Тани Юн

Елчӗк районӗнчи тӗп вулавӑш Раҫҫей кинематографӗнче палӑрнӑ Чӑваш Ен ҫыннисен списокне хатӗрленӗ. Унпа паллашма сире те кӑсӑклӑ пулӗ тетпӗр.

Иоаким Максимов-Кошкинский: чӑваш театрне пуҫарса яраканӗ, пӗрремӗш чӑваш фильмӗсене ӳкерекенӗ, актер, режиссер, драматург, ЧАССР халӑх артисчӗ. Иван Яковлев ентешӗ. Раҫҫей шайӗнчи фильмсенче вылянӑ: «Романтики», «Алмазы», «Алитет уходит в горы». Сӑмах май, Иоаким Степанович ӳкернӗ картинӑсене хӑй вӑхӑтӗнче чикӗ леш енче те хапӑлласа йышӑннӑ.

Тани Юн: И.С.Максимов-Кошкинский мӑшӑрӗ. Чӑвашсен пӗрремӗш киноактриси, Раҫҫей шайӗнчи ӗҫӗ: «Атӑлҫи пӑлхавҫисем».

Петр Вельяминов: РСФСР халӑх артисчӗ. «Унӑн сумне эпир »харпӑрлӑха« илни, тен, тӗрӗсех мар, ҫапах та...», — теҫҫӗ вулавӑш ӗҫченӗсем. Вӑл 1926 ҫулта Мускавра ҫуралнӑ. 1943-1952 ҫулсенче ӑна репрессиленӗ. 60-мӗш ҫулсенче Дзержинск, Новочеркасск, Иваново, театрӗсенче вылянӑ, ҫав шутра пӗр хушӑ Шупашкарти Вырӑс драма театрӗнче ӗҫленӗ. Чи паллӑ ӗҫӗсем: «Тени исчезают в полдень», «Вечный зов», «Повесть о человеческом сердце», «Пираты ХХ века»…

Станислав Садальский: Чӑваш Ен, Раҫҫей тава тивӗҫлӗ артисчӗ, Грузи халӑх артисчӗ Станислав Садальский Патӗрьел районӗнчи Шӑнкӑртам ялӗнче учительсен ҫемйинче 1951 ҫулта ҫуралнӑ.

Малалла...

Ҫурла уйӑхӗн 14-мӗшӗнче Йӗпреҫ районӗнчи Шӑрттан ялӗн ҫыннисем уяв лапамне пухӑннӑ. Вӗсем туслӑ пурӑннине тепӗр хутчен ҫирӗплетнӗ. Ял уявне паллӑ тумашкӑн халӑх йышлӑн пуҫтарӑннӑ.

Малтанах ял тӑрӑхӗн пуҫлӑхӗ Сергей Моисеев ентешӗсене пысӑк уявпа саламланӑ. Унтан кӑҫал хисеплӗ ята тивӗҫнӗ ҫынсене палӑртнӑ. Вӗсем — Раиса Семенова тата Анатолий Филиппов.

Шӑрттансене саламламашкӑн район администрацийӗн пуҫлӑхӗ Сергей Горбунов та килнӗ. Общество ӗҫне хастар хутшӑннӑшӑн вӑл Зинаида Семеновӑна тата Надежда Асановӑна Хисеп грамотипе чысланӑ.

ЧР ҫутҫанталӑкпа экологи министрӗ Сергей Павлов та шӑрттансене ӑшӑ сӑмахсем калама килнӗ. Официаллӑ пай вӗҫленсен концерт пуҫланнӑ. Юрӑ-ташӑпа киленнӗ хыҫҫӑн халӑх сӗтел хушшине ларса шӳрпе тутаннӑ. Паллах, ял уявӗ спорт ӑмӑртӑвӗсемсӗр иртмен. Шел те, плакатсем ҫине шӑрттансем чӑвашла мар, вырӑсла ҫырнӑ. Сӑмах май, пӗлтӗрхи уявра чӑвашла ҫырсах ирттернӗччӗ-ха.

Раҫҫейре ҫитес 10 ҫулта хӑмла туса илессине пысӑклатасшӑн. Ӑна ӳстерекен регион Чӑваш Ен пулаять. Республикӑра ку ӗҫе тумашкӑн майсем пур. Пирӗн патра хӑмла ӳстермелли технологисем сыхланса юлнӑ. Ку енӗпе темиҫе регион ҫеҫ палӑрнӑ.

«Чӑвашхмельпром» предприяти гранула евӗр хӑмла тумалли хатӗр-хӗтӗр туяннӑ. Кӗҫех ӑна вырнаҫтарса хута ярӗҫ.

Аграрисемпе иртнӗ тӗлпулура пӗрремӗш ҫур ҫула та пӗтӗмлетнӗ. Чӑваш Енре продукци туса илесси ӳссех пырать. Кӑтарту 109 процентпа танлашнӑ. Лайӑх ӗҫлекен организацисен йышӗ те ӳссех пырать. Тухӑҫ пӗлтӗрхинчен лайӑхрах.

Федераци центрӗнче Чӑваш Ене малашлӑхлӑ регион пек йышӑнаҫҫӗ. Хӑмла туса илессипе кӑна мар, ҫӗрулми ҫитӗнтерессипе те пирӗн республика палӑрнӑ.

Ӗҫне кура хисепӗ. Ҫапла каланӑ ваттисем. Александр Никитин 40 ҫул ӗнтӗ Шупашкарти Электроаппарат савутне ӗҫе утать. Уншӑн юратнӑ ӗҫе каясси — чӑн-чӑн уяв. Нумаях пулмасть ӑна «РФ тава тивӗҫлӗ машиностроителӗ» ята панӑ.

Александр Никитин савута салтакран таврӑнсанах вырнаҫнӑ. Вӑл улттӑмӗш разрядлӑ станочника ҫити ӳснӗ. Ӗҫре вӑл тума пултарайманни ҫук та пулӗ. Кирек мӗнле станока та вӑл итлеттереет.

Александр Никитин ҫапла калать: «Чи кирли — чертеж. Тата мӗн пур ӗҫе вӗҫне ҫити тумалла». Ертӳлӗх ӑна питӗ хаклать. Вӗсем Александр Никитинсӑр хӑйсене алӑсӑр пекех туяҫҫӗ.

Александр Федорович чылай ҫамрӑка ӗҫе вӗрентнӗ. Чертежпа унран мӗн те пулин ыйтас тӑк вӑл ҫийӗнчех хурав тупать. Унӑн часах тивӗҫлӗ канӑва тухма вӑхӑт ҫитет. Анчах ӗҫрен каяс килмест унӑн. Унсӑр савут та пушанса юлать вӗт.

Чӑваш Енре вӑй-хал культурин кунне халалланӑ мероприятисем иртнӗ. ЧР ШӖМӗн ӗҫченӗсем «Йӗрке хуралӗпе хускану тӑвасси» Пӗтӗм Раҫҫейри акцие хаваспах хутшӑннӑ.

Ҫапла майпа пакунлисем ҫамрӑксене сывӑ пурнӑҫ йӗркине пӑхӑнни сывлӑхшӑн усӑллӑ пулнине ӗнентересшӗн пулнӑ.

Полицейскисем республикӑри ача-пӑча уйлӑхӗсене ҫитнӗ, унта шӑпӑрлансемпе пӗрле хускану тунӑ. Ачасем ку ӗҫе хаваспах пурнӑҫланӑ. Чылайӑшӗ полицейскисем тӗркелӗ пулас тесе мӗнле хусканусем тунипе кӑсӑкланнӑ.

Нумайӑшӗ хӑйне хӳтӗлемелли мелсене вӗреннӗ. Ачасемпе ҫамрӑксен хушшинче малашлӑхне йӗрке хуралӗпе ҫыхӑнтарма ӗмӗтленекенсем пурри пакунлисене савӑнтарнӑ.

Авӑн уйӑхӗнче Патшалӑхӑн пӗрлехи экзаменне тытма май пулать. Ун чухне экзамен икӗ предметпа пулӗ. Вӗсем хӑҫан иртесси паллӑ ӗнтӗ.

Авӑн уйӑхӗн 5-мӗшӗнче вырӑс чӗлхипе экзамен тыттараҫҫӗ. Авӑнӑн 8-мӗшӗнче математика предмечӗпе пӗлӳ шайне тӗрӗслеме май пур. Авӑн уйӑхӗн 14-мӗшӗнче вырӑс чӗлхипе тата математикӑпа ППЭ тыттараҫҫӗ.

Авӑн уйӑхӗнче камсене экзамен тытма ирӗк параҫҫӗ-ха? 11-мӗш класс хыҫҫӑн патшалӑхӑн пӗтӗмлетӳ аттестацийӗ витӗр тухайманнисем тата вырӑс чӗлхипе е математикӑпа кирлӗ чухлӗ балл пухайманнисем.

Кашни регионта 1-3 пункт ӗҫлӗ. Вӗсенче видеосӑнав пулӗ. Экзамена виҫӗ кунра пӗтӗмлетӗҫ.

Муркашри тӳре-шара пыл уявне епле ирттересси пирки пуҫ ватать

Паян, ҫурла уйӑхӗн 14-мӗшӗнче, Пыл сӑпасӗ. Ҫак куна халалласа Муркаш районӗнче ҫулсерен пысӑк уяв ирттереҫҫӗ.

«Здоровье — на крыльях пчелы» (чӑв. Пыл хурчӗн ҫунатти ҫинчи сывлӑх) ят панӑ уява пуҫласа ҫичӗ ҫул каялла йӗркеленӗ. Ҫавӑн чухне унтисем Культурӑпа ӳнерти инновацилле проектсен республикӑри конкурссене ҫак уяв планӗпе хутшӑнса Чӑваш Ен Президенчӗ Грантне ҫӗнсе илнӗ.

2010 ҫултанпа ку уяв муркашсен бренчӗ пулса тӑма ӗлкӗрнӗ. Хальхине ҫурлан 19-мӗшӗнче пуҫтарӑнма палӑртса хунӑ. Уяв 10 сехетре пуҫланмалла. Унта кӳршӗллӗ Мари Элтан та килсе ҫитмелле. Вӗсем — хурт-хӑмӑр ӑстисем мар, хурт-хӑмӑр ӑстисене тата уяв хӑнисене савӑнтарма концертпа килмелле.

Уява тивӗҫлипе ирттересси пирки нумаях пулмасть район администрацийӗн пуҫлӑхӗ Ростислав Тимофеев яваплисене хӑй пуҫтарса сӳтсе явнӑ.

Саккунпа килӗшӳллӗн, общество вырӑнӗнче пирус туртма юрамасть. Анчах ҫакна йышӑнсан та чарӑнура, урамра е ытти ҫӗрте чӗлӗм мӑкӑрлантаракансем пур-ха. Вӗсемшӗн саккун ним вырӑнӗнче те мар тейӗн. Анчах кунашкаллисен йӗркене пӑхӑнманшӑн штраф тӳлеме тивӗ.

Кӑҫал республикӑра 620 ҫынна юраман ҫӗрте пирус туртнӑшӑн штрафланӑ. Вӗсенчен 607-шӗ общество вырӑнӗнчен чӗлӗм мӑкӑрлантарнӑ. Тепӗр 8-шӗ вара ача-пӑча вылякан лапамра та пирус туртма вӑтанман.

Пӗтӗмпе 620 ҫынна ҫырса панӑ штраф 318 пин тенкӗпе танлашнӑ. Аса илтерер: кӑҫалхи ҫу уйӑхӗн 1-мӗшӗнче ЧР Министрсен Кабинечӗ йышӑну тунӑ. Унпа килӗшӳллӗн, чарӑнура, унран 15 метр ҫывӑхра, подъезд ҫывӑхӗнче, массӑллӑ мероприятисем иртнӗ вырӑнта, ҫӗр айӗн е ҫийӗн каҫмалли ҫӗрте, скверсемпе парксенче пирус туртма юрамасть.

Шупашкар районӗнче каллех ҫӳп-ҫап купи ҫунать. Кун пирки Ирина ятлӑ ҫын «Про Город» редакцине пӗлтернӗ.

Ҫурла уйӑхӗн 11-мӗшӗнче Чантӑр ялӗ патӗнчи ҫӳп-ҫап вырӑнӗ мӑкӑрланма тытӑннӑ. Ирина ҫав вӑхӑтра Шупашкарти Чапаев савучӗ патӗнчен Чантӑр еннелле ҫул тытнӑ. Тӗтӗм курсан сисчӗвленнӗ вӑл. Малтанах уй ҫунать е пушар тухнӑ тесе шухӑшланӑ. Каяш купи мӑкӑрланнине курсан пушарнӑйсене шӑнкӑравланӑ. Инҫех мар вырнаҫнӑ пӗвере ҫынсем ним пулман пекех шыва кӗнӗ.

Пушарнӑйсем патне ҫӳп-ҫап ҫунни пирки 20 сехет те 53 минутра хыпар ҫитнӗ. Вӗсем тӳрех вырӑна тухнӑ. Пушара вӗсем нумай алхасма паман — тӳрех сӳнтернӗ.

Чӑваш Енре ҫуралнӑ Дарья Спиридонова Рио-де-Жанейрӑра иртекен Олимп вӑййисене хутшӑнать. Ҫурлан 9-мӗшӗнче Раҫҫейӗн гимнастика енӗпе пӗрлештернӗ команди кӗмӗл медаль илни пирки хыпарланӑччӗ. Ун чухне АПШ — пӗрремӗш, Китай — виҫҫӗмӗш вырӑнта пулнӑ. Ҫитес вӑхӑтра спортсменкӑсем харпӑр хӑй тупӑшса медальсемшӗн кӗрешӗҫ.

Дарья Спиридонова унта хутшӑнӗ-и? Паллах. Ӑмӑрту ҫурла уйӑхӗн 14-мӗшӗнче 22 сехет те 14 минутра пуҫланӗ. Дарья Спиридонова брус ҫинче хӑнӑхтарусем тӑвӗ.

Чӑваш Енре Дашӑшӑн ашшӗпе амӑшӗ тата тренерӗ Наталья Ильичева пӑшӑрханаҫҫӗ. Амӑшӗ хӗрӗ хӑнӑхтарусем тунӑ чухне экран умӗнче лараймасть — пӑлханнипе айккине пӑрӑнать.