Чӑваш Республкинача-пӑчапа ҫамрӑксен вулавӑшӗ СССР халӑх артситки ҫуралнӑранпа 100 ҫул итнине халалласа онлайн-квиз ирттернӗ.
Асӑннӑ квиз юпа уйӑхӗн 2-мӗшӗнчен пуҫласа чӳк уйӑхӗн 12-мӗшӗччен пынӑ. Унта хутшӑнакансем хӑйсен пултарулӑхне тӗрӗслеме, Вера Кузьмина ҫинчен пӗлнине кӑтартса пама тивнӗ.
Онлайн-квиза 19 муниципаллӑ округри 1551 ача хутшӑннӑ. Вӗсем Улатӑр, Элӗк, Патӑрьел, Вӑрнар, Йӗпреҫ, Канаш, Куславкка, Комсомольски, Хӗрлӗ Чутай, Сӗнтӗрвӑрри, Муркаш, Вӑрмар, Ҫӗрпӳ, Шупашкар, Шӑмӑршӑ, Ҫӗмӗрле, Етӗрне, Елчӗк, Тӑвай муниципаллӑ округӗсенчен тата 6 хуларан: Канаш, Ҫӗнӗ Шупашкар, Ҫӗрпӳ, Шупашкар, Ҫӗмӗре, Етӗрне.
Раҫҫейре экодиктант ҫыраҫҫӗ. Акцие Чӑваш Енре пурӑнакансем те хутшӑнаҫҫӗ. Ӑна ирттермелли лапамсенчен пӗри ЧР Наци вулавӑшӗ пулнӑ. Унта иртнӗ акцие 35 ҫын хутшӑннӑ. Вӗсем 25 ыйтӑва хуравланӑ.
Акци вӗҫленмен-ха. Чӳк уйӑхӗн 13-17-мӗшӗсенче тата чӳкӗн 20-24-мӗшӗсенче Ҫӗрпӳри 2-мӗш шкулта экодиктант ҫырӗҫ. Чӳкӗн 16-мӗшӗнче Красноармейски муниципаллӑ округӗнчи культура тата вулавӑш ӗҫӗн аталанӑвӗн центрӗнче диктант ҫырма пухӑнӗҫ. Ҫаван пекех акци Шупашкарти «Эткер» центрта, И.Я.Яковлев ячӗллӗ ЧППУра, Чӑваш патшалӑх аграри университетӗнче, Республикӑри ачасемпе ҫамрӑксен вулавӑшӗнче иртӗ.
Паян, юпа уйӑхӗн 31-мӗшӗнче, Хуласен пӗтӗм тӗнчери кунӗ шутланать.
Чӑваш Енре 9 хула, вӗсенчен пиллӗккӗшӗ республика пӗлтерӗшлӗ, тӑваттӑшӗ — район пӗлтерӗшлӗ. Республика пӗлтерӗшлисем ҫаксем: Шупашкар, Ҫӗнӗ Шупашкар, Улатӑр, Канаш тата Ҫӗмӗрле. Район пӗлтерӗшлисем: Куславкка, Сӗнтӗрвӑрри, Ҫӗрпӳ тата Етӗрне.
Чӑвашстат пӗлтернӗ тӑрӑх, республикӑра пурӑнакансенчен 64 проценчӗ хулара тӗпленнӗ.
Чи пысӑк йышлӑ хула — Шупашкар. Унта 496 пин ҫын пурӑнать. Иккӗмӗш вырӑнта — 120 пинлӗ Ҫӗнӗ Шупашкар. Куславкка, Сӗнтӗрвӑрри тата Етӗрне пӗчӗк йышлӑ хуласем шутланаҫҫӗ, вӗсенче 8-шар пин ҫын пурӑнать.
Чӑваш Енри чи аслӑ хула, Шупашкар, 1469 ҫулта йӗркеленнӗ. Улатӑр — 1552 ҫулта, Ҫӗрпӳ — 1589 ҫулта, Етӗрне — 1590 ҫулта. Чи ҫамрӑк хула – Ҫӗнӗ Шупашкар (1960 ҫул).
Ыран, юпа уйӑхӗн 6-мӗшӗнче, Ҫӗрпӳре «кӗмӗл» волонтёрсен форумӗ иртӗ. «Кӗмӗл Чун» ят панӑ мероприятие Чӑваш Енре кӑҫалхипе иккӗмӗш хут йӗркелеҫҫӗ. Республикӑри хастар ватӑсем пӗлтӗр Шупашкарта пухӑннӑччӗ, кӑҫал Ҫӗрпӳре пуҫтарӑнӗҫ.
Ӳркенмен ватӑсем ыттисене темле те пулӑшма май тупаҫҫӗ: нумай ачаллӑ ҫемьесене тата ачисене пӗччен ӳстерекен хӗрарӑмсене ача пӑхса пулӑшаҫҫӗ, салтаксем валли тӗрлӗ япала ӑсталаҫҫӗ. Тӑвайӗнчи ватӑсем, сӑмахран, кӑҫал тӗрлӗ сиплӗ курӑк пухса типӗтнӗ те ӑна салтаксем патне ӑсатнӑ.
Ыранхи форумра тӗнче тетелӗнче ултавҫӑсенчен сыхланасси, ватӑсене хӑйсен ӗҫне пуҫарма пулӑшасси тата гериатри науки ҫинчен сӑмах хускатӗҫ.
Чӑваш Енре чи лайӑх муниципалитетсене палӑртнӑ. Республикӑн влаҫ органӗсен порталӗнчи хыпар тӑрӑх хакласан, маттуррисене 2022 ҫулхи ӗҫ тухӑҫлӑхӗшӗн палӑртнӑ.
Хула округӗсенчен пӗрремӗш вырӑна Шупашкар хули тухнӑ. Ӑна 2,7 миллион тенкӗ грант парса хавхалантарӗҫ.
Муниципалитет округӗсенчен Ҫӗрпӳ тӑрӑхӗ пӗрремӗш вырӑн йышӑннӑ, Красноармейски — иккӗмӗш. Пӗрремӗшне ӑна 4 миллион тенкӗ тивӗҫӗ, иккӗмӗшне — 3,2 млн тенкӗ.
Чӑваш Енри паллӑ кинорежиссер, ЧР культурӑн тава тивӗҫлӗ ӗҫченӗ Леонид Трифонов 75 ҫул тултарнӑ.
Вӑл Ҫӗрпӳри ял хуҫалӑх техникумне пӗтерсен хӑюлӑх пухса Ленинградри музыка театрӗн тата кинематографин институтне вӗренме кӗнӗ. Кайран вӑл Чӑваш академи театрӗнче ӗҫлеме пуҫланӑ. Ҫамрӑк актер уҫӑ сассипе уйрӑлса тӑнӑ.
Тӗслӗ телевидени станцине уҫсан Леонид Трифонов ҫутҫанталӑка тухса спектакльсем ӳкерме пуҫланӑ. «Йӑлтах чӑн-чӑн кинори пек пулмалла», - ҫапла калама юратнӑ Леонид Трифонов. Артистсене те, сӑнарсене те профессионаллӑ ӗҫлеме ыйтнӑ. Унӑн пултарулӑхӗнче аутенциллӗ фильмсем уйрӑм вырӑн йышӑнаҫҫӗ: «Уяв», «Осеннее пиво», «Жертвоприношение», «Мӑнкун». Вӗсене Самарти этнографпа Екатерина Ягафовӑпа хатӗрленӗ.
Трифонов Леонид Павлович 1948 ҫулхи авӑнӑн 5-мӗшӗнче Шупашкар районӗнчи Асакасси ялӗнче ҫуралнӑ.
Ӗнер, авӑн уйӑхӗн 5-мӗшӗнче, Канаш районӗнче икӗ машина ҫапӑннӑ. Иккӗшӗн те водителӗсем пульницӑна лекмеллех аманса пӗтнӗ.
Пӑтӑрмах каҫхи ултӑ сехетре «Ҫӗрпӳ-Чӗмпӗр» ҫул ҫинче, Канаш районӗнчи Энтрияль ялӗ тӗлӗнче пулса иртнӗ. «Киа Селтос» автомашина груз турттаракан «Хендай» автомобильпе ҫапӑннӑ.
Чӑваш Енӗн Шалти ӗҫсен министерствинче малтанласа пӗлтернӗ тӑрӑх, кроссовер водителӗ хирӗҫ килекен ҫул ҫине тухса кайнӑ.
«Киа» рульне тытса пынӑ Мари Элти 33 ҫулти водитель аманнӑ, ӑна пульницӑна илсе кайнӑ. Грузовикра ларса пынӑ 35 ҫулти пассажир та аманнӑ.
Утӑ уйӑхӗн вӗҫӗнче Ҫӗрпӳре пурӑнакан хӗрарӑм ӗнине уйра вӗренпе кӑкарнӑ. Ӑна пӑхма пынӑ та хайхискер – выльӑх ҫук. Хӗрарӑм ӑна такам вӑрланӑ тесе шутланӑ, ҫавӑнпа полицие ҫул тытнӑ.
Виталий Иванов участковӑй пӑлханса ӳкнӗ хӗрарӑма тимлӗ итленӗ, лӑплантарма хӑтланнӑ. Вӑл водительпе пӗрле ҫумӑр витӗр ӗнене шырама кайнӑ та ӑна юханшыв хӗрринче тупнӑ. Вӗсем ӑна хуҫи патне илсе кайнӑ.
Хӗрарӑм ҫав тери савӑннипе полицейскисене тав туса ЧР шалти ӗҫсен министрӗ ячӗпе тав хучӗ ҫырнӑ.
Чӑваш Енри ултӑ районта инкеклӗ лару-тӑру режимӗ туса хунӑ. Хушӑва республика Элтеперӗ Олег Николаев алӑ пуснӑ.
Документра каланӑ тӑрӑх, чрезвычайлӑ лару-тӑру режимне утӑ уйӑхӗн 28-мӗшпе 29-мӗшӗсенчи ҫутҫанталӑкӑн хӑрушла пулӑмӗсене сирсе ярас тӗллевпе йышӑннӑ.
Асӑннӑ режима Канаш, Комсомольски, Вӑрмар, Ҫӗрпӳ, Шупашкар, Елчӗк тӑрӑхӗсенче туса хунӑ. Вырӑнтисене пулӑшма республикӑн Резерв фондӗнчен укҫа-тенкӗ уйӑрса парӗҫ.
2023 ҫулта Элӗк, Ҫӗрпӳ, Ҫӗмӗрле муниципалитет округӗсен культура тата кану учрежденийӗсем автоклубсем туяннӑ.
Нумаях пулмасть Ҫӗмӗрле тӑрӑхӗнчи культура ӗҫченӗсем ҫӗнӗ автоклубпа ҫула тухнӑ. Вӗсем хӑйсен пултарулӑхӗпе вырӑнтисене паллаштарнӑ.
Чӑн та, пур ялта та клубсем ҫук, тепӗр ҫӗрте пулсан та вӗсем йӗркеллӗ ӗҫлемеҫҫӗ. Автоклубсемпе концертсемпе район тӑрӑх ним мар ҫӳреме пулать.
+19.3 °C