Ноябрӗн 29-мӗшӗнче Иккассинчи пултарулӑх ҫуртӗнче пирӗн ентеш, ҫыравҫӑ, куҫаруҫӑ, тӗпчевҫӗ, вӗрентекен Николай Васильевич Шупуҫҫынни (Васильев) ҫуралнӑранпа 130 ҫул ҫитнине халалласа «Поэт каллех утать ялтан яла» ятлӑ асӑну каҫӗ иртрӗ. Ял халӑхӗ , килнӗ хӑнасем малтанах Н.В.Шупуҫҫыннин пурнӑҫӗпе пуларулӑхне халалланӑ куравпа паллашрӗҫ.. Кунта Николай Васильевич ҫинчен хатӗрленӗ тӗпчев ӗҫӗсем, хаҫатра ҫырса кӑларнӑ статьясен пуххи, фотоальбомсем.
Антонина Михайловна Михайлова, библиотека ертӳҫи, асӑну каҫне Стихван Шавли ҫырнӑ «Шупуҫҫынни» ятлӑ сӑввипе уҫрӗ. Залра пухӑннӑ ял халӑхне пирӗн ентеше хисеплесе килнӗ хӑнасемпе паллаштарчӗ. Ҫыравҫӑн пултарулӑхне хак парса Чӑваш патшалӑх гуманитари ӑслӑлӑхӗсен институтӗнчен филологи ӑслӑлӑхӗсен тухтӑрӗ, профессорӗ Родионов Виталий Григорьевич, И.Н. Ульянов ячӗллӗ Чӑваш патшалӑх университетӗчен доценчӗ Софронова Ирина Владимировна тухса калаҫрӗҫ. Тӗл пулӑва ҫавӑн пекех Шмелева Н.П тата А.Л. Шпаннагель поэтсем хутшӑнчӗҫ .
Ҫырмапуҫ ял тӑрӑхӗн пуҫлӑхӗ Рамиль Гаязетдинович Гельметдинов пӗрле пухӑнса Н.В.Шупуҫҫыннин кунне паллӑ тунипе кӑмӑллӑ пулнине палӑртрӗ, хӑнасене хисеплесе килнӗшӗн тав турӗ.
Аякри Бурят Республикинче Чӑваш культурипе литературин кунӗсем иртӗҫ. Ҫак мероприятие асӑннӑ тӑрӑхри чӑвашсен ентешлӗхӗ (ертӳҫи — Надежда Колесникова) йӗркелесе ирттерет.
Ӳркенмен те хастар Надежда Колесникова Чӑваш культурипе литературин кунне йӗркелес тесе Раҫҫей Президенчӗн грантне ҫӗнсе илме пултарнӑ. «Чуваши Бурятии» (чӑв. Бурят Республикинчи чӑвашсем) ят панӑ вӑл проекта. Чӑваш культурипе литературин кунӗсем асӑннӑ тӑрӑхра раштав уйӑхӗн 4-мӗшӗнчен пуҫласа 10-мӗшӗччен пырӗҫ. Ҫавна май чӑваш культурипе паллаштаракан фотокурав уҫӑлӗ, чӑвашсен тӗнчери вырӑнӗ пирки Дмитрий Мадуров скульптор, историк, культуролог каласа кӑтартӗ, Чӑваш Енри Профессионал ҫыравҫӑсен союзӗн правленийӗн ертӳҫи Лидия Филиппова регионти ҫыравҫӑсемпе «ҫавра сӗтеле» хутшӑнӗ. Роза Данилова (Степанова) артистка, Кӳкеҫри «Бичурин тата хальхи самана» музей ертӳҫи Ирина Удалова та Бурят Республикинчи сумлӑ мероприятие хутшӑнӗҫ. Сӑмах май каласан, ҫак йӗркесен авторне те Надежда Колесникова инҫе ҫула йыхравланӑччӗ. Шел те, кайма май килмерӗ.
Чӑваш кӗнеке издательствинче «Чап-чап уйӑхӗ» ҫӗнӗ кӗнеке пичетленнине эпир унччен пӗлтернӗччӗ. Аса илтерер: унта Александр Григорьевӑн, Трофим Иванов-Таҫукӑн тата Юрий Терентьевӑн тата Эстонире пурӑнакан Дина Гаврилован кулӑшла калавӗсем кӗнӗ. Вӗсене пухса хатӗрлекенӗ тата редакторӗ — Галина Антонова, ӳнерҫи — Петр Сергеев. Кӗнекере ХХ ӗмӗрти хӑйне евӗрлӗх сӑнарланнӑ тесе пӗлтереҫҫӗ Чӑваш кӗнеке издательствинче.
