Электронлă вулавăш

Ку сайтра эсир чăвашла çырнă хайлавсене тупма пултаратăр. Пур хайлава та авторĕ, çырнă çул тăрăх çăмăллăн тупма пулать. Ку архива ятарласа хатĕрленĕ — сире килĕшекен хайлавсене эсир ку сайтра та, уйрăммăн уçласа илсе те вулама пултаратăр.

Пӗлме: хайлавсем вырнаҫтармалли йӗрке.

Калаттăн эс: «Вĕçсе ан кай, астуччĕ,

Мана пĕчченлĕхе эс ан хăвар».

Хаваслăхăм виçи чăнах та çукчĕ:

Пыраттăн эсĕ — Савнăç — юнашар.

Паян та эп кив йĕрсемпех кĕретĕп

Çăлкуçла вăрмана, вар-улăха...

Чĕрем çавах ăшша туймасть пĕрре те,

Çак ен те — çакă мар, йăлт урăхла.

Шупкалнă вăл, ун иртнĕ шавĕ-çуйĕ,

Çу кунĕнчех сивлек кĕр çитнĕ пек.

Выля-выля та ăмăртса сар уйăх

Пуç тăрринче чупмасть тин сиккипе.

Пĕлместĕп эп: сана мĕнле пуль мансăр.

Чун çĕкленмест ман: сансăр эп — çунатсăр.

Ăçтан килен, таса çăл шывĕ,

Янравлă сасă кăларса?

Юхатăн тăррăн та сип-сиввĕн,

Хăв хыççăн сулхăн хăварса?

Вăй-хăватпа тапса тăратăн,

Сиксе чупатăн васкаса.

Чуна асамлăн тыткăнлатăн,

Илемлĕ юрă юрласа.

Эп ирте каç кунта килетĕп

Сан кĕввӳпе хавхаланма.

Шăнкрав пек сассуна итлетĕп,

Санран пĕлместĕп уйрăлма.

Куç илейми савса пăхатăп,

Çут кĕмĕл евĕр шыв питне,

Кăтра хумсем çинче куратăп

Таса та тăрă тӳпене.

Юхсам эс ирĕклĕн, мухтавлăн,

Пул ĕмĕр-ĕмĕр умăмра,

Сассу сан янкăс шăнкăравлăн

Янратăр уççăн çĕршывра.

Пĕррехинче пуштă хĕрĕ çыру кĕрсе тыттарчĕ. Шурă мăн хут листи çинче мана нумай çул пурăнма сывлăх суннипе пĕрлех çапла çырни пур: «Хисеплĕ çыннăм Асан Уçăпĕ, килме вăхăт тупсам. Темĕнле чĕрчун качака чĕччисене çырта-çырта татать. Икĕ качака пĕрер чĕчĕпе тăрса юлчĕ. Тепри тăваттăран икĕ чĕчĕпе çеç çӳрет. Суранĕсене аран турлетрĕмĕр. Мĕн ку? Пулăшсам. Чылайранпа пĕлекен тусу Пракуç ывăлĕ Крунит».

Крунит çырăвĕ шухăша ячĕ, çула тухма васкатрĕ.

Çав кун автостанцирен пĕр автобус та рейса тухмарĕ. Леш, çунтармалли шĕвек юлман тет-и. Нумай шутласа тăмарăм, тухрăм та утрăм çуран. Кӳкеç урлă каçрăм, Тутаркассинчен Шуршăла ӳкрĕм, унтан Кукашни çумĕпе Сĕнтĕрвăррине çитсе те тăтăм.

Крунит аппаратпа сăн ӳкерекен маçтăр. Таврари ялсенче тата хулара ăна пĕлмен çын çук та пуль. Вĕсен тĕлне мана тĕп-тĕрĕс кăтартса ячĕç. Урамне тем тарăнăш çырма уйăрса тăрать. Ун пекки Кавказ тăвĕсем хушшинче те курман эпĕ. Çырма тĕпне çитме çĕр, çӳлелле хăларма çĕр утăм çурă тума тиврĕ.

Çурчĕ-йĕрĕ хăтлă Крунитăн. Кил хуçи мана курса пӳртрен васкаса тухрĕ, хыçалта — арăмĕ.

— Сана, Уçăп, чăнах та тус теме юрать. Çырăвне виçĕ кун каялла çеç çырнăччĕ, эсĕ пур çитсе те тăтăн. Автобус хăвăрт çӳрет çав, — сăмахĕсене чăх сăхса çитерейми калаçрĕ кĕтсе илекен.

Малалла

Вĕлтĕртетсе шур лĕпĕш ӳкнĕ евĕр

Ӳкет те юр пĕрчи туту çине,

«Йӳçек-и?» — тетĕн эс. Телейлĕ эпĕр,

Пĕр пек пайлатпăр савнăç тӳпине.

Самант — юри пуль — пăрăнса каятăн,

Кӳреннĕн эп пыратăп сан патна.

Çул хĕрринче юлать эс çырнă ятăм,

Çыратăп юнашар эп сан ятна.

Тытатăн аллăмран. Ытараймасăр

Тăнлатпăр пĕр-пĕрне, ута-ута,

Е чарăнсах тăратпăр та... Сăмахсăр

Пуплет каллех асамлă ик тута.

Санпа çапла çӳрерĕм чылайччен,

Арканчĕ шухăш — юлтăм эп пĕччен.

Çутă кĕмĕл сывлăм

Ӳкнĕ таврана.

Ирхи уçă сывлăш

Ачашлать чуна.

Вăштăр кăна вăштăр

Ашă çил вĕрет,

Тусăм евĕр вăрттăн

Чуп туса илет.

Сад пахчи пит капăр,

Ларнă чечеке.

Юрлать тапхăр-тапхăр

Унта сар пике.

Манăн шухăш-кăмăл

Унпала ялан.

Ĕçлеме те çăмăл

Чун савни пулсан.

Пурнăçăмăр селĕм —

Ешĕл çуркунне.

Юрлар, сар пикеçĕм.

Савар пĕр-пĕрне.

Çутă кĕмĕл сывлăм

Ӳкнĕ таврана.

Эп сунатăп ырлăх,

Тусăмçăм, сана.

Чăваш каччи Сар Иван,

Хĕвел ансан, каç пулсан,

Ял улăхне эс тухсан,

Çут çăлтăр пек курăнсан,

Яшсем сана сырăнсан,

Çамрăк чунăм савăнать,

Çимĕк çитнĕн туйăнать.

Чăваш каччи Сар Иван,

Çĕмĕрт çеçки çурăлсан,

Вăйă карти пухăнсан,

Тăсса ярсан купăсна,

Шăрантарсан юрруна,

Çамрăк чунăм савăнать,

Çимĕк çитнĕн туйăнать.

Чăваш каччи Сар Иван,

Эпир санпа тĕл пулсан,

Пĕрне-пĕри пуç тайсан,

Пĕрне-пĕри ыр сунсан,

Чунтан-вартан юратсан,

Çамрăк чунăм савăнать,

Çимĕк çитнĕн туйăнать.

Хитре çапла килсе курни,

Пĕрне-пĕри хисеп туни.

Мĕнле аван чун-чĕрене

Ял-йышпала пĕрле чухне.

Анса пулсан тырри-пулли —

Ĕçме-çиме сĕтел тулли.

Мĕнле аван чун-чĕрене

Ял-йышпала пĕрле чухне.

Тухас килмест çак кил-çуртран,

Килĕштерсе пурăннăран.

Мĕнле аван чун-чĕрене

Ял-йышпала пĕрле чухне.

Çĕре-шыва сума сăвар,

Шуçăмпалах ĕçе тухар

Мĕнле аван чун-чĕрене

Ял-йышпала пĕрле чухне.

Çуралнă килтен тухса кайма хатĕрлентĕм. Асанне ăсатма тухрĕ. Пӳрт умне чăхсем кĕрсе тулнă.

— Кăш-ша! Тăранман пырсем!

Чăхсем тĕкĕсене вĕçтере-вĕçтере сирпĕнчĕç, суллакан çуначĕсенчен варкăш çил тухса пите çупăрларĕ.

Çуркунне. Çурт аркисенчен патлатсах тумла тумлать. Сулхăнран хĕç тăршшĕ шĕп-шĕвĕр пăр катăкĕсем çакăнса тăраççĕ.

— Тăхта-ха, Тульă. Чăхсене куртăм та ас илтĕм. Пӳртре мĕн каламалли пурччĕ ман, мĕн каламалли пурччĕ, тесе анрашса-минрешсе лартăм. Ĕнер, авă, леш шап-шурă чăхха упераци турăм.

— Мĕнле операци тата? — тĕлĕнетĕп эпĕ. — Эпĕ автан çăмартине каснă пек-и?

— Çук, эп çĕçĕ тытман. Аслаçу такасене тасататчĕ. Эпĕ путек урисене кăна тытнă. Тӳрккĕ пĕçернĕччĕ те, çисе ярайманни пурĕ-пĕрех хытса кайнă. Таçта васкарăм, ват пуç: шултăрарах таткаларăм пулмалла. Юрать, пӳртре нумай тăмарăм. Тухрăм та, эп-пей! Ман шур чăх юр çине выртнă, вĕçекен шуракăш пек çунаттисене сарса янă. Хăй мăйне çеç çĕклеме хăтланать. Шереметĕн, вăйĕ пĕтнĕ. Çапла çав, ара, çапла. Мĕн чĕмери пулчĕ сана? Юра аша-аша тытап: Ей, турă, мăйĕнче. Эс пилляртла вылякан шарик пек чăмака. Тин тавçăртăм, ват ухмах: тӳрккĕ лартнă пырне, тӳрккĕ! Вăт тăрап минресе: пусас-и, теп. Ара, çăва тухнă чăхха ухмах кăна пусать.

Малалла

Кунсерен эп хăпаратăп

Çывăхри мăн сăрт çине,

Киленсех вара тăнлатăп

Тăван халăх юррине.

Е килет вăл хумлăн-хумлăн,

Тинĕс евĕр шавласа;

Е иртет çил пек хăюллăн

Чунăма ачашласа.

Ман ума тухса тăраççĕ

Хамăр халăх ĕçĕсем,

Илĕртсе йăлтăртатаççĕ

Паянхи хитре сăнсем.

Эх, мĕн чухлĕ шухăш, ĕмĕт

Хунă халăх юррине!

Пур унта чĕре хĕлхемĕ,

Пур, куратăп çулăмне.

Сив çумăр чарăнми çусан-çусассăн,

Тăрук, нихçанхинчен те хитререх.

Ытла ачашшăн, ытарма çук ăшшăн

Хĕвел çиçсе тухайнă евĕрех,

Пачах кĕтмен çĕртен пек килтĕн, тусăм.

Кӳренчĕк шухăш, тунсăх иртнĕрен

Чĕремĕме капланчĕ çепĕç туйăм,

Йăл илчĕ вăйсăр шанчăк çĕнĕрен.

Яланлăха юсаннă пек çанталăк,

Шăпамшăн пĕтнĕн пур йĕпе-сапа,

Хавасчĕ эпĕ: эс курнаттăн савăк,

Пуплеттĕн çех кăшт айăплă саспа.

Эс кайрăн. Пĕлĕт тӳпене хупланăн

Мĕнпур тавралăх сулхăнланчĕ манăн.