Студентсем — Эльбрус тавӗ ҫинче

И.Н.Ульянов ячӗллӗ ЧПУ студенчӗсем Эльбрус тӑвӗ ҫине хӑпарма пултарнӑ. Вӗсем тӑвӑн хӗвеланӑҫ енне ҫитнӗ. Студентсем ҫак ҫулҫӳреве Аслӑ Ҫӗнтерӳ 70 ҫул тултарнине халалланӑ.

Эльбрус ҫинче ЧПУри ултӑ студент пулнӑ. Кун пирки университетӑн пресс-служби пӗлтерет.

Чӑваш ҫамрӑкӗсем ҫар музейне, хӳтӗлев геройӗсен монументне, 3500 метр ҫӳллӗшӗнче вырнаҫнӑскере, кӗрсе курнӑ. Вӗсем ҫапӑҫу вырӑнӗсенче тупнӑ экспонатсемпе, артиллери установкисемпе, снарядсемпе паллашнӑ.

Ту ҫине хӑпарнӑ кун ҫиллӗ пулнӑ. Ҫавӑнпа альпинистсем 4900 метр ҫӳллӗшне хӑпарсан чарӑннӑ.

Ҫӳлтен вӗсем Кавказ илемне курнӑ, тӗрлӗ ҫӗршыв турисчӗсемпе паллашнӑ. Тепрехинче студентсем Алтай тӑрӑхне каясшӑн.

Мария Шумилова

Ҫӗнӗ Шупашкарта пурӑнакан, Тӑван ҫӗршывӑн Аслӑ вӑрҫине хутшӑннӑ Мария Ивановна Шумилова ҫак кунсенче 100 ҫул тултарнӑ. Ӑна сумлӑ юбилейпе тӑванӗсем, юлташӗсем, тӳре-шара саламланӑ.

Мария Ивановна Чулхулара ҫуралнӑ. 1929 ҫулта Ленинградри фабрикӑпа савут шкулне вӗренме кайнӑ. 1933 ҫулта ҫар ҫыннине Михаил Шумилова качча тухнӑ. Туй хыҫҫӑн мӑшӑр Харькова куҫса кайнӑ. Иккӗшӗ те Тӑван ҫӗршывӑн Аслӑ вӑрҫи витӗр тухнӑ.

1950 ҫулта тӑван тӑрӑхне таврӑннӑ, Чулхула облаҫӗнчи Лысково хулинче пурӑннӑ. Мария Ивановна Ҫӗнӗ Шупашкарта 2009 ҫултанпа пурӑнать.

Латвире, Ригӑра, «аттракцион» хута кайнӑ. Унта кирек кам та Иисус евӗр пӑталанӑ Владимир Путин сӑнне пӑта ҫапма пултарать-мӗн. Кун пирки TV5 телеканал хыпарлать.

Ку «статуя» Латви СССРӗн унчченхи КГБ ҫуртӗнче-мӗн. «Аттракциона» килнӗ Роналдс ятлӑ ҫын журналиста пӗлтернӗ тӑрӑх, Владимир Путин кунашкал «хисепе» тивӗҫ. Вӑл та ҫакнашкал ҫуртра ӗҫленӗ, вӑл ҫапла пӑта ҫапассине тивӗҫнӗ-мӗн.

Путин «кӳлепи» кураври тӗп экспонатсенчен пӗри-мӗн. Вӑл ҫу уйӑхӗн вӗҫӗччен ӗҫлӗ. Унта килекенсем икӗ пая пайланаҫҫӗ-мӗн: пӗрисем пӑта ҫапаҫҫӗ, теприсем вӗсене кӑлараҫҫӗ. Хӑшӗ-пӗри кӑмӑлсӑрланса официаллӑ органсене ҫӑхавланӑ. Анчах Рига мэрӗ Нил Ушаков «ӳнерҫӗсене» витӗм кӳме хирӗҫленӗ – полномочи ҫук-мӗн.

Анчах Латвири ют ҫӗршыв ӗҫӗсен экс-министрӗ Янис Юрканс шухӑшланӑ тӑрӑх, ку Латвин политика тупӑкне пӑта ҫапни. Ку — питӗ япӑх политика сигналӗ. Ҫакна Латвири ют ҫӗршыв ӗҫӗсен министерстви асӑрхамаллах-мӗн. «Тен, президентӑн та айккинче юлмалла мар», — тенӗ вӑл.

«Трактор савучӗсем» концерн (унта хайхин Шупашкарти предприятийӗсем те кӗреҫҫӗ) ҫу уйӑхӗн 25-мӗшӗнчен пуҫласа ҫӗртмен 21-мӗшӗччен ӗҫлемӗ. Кун пек йышӑнӑва концернӑн гендиреткорӗ М.Г. Болотин ҫу уйӑхӗн 18-мӗшӗнчи йышӑнӑвӗпе ҫирӗплетнӗ.

Ӗҫсӗр ларнӑ вӑхӑтра ҫынсене вӑтам шалӑвӑн иккӗ-виҫҫӗмӗш пайне тӳлӗҫ.

Ӗҫе чарма тивнин сӑлтавӗ экономика тата йӗркелӳ ыйтӑвӗсемпе ҫыхӑннӑ. Продукцие туса илме чӗртаварпа материал ҫукки производствӑна ура хунӑ иккен. Туянма укҫа ҫук-мӗн.

Чарса лартма йышӑннӑ предприятисен хушшинче «Трактор савучӗсем» концерн» ККУ» тулли мар яваплӑ обществӑна, «Промтрактор» АУОна, Шупашкарти агрегат савутне, «Промтрактор-Промлит», «Промтрактор-Вакун», «Агромашхолдинг», «Четра-комплектующие и запасные части» обществӑсене тата ыттисене асӑннӑ.

Пурӑннӑ пулсан кӑҫалхи ҫу уйӑхӗн 15-мӗшӗнче И.А. Андреев профессор 87 ҫул тултарнӑ пулӗччӗ. Вӑл 2011 ҫулта ҫӗре кӗнӗ. Иван Андреевич чӑваш чӗлхи пӗлӗвӗшӗн кӑна мар, тӗрӗк чӗлхисен пӗлӗвӗшӗн те пысӑк ӗҫ туса хӑварнине палӑртаҫҫӗ Чӑваш Республикин Вӗренӳ инстиутӗнче.

Республикӑн чӑваш чӗлхи учителӗсем, патшалӑх гуманитари институчӗн, вӗренӳ институчӗн ертӳҫисемпе ӗҫченӗсем И.А. Андреевӑн наукӑри тӳпи пысӑккине палӑртса вӑл пурӑннӑ ҫурт ҫине асӑну хӑми ҫакма сӗннӗ, ку тӗлӗшпе чылай ӗҫ тунӑ-мӗн. Асӑну хӑмине профессор, академик хӑй ҫуралнӑ кун уҫнӑ. Владислав Немцев скульпторпа (унпа пӗрле ҫамрӑк скульпторсем Мария тата Игорь Голубевсем те ӗҫленӗ) Гуманитари институчӗн ӑслӑлӑх канашӗн секретарӗ Л.П. Петров чаршава сирнӗҫ те, пухӑннӑ халӑх умне Иван Андреевичӑн асран кайми сӑнӗ тухса тӑнӑ. Мемориал хӑмин ҫӳл енче — И.А. Андреевӑн барельефӗ, ун айӗнче — хӑмана кам ячӗпе ҫакнине калакан текст. Барельеф валли И.А. Андреевӑн хӑтлӑ сӑнӳкерчӗкне илнӗ: ҫӗклентерсе хыҫалалла тирпейлӗ тураса хунӑ ҫӳҫ, ҫӳллӗ те уҫӑ ҫамка, профессор сӑнне кӗртекен йӗкӗр янах, тӑртанчӑк куҫ айӗ.

Малалла...

Елизавета Казакова

Чӑваш Республикин Вӗрентӳ институчӗн ректорне Елизавета Казаковӑна ӗнертен отставкӑна янӑ. Кун пек йышӑнӑва республикӑн Министрсен Кабинечӗн ертӳҫи Иван Моторин ӗнер йышӑннӑ. Отставкӑна ярасси ҫинчен калакан хутра Казакова мӗншӗн тивӗҫтерме пӑрахни пирки асӑнман.

Институтӑн сайтӗнче ҫак самантра ректор тесе ҫырнинче Казакова хушаматне хуратман-ха. Унта ҫырнӑ автобиографи тӑрӑх хакласан, Елизавета Казакова 1959 ҫулхи ҫу уйӑхӗн 9-мӗшӗнче ҫуралнӑ. Анчах ӑҫта вӑл ҫут тӗнчене килнине кӑтартман. Вырӑс чӗлхипе литературин вӗрентекенне вӗренсе пӗтернӗскер шкулта, ача пахчинче воспитательте тӑрӑшнӑ. Шупашкарти 16-мӗш тата 57-мӗш шкулсен директор ҫумӗнче, Вӗренӳ институтӗнче тӗрлӗ должноҫре ӗҫленӗскере 2012 ҫулхи ҫу уйӑхӗнче ректора лартнӑ.

Николай Федоров

ЧР Элтеперӗн администрацийӗн пресс-служби пӗлтернӗ тӑрӑх, Михаил Игнатьев Чӑваш Республикин сенаторӗн должноҫне Николай Федорова, пирӗн республикӑн экс-президентне, сӗнесшӗн.

Кун пирки Михаил Васильевич ҫу уйӑхӗн 18-мӗшӗнче пӗлтернӗ. Вӑл каланӑ тӑрӑх, РФ Федераци Пухӑвӗн Федераци Канашӗнче Чӑваш Республикин ҫынни пулмашкӑн Николай Федорова сӗнесшӗн.

Сӑмах май, Федераци Канашӗнче кашни регионтан икӗ сенатор: Патшалӑх Канашӗнчен тата ӗҫ тӑвакан влаҫ органӗнчен.

Шупашкарта ачасемпе ҫамрӑксен пултарулӑхне аталантармалли академи уҫма палӑртаҫҫӗ. Вӑл «Ҫеҫпӗл» ятлӑ пулӗ.

Ӑна мӗн тӗллевпе уҫасси те паллӑ. Шупашкарта 47 пин ача, 18–30 ҫулсенчи 120 пин ҫамрӑк пурӑнать. Вӗсем мӗнпе кӑсӑкланни ашшӗ-амӑшне кӑна мар, пӗтӗм хулана та интереслентерет.

Ыйтӑм ирттернӗ те ҫакӑ паллӑ пулнӑ: ашшӗ-амӑшӗн 55 проценчӗ ачисем спорт секцине ҫӳреччӗр теҫҫӗ. Тепӗр 45 проценчӗ ачине пултарулӑх, ӳнер, музыка енӗпе аталантарасшӑн. Ачасемпе ҫамрӑксем хӑйсем те пултарулӑхне аталантармалли вырӑн шыраҫҫӗ.

Алексей Ладыков каланӑ тӑрӑх, академи унчченхи «Ҫеҫпӗл» кионтеатр ҫуртӗнче пулӗ. Пӗрремӗш хутра ачасен журналистикин шкулне, илемлӗ сӑнӳкерчӗксен уйрӑмне уҫӗҫ.

Иккӗмӗш хутра хореографи тата хор уйрӑмӗсем пулӗҫ. Фойере — 5 музыка класӗ. Пысӑк залра театр валли сцена тӑвӗҫ, кино курмашкӑн цифрӑллӑ оборудовани лартӗҫ. Виҫҫӗмӗш хутра администраци вырнаҫмалла.

Ҫапла майпа ачасемпе ҫамрӑксен пултарулӑхне аталантармалли академие уҫсан тепӗр 1,5 пин ача пултарулӑх енчен аталанма май тупӗ.

Шупашкарта пурӑнакан ҫамрӑк арҫынна наркотик таврашӗпе суту-илӳ тӑвакан чылай ҫын пекех пысӑк укҫа хӑвӑрт туса илме ӗмӗтленнӗ. Маларах та вӑл суту-илӳпе аппаланнӑ-ха, анчах наркополицейскисен аллине ҫакланайман. Хальхинче вара лекнӗ-лекнех.

Ҫамрӑк епле пурӑннине йӗрке хуралҫисене Наркотӗрӗслевӗн «шанчӑк телефонӗ» ҫине шӑнкӑравласа ҫынсем пӗлтернӗ хыҫҫӑн сӑнама тытӑннӑ. Амфетамин ятлӑ синтетикӑлла япалана (ӑна вӑл гаражра упранӑ) черетлӗ хутчен сутма тӑнӑ чух ӑна тытса чарнӑ. Гаражра хайхи япала чуста янӑ хутаҫра упраннӑ. Вӑл унта 400 грамм пулнӑ. Ку вӑл питӗ пысӑк виҫе шутланать. Тавара виҫмелли тараса та гаражрах выртнӑ.

Халӗ ҫамрӑк арҫынна ӗмӗрлӗх хупас хӑрушлӑх пур. Ун тӗлӗшпе пуҫиле ӗҫ пуҫарнӑ ӗнтӗ, тӗпчев пынӑ вӑхӑтра хӑйне хупса та хунӑ.

Александр Сидоренко

Чӑваш Енӗн Информаци политикин министерствинче ҫӗнӗ ҫын ӗҫлеме тытӑннӑ. Вӑл ахаль специалист мар, министрӑн ҫумӗ. Тивӗҫлӗ хушӑва правительство пуҫлӑхӗ Иван Моторин ӗнер алӑ пусса ҫирӗплетнӗ. Ҫапла вара информаци политикин министрӗн ҫумӗн пуканне Александр Сидоронко йышӑннӑ. Ку должноҫ унчченхи ҫум Алексей Новиков ака уйӑхӗн 17-мӗшӗнче ӗҫрен кайнӑ хыҫҫӑн ирӗкленсе юлнӑччӗ.

Александр Сидоренко Чӑваш Ен правительствинче унччен ӗҫленӗ-ха. 2003 ҫулта вӑл Чӑваш Республикин ҫыхӑну тата информатизаци патшалӑх комитечӗн ертӳҫин ҫумӗ пулнӑ, 2004 ҫулхи ҫӗртме уйӑхӗнчен — асӑннӑ комитет ертӳҫинче. 2007 ҫулхи нарӑсра ӑна каллех ертӳҫӗн ҫумне куҫарнӑ. 2011 ҫул вӗҫӗнче ӑна отставкӑна янӑ.

Александр Сидоренко 1982-мӗш ҫулта Шупашкарти машиностроени техникумне вӗренсе пӗтернӗ, 1996-мӗшӗнче — И.Н. Ульянов ячӗллӗ Чӑваш патшалӑх университетӗнче техника тытӑмӗсен управленийӗ тата информатики енӗпе диплом алла илнӗ.