Электронлă вулавăш

Ку сайтра эсир чăвашла çырнă хайлавсене тупма пултаратăр. Пур хайлава та авторĕ, çырнă çул тăрăх çăмăллăн тупма пулать. Ку архива ятарласа хатĕрленĕ — сире килĕшекен хайлавсене эсир ку сайтра та, уйрăммăн уçласа илсе те вулама пултаратăр.

Пӗлме: хайлавсем вырнаҫтармалли йӗрке.

Н.И.Ашмарина асăнса

Хăрпан амăшĕ — Хăт,

Хăт амăшĕ - Юсав.

Халăх каларăшĕ

Илемĕн ылтăн тӳпинче,

Хăтлавăн сарă çутинче

Ан пултăр сĕмлĕхĕн мĕлки,

Ун илеме пăсас екки!..

Этемĕн чунĕ сасăран,

Тĕсрен, асран та туйăмран

Тăвать çав ылтăн тӳпене,

Карать ăна çĕршыв тĕлне.

Чĕресенчи çав ыр çутта,

Ас-хакăлти нĕре-хăта

Гармони теççĕ пĕрисем.

Эпир калар: тавах, Юсав,

Чунсен мулне пухнишĕн — тав!

Санра — телей, Саву çумми,

Чун тăнăçлăхĕ, чун çемми, —

Савун пехетлĕ парнисем...

Санра — Килĕшӳпе Илем.

Çырас килни-и? Кирлĕ пултăр

Вăл Блокшăн кирлĕ пулнă пек.

Блок — хапрăкри болта та куртăр,

вăл — Блок. Хăрамăп Блокшăн эп.

Çук, вăл пĕр япала ятне те

ас илмĕ укçалла сутма.

Вăл — çыртăр вăйĕ çук чухне те, —

вăл — Блок. Çук, хăй вăйне çеç мар —

сутман вăл хăй вăйсăрлăхне те.

Сив пӳлĕм тăрăх çӳресе

хальччен курман ялав тĕсне те

вăл курнă — вилессе пĕлсе.

Чун çӳллĕшне ялан сыхланă

вăл çын сăнарĕ ячĕпе,

пĕччен чухне — пĕччен упранă,

çынсем килсессĕн — çынсемпе.

Çап-çаврака питлĕ, пĕчĕкçеç сăмсаллă Камиле — ял-хуçалăх техникин механикне — пĕлетер-и эсир? Çук-и? Çук-тăр çав. Мĕншĕн тесен, вăл ĕнер кăна авланчĕ-ха. Ĕнертен çеç вăл авланнă арçынсен ретĕнче çӳреме пуçларĕ. Кама качча илчĕ тетĕр-и? Ишали ялĕн дояркине, Дильбарана, илчĕ. Хăй вăхăтĕнче ку хĕрĕн ячĕ хаçатсен страницисенчен тухмастчĕ. Халĕ хулара пурăнать ĕнтĕ — слобода кинĕ.

Камиль хăй мĕнле-и? Лайăх йĕкĕтех темелле ăна. Ĕçессе йĕркине, виçине пĕлсе ĕçет; туртасса та кунне пĕр пачка пирусран ытла туртмасть. Чăнах та ĕçре ытлашши мухтамаççĕ ăна, çав вăхăтрах юлса пыракансен шутĕнче те мар вăл, хушнă ĕçсене пурне те тăвать.

Пĕркун çапла Ишали ялне пырса çитрĕ вăл — ĕне сумалли çĕнĕ аппарата йĕркелеме янăччĕ ăна. Çав аппарата майлаштарса, эрне хушши аппаланчĕ Камиль. Ку вăхăтра аппаратпа пĕрлех Дильбара дояркăн кăмăлне çавăрассине те майлаштарнă иккен, çĕр çăтасшĕ.

Çав кунсенчен пĕринче фермăна колхоз председателĕ Сабир Хикметович пырса тухрĕ. Каччă тăрăшса, чунне парса ĕçленине курса, мухтаса илчĕ.

— Ой, пит лайăх каччă-çке эс, Камиль. Маттур каччă!..

— Мĕншĕн вăл таранах?

Малалла

Чăшăл-чăшăл саслă хула сачĕ,

ярăм-ярăм ешерен чечек...