Раштавӑн 3-мӗшӗнче кӗнекене Чӑваш Енӗн наци вулавӑшӗнче хӑтлӗҫ.
Ҫак йӗркесен авторӗ пӗлнӗ тӑрӑх, Дина Гаврилова Пӗтӗм чӑвашсен «Асам» фестивальне килнӗ. Ҫав вӑхӑтра киносен питчингне ирттерӗҫ. Дина Гаврилован ӗҫӗ те ҫавӑнта хутшӑнӗ.
Дина Гавриловӑпа Чӑваш Ен наци вулавӑшӗнче раштав уйӑхӗн 3-мӗшӗнче 18 сехетре тӗл пулма май килӗ.
Раштав уйӑхӗн 2-6-мӗшӗсенче IV Пӗтӗм чӑвашсен «Асам» кинофестивалӗ иртмелле. Ҫапла-ҫапла, раштав пуҫламӑшӗнче пулӗ вӑл. Чӑваш халӑх сайтне тимлӗ вулакансем вӑл чӳк уйӑхӗн 11-15-мӗшӗсенче иртессине эпир пӗлтернине манман-тӑр-ха. Фестиваль кунне мӗншӗн куҫарни пирки ҫак йӗркесен авторне Чӑваш Енри Кинематографистен союзӗн ертӳҫинчен Олег Цыпленковран ыйтса пӗлме май килчӗ. Малтан палӑртнӑ вӑхӑтра кинозалсем пушӑ пулман.
Аса илтерер: «Асам» кинофестиваль иртнӗ май киносценарисен питчингне йӗркелӗҫ.
Кинофестиваль мӗнлерех иртесси пирки Олег Цыпленков «Россия 2» (чӑв. Раҫҫей 2) телеканалпа «Вести. Интервью» кӑларӑма та каласа кӑтартнӑ иккен. Марина Карягина тележурналист Фейсбукра пӗлтернӗ тӑрӑх, Олег Михайловичӑн сассинче савӑнмалли те, кулянмалли те сисӗннӗ.
«Калама ҫук лайӑх хыпар» шутӗнче Шупашкарти «Солнечный» микрорайонти икӗ урама И.С.Максимов-Кошкинскипе Тани Юн ятне панине кӗртнӗ. «Савӑнтарман хыпарӗ вара ҫакӑ: кӑҫалхи IV кинофестиваль валли укҫа-тенкӗ ҫукран ӑна нимелле ирттерме тивет. Пулӑшас кӑмӑллӑ уйрӑм ҫынсем союза ертсе пыракансемпе ҫыхӑнма кая юлман-ха», — ҫырнӑ Марина Карягина.
Нумаях пулмасть Сербин тӗп хулинче, Белградра, «Алма» издательствӑра, Чӑваш халӑх поэчӗн Валери Туркайӑн сербла куҫарнӑ сӑввисен «Мелодия ночи» (Каҫ кӗвви) ятлӑ пуххи кун ҫут курнӑ. Унта чӑваш поэчӗ тӗрлӗ ҫулсенче ҫырнӑ сӑвӑсем — «Ҫичӗ кӗлӗ», «Илемпи», «Телейлӗ лӗпӗш», «Салтак арӑмӗ», «Тӑван яла кайӑк пулса эп килтӗм» т.ыт.те — кӗнӗ. Вӗсене пурне те сербсен ку чухнехи питех те пултаруллӑ поэтесси тата куҫуруҫи Даяна Лазаревич куҫарнӑ.
«Каҫ кӗвви» кӗнекен умсӑмахне чӑваш халӑхӗн ҫывӑх тусӗ, Беларуҫ Республикин Информаци министрӗ Александр Карлюкевич ҫырнӑ.
Асӑннӑ кӗнекен хыҫсӑмахе ҫыраканӗ вара — серб халӑхӗн тӗнчипе паллӑ прозаикӗ тата публицисчӗ Милутин Джуричкович доктор. Вӑл чӑваш поэчӗн Даяна Лазаревич сербла куҫарнӑ сӑввисене пысӑка хурса хакланӑ.
«Каҫ кӗввисем» кӗнекене вулакансем В. Туркай биографийӗпе те паллашма пултараҫҫӗ.
Кӗнеке тиражӗ – 200 экземпляр.
Паян иртнӗ Чӑваш Ен Министрсен Кабинечӗн ларӑвӗнче Чӑваш патшалