, Шупашкарӑн хисеплӗ гражданинӗ, «Акконд» УАО тӗп директорӗ Валерий Иванов тата ыттисем тухса сӑмах калӗҫ. Культура программинче вара чӑваш эстрада ҫӑлтӑрӗсем пултарулӑхӗпе паллашма май пулӗ.
Йӗркелекенсем: Чӑваш наци конгресӗ, «Аксар» студи. Пулӑшакансем: Чӑваш Енӗн культура министерстви тата Шупашкар хула администрацийӗ.
Юпан 23-мӗшпе 24-мӗшӗсенче (шӑматкунпа вырсарникун) Шупашкарта йӑлана кӗнӗ тӑрӑх тӗнче шайӗнчи чӗлхе фестивалӗ иртӗ. Чӗлхесемпе паллашас шухӑшлисем кӑҫал 15-мӗш хут пухӑнӗҫ. Йӗркелекенсем: Шупашкарти эсперанто ассоциацийӗ, «Ӑнӑҫу чӗлхи» ют чӗлхесен шкулӗ. Фестивале ирттерме Чӑваш Республикин вӗрентӳпе ҫамрӑксен политикин министерстви пулӑшать.
Пурӗ 35 чӗлхепе паллашма май пулӗ: азербайджан, акӑлчан, арап, итал, тутар, кивӗ славян, чӑваш, украин, урду, фанг, яппун, эсперанто, тата ыттисемпе. Фестивале пӗрремӗш хут хутшӑнакан чӗлхесем те пулӗҫ: арагон, баск, курд, эвен, ҫурҫӗр-анӑҫри ҫармӑс тата полинези чӗлхисем.
Фестиваль Я.Ухсай ячӗллӗ культура керменӗнче иртӗ. Пуҫламӑшӗ — 14 сехетре.
Авӑнӑн 20-мӗшпе 30-мӗшӗ хушшинче Шупашкарти пӗтӗмӗшле пӗлӳ паракан вӗренӳ учрежденисен хушшинче «Вӗрентекен сайт-портфолио» ӑмӑрту иртрӗ. Пурӗ 39 сайт хутшӑннӑ. Нумай пулмасть конкурса пӗтӗмлетнӗ — пурӗ 6 чи лайӑх сайта палӑртнӑ:
1. Ефимов Дмитрий Владимирович, Шупашкар хулин 61-мӗш шкулӑн ӳнер вӗрентекенӗ.
2. Кузьмина Светлана Ниловна, «1-мӗш гимнази» МВУ хими вӗрентекенӗ.
3. Федотова Людмила Аркадьевна, Шупашкар хулин 60 шкулӑн чӑваш чӗлхипе литература вӗрентекенӗ.
4. Тюлина Елена Владимировна, Шупашкарти 47-мӗш шкулӑн биологи учителӗ.
5. Александрова Екатерина Ивановна, 44-мӗш лицейра хими вӗрентет.
6. Леонтьева Раиса Михайловна, 45-мӗш шкулта ачасене вырӑс челхипе литературине вӗрентет.
Ҫӗнтерӳҫӗсен сайчӗсем рестпулика шайӗнчи ӑмӑртӑва хутшӑнӗҫ. Ӑнӑҫу сунас вӗсене!
Иртнӗ эрнере Мускав районӗнче йӑлана кӗнӗ ял хуҫалӑх пасарӗсем иртрӗҫ. Суту-илӳ, тӗпрен илсен, «Ҫурҫӗрпе», Кӑнтӑр-анӑҫри пасарсенче, тата Элкерпе Чернышевский урамсенче хатӗрленӗ вырӑнсенче пычӗ.
Иртнӗ канмалли кунсенче хӑйсен ҫимӗҫӗсене сутма Муркаш районӗнчи хуҫалӑхсем тухнӑччӗ: Муркаш райпойӗ, Ленин ячӗллӗ ЯХПК, Оринино ЯПК, «Васем» ТМЯО, «Аленушка» агрофирма» ТМЯО, «Алексеев В.Н.» УПХ. Хула халӑхӗ вӗсен ҫӗрулмине, купӑстине, кишӗрне, суханне, кӑшманне, ҫӑмартине, пылне кӑмӑлласах туянчӗ — сутӑҫсем эрне хушшинче 188 тонна ҫӗрулми, 24 тонна ытти ҫимӗҫ сутма пултарчӗҫ.
Шупашкарӑн 500 ҫуллӑх паркӗнче ку канмалли кунсенче чӑн та питӗ интереслӗччӗ — кунта бензин пӑчкӑпа шӗпсут (скульптура) касакансен регисонсен хушшинчи I фестивалӗ иртрӗ. Икӗ кун тӑрмашрӗҫ — авӑнӑн 25-26-мӗшӗсенче пӑчкӑ сасси кӑна тӑчӗ таврара.
Ӑмӑртӑва Чӑваш Ен, Тутарстан, ҫаван пекех Мускавпа Воронеж облаҫӗсенчи ӑстасем хутшӑнчӗҫ.
Малти вырӑнсене йышӑнчӗҫ:
● Хӑвӑрт касассипе
…… 3-мӗш вырӑн: Мускав облаҫӗнчи Лосино-Петровски хулинчи Николай Гетьман (шӗпсучӗ — «Пингвин»);
…… 2-мӗш вырӑн: Шупашкар хулин ӑсти Андрей Кошкин («Старичок-лесовичок» /Вӑрманҫӑ — шурсухал/);
…… 1-мӗш вырӑн: Алексей Казаков (вӑл та Шупашкартан, шӗпсучӗ — «Асамлӑ кайӑк»);
● Пӗтӗмешле
…… 3-мӗш вырӑн: Воронеж облаҫӗнчи Россошь хулин ӑсти Владислав Гудылко (шӗпсучӗ — «Ёлочка» /Чӑрӑш/);
…… 2-мӗш вырӑн: Шупашкар хулин ӑсти Александр Иванов («Олени» /Пӑлансем/);
…… 1-мӗш вырӑн: Алексей Казаков (шӗпсучӗ — «Кашкӑрпа ӳхӗ»);
Ку фестивале йӗркелӳҫӗсем малашне те ирттерме палӑртаҫҫӗ.
Шӑматкун, авӑнӑн 18-мӗшӗнче, К.В.Иванов ячӗллӗ чӑваш академи драма театрӗнче савӑнӑҫлӑ мероприяти иртрӗ — Чӑваш патшалӑх гуманитари ӑслӑлӑхӗсен институтне йӗркеленӗренпе 80 ҫул ҫитнине палӑртрӗҫ.
Института чыслама хаклӑ хӑна чылай килнӗччӗ — Чӑваш Республикин тӗрлӗ министерствисенчен, кӳршӗри ӑслӑлӑх тата вӗренӳ институчӗсенчен пурччӗ. Ют патшалӑхран килнисем те театр залӗнче ларатчӗҫ — вӗсем те хӑйсен салам сӑмахӗсене каларӗҫ. Паллах, чӑваш халӑхӗн интелеггенцийӗсӗр, студентсемсӗр мероприяти иртмерӗ — интитута сума суса ӗнтӗ, вӗсем нумайӑн пухӑннӑччӗ, залра пушӑ вырӑн ҫуккипе пӗрехччӗ.
Юрий Николаевич Исаев, институт директорӗ, чи малтан кӗскен ӑслӑлӑх учрежденийӗн кун-ҫулӗпе, унӑн ӗҫӗсемпе паллаштарчӗ. Институт 80 ҫул тултарнӑ ятпа министерствӑсенчен килнӗ хӑнасем тухса сӑмах каларӗҫ, пӗлӳ учрежденийӗнче ӗҫлекенсене тӗрлӗ парнесемпе чысларӗҫ — Николай Иванович Егорова орден пачӗҫ, ыттисене хисеп хучӗсемпе, грамотӑсемпе, медальсемпе тивӗҫтерчӗҫ.
-1.7 °C