Çакăнта каç-каç эпир тухсаччĕ,

асăмрах вăл сиçĕм йĕрĕ пек.

Иксĕлми çăлкуç пек çутă кăмăл

сарнăçемĕн ĕмĕт çунатне,

пурăнма та, юратма та çăмăл —

туртăнатъ чĕре телей патне.

Халь çакна куллен асаилӳçĕн,

эп илтетĕп инçетри кĕвве:

кăкăрта паян та çамрăк ӳсĕм,

тӳпере — вун çиччĕри хĕвел!

Ешĕл сăрт — çыран леш енĕ...

Çитĕнет унта вăрман.

Çавăнта эпир ĕçленĕ, —

Астăвать-ши тусăм ман!

Унтанпа нумай çул иртрĕ.

Хамăр лартнă йывăçсем

Йăлăма йăлт илемлетрĕç —

Пӳ çитми те халь вĕсем!

«Эс мана манан пуль, — теттĕн, —

Кĕç каятăн хулана...»

Куларах сана итлеттĕм,

Ĕненместĕнччĕ мана.

Савăнса халь таврăнатăп

Хамăн савнă ялăма.

Кăмăлтан пăхса сăнатăп

Ешĕл тумлă йăлăма.

Пуç тайса кĕтсе илеççĕ

Куç пек ырă чечексем.

Чĕрене çĕклентереççĕ

Сан куçу пекех вĕсем.

Çил тухать, çил тухать, çил тухать,

Йăпшăнса чи ачаш кăмăлпа.

Вăл чечен пилеше ал парать,

Кăтрине вĕçтерет, сапалать.

Тем калать, тем калать, тем калать,

Хăйĕн уçă, хавас чĕлхипе.

Çупăрлать те çинçе пилĕкне,

Йăлкăшса, выляса кулкалать.

Илĕртет, илĕртет, илĕртет,

Çинçе пилĕк ăна пăхăнмасть.

Тайăлать, тӳрленет, йĕкĕлтет,

Именсе, чуп тума хăяймасть.

Çил каять, çил каять, çил каять,

Кӳренсе пит салху лăпланать.

Çинçе пилĕк кăна тунсăхлать,

Тен, вăл хăй те çилех кăмăллать...

А.Е. Алкана

Çуталать ман умра çавра кулĕ,

Кĕмĕл тĕслĕн çиçсе ялтăрать.

Эп сăнатăп: ун çийĕ каç кӳлĕм

Тĕкĕр евĕр тип-тикĕс выртать.

Тăрă шывĕ çине тинкерсессĕн,

Курăн тĕпсĕр кăвар тӳпене.

Хĕвеланăç енчен çил килсессĕн,

Çыранти ешĕл сад чӳхенет.

Вăл сада çамрăксем çитĕнтернĕ,

Çулсерен çамрăк йывăç лартса.

Çеçкесем шăпчăка илентернĕ,

Вăл юрлать чĕрене вăратса.

Юрататăп тухса уçăлмашкăн

Çак çыран хĕррине каçхине.

Çӳçĕмпе, сулхăн çил, эс ан ашкăн,

Эп итлем шăпчăксен сассине!..

Ĕç пĕтсен каçсерен савăнаççĕ

Çамрăксем çакăнти айлăмра.

Ах, ытла та тӳлек-çке çу каçĕ,

Кăмăлтан пуç таять ват йăмра!

Çуталать тĕкĕр пек çĕнĕ кӳлĕ,

Кĕмĕл тĕслĕн çиçсе ялтăрать.

Ташă-юрă янрать-и каç кӳлĕм, —

Çав-çавах кӳлĕ лăпкă тăрать.

Пĕррехинче пахчана тухрăм та хурăн патне çывхартăм. Вăл темшĕн хурлăхлăччĕ. Сывлăх сунтăм ăна, анчах вăл нимĕн те чĕнмерĕ.

— Мĕн пулнă сана? — тĕлĕнтĕм эпĕ.

— Мана ачасем кӳрентереççĕ, — терĕ те мана хăй вырăнĕнче пулса курма сĕнчĕ.

— Апла тума май пур-и?

— Паллах, — килĕшрĕ вăл. — Эсĕ çак тĕмрен туртса пăх, вара самантрах хурăн пулса тăрăн. Эпĕ уçăлса çӳрем-ха.

Ăна-кăна нимĕн те шутламарăм, тĕмрен туртрăм та хурăн ăшне кĕрсе лартăм. Унччен те пулмарĕ, пĕр арçын ача мана туртса çапрĕ. Ыратнăран йынăшса ятăм.

— Ха-ха-ха, чеескер, мана уталасшăн. Хĕр ача пек кăшкăрать, — кулать арçын ача. Эпĕ сасăпах йĕретĕп: «Ан тив мана. Эпĕ санăн кӳршӳ Наташа».

Вăл мана сасăран палласа илчĕ те тĕлĕннипе: «Эсĕ унта епле кĕрсе ларнă? Хурăнĕ хăй ăçта?» — терĕ.

Пĕр кайăк килсе ларчĕ. «Уçăлса çӳренĕ чухне хурăнăн чунне тухатмăш вăрласа кайрĕ те çĕр айне вун икĕ çăрапа питĕрсе илчĕ, уççине вун икĕ алăк айне пытарса хучĕ. Ăна çăлас тесен пĕр алăкне ылтăн йĕппе тирмелле, вăл хăех уçăлса кайĕ. Ылтăн йĕп утă купи ăшĕнче. Санăн ăна тупас пулать. Ытти алăкне эсĕ тусусем пулăшнипе уçăн», — тесе ăнлантарчĕ.

Малалла

И.Е.

Темскер çунать каллех,

темскер йăлтăртатать,

çĕклет те путарать — ăçта эп, мĕн эп, кам?

Ман аллăм çумĕнче ик ал кăштăртатать, —

ӳсет, пурнать, сӳнет, çунать унта такам.

Эп юр пек чӳхенетĕп, эп курăк пек таса,

юр чунĕ — юр çути, ман чунăм — эпĕ хам.

Ман çаннăм çумĕнче сан çаннуна туйса

çунса вăйран каям, йăлт — витĕр! — ыратам.

Итлени мар ку, çук! -

Бетховен антăхса

хăй сывлăшне хуллен хăй çавăрса яма

çӳлтен вăй кĕртнĕ чух — эп хам та ăнтăлса

кĕтеп сан сывлăшна — сана лăплантарма.

Кĕтмен чухне эп — çук, эп кĕтнĕ чух çеç пур...

Юр евĕр чӳхенет Тăваттăмĕш концерт.

Ман çумăмра — ман çын, ман тĕлĕк,

ман шур юр,

анчах хăратăп эп — ман хул ăна лекет.

Яр çутă сĕркĕчсем хĕлĕхсене тивни,

йăл-ялтăр çутăсен вĕри ушкăнĕсем —

пĕр çирĕп йĕр пекех... Çав йĕрĕн уйрăлми

Малалла

Курни — сахал. Курнин пĕлтерĕшне,

хам туйнă пек, епле эп кăтартайăп?

Мĕнле йĕрсем эп кун валли тупайăп,

ăçтан илейĕп эпĕ вĕсене?

Эп тăвайман ӳкерчĕк — ман ăсра:

вăл сталактит пек ялтраса илет те,

курнать — Скопас вакханки пек... Чĕтрет те

сасартăк çухалать шухăшăмра.

Хĕрарăм пӳ-сине-и сĕмленсе

арçын пӳ-сийĕпе танлаштаратăп, —

пĕр пекскерсен уйрăмлăхне куратăп:

драмăпала трагеди пек вĕсем.

Асра эп самолетăн çунатне

куратăп: сивĕ çумăрăн тумламĕ

ялтрать пек ун çинче... Ун пек тăвам-и

ялти витре çинчи тумламсене!

Пăрланнă юр ӳкет хырсем çинчен, —

кĕрт ăшĕнчи йĕрри-суранĕ чĕрĕ! —

Ĕлккен курка, хуратнă кĕмĕл тĕрĕ

ялтрать пек — пĕр амантнă кĕртсенче.

Эй, тертĕм: сăнарласчĕ — сăнара!

Саккун пек ку — ăса сăнар кĕрсессĕн.

Тен, йыт йăли пек... — Вăл çыврас килсессĕн

çапла çаврăнкалать йăви тавра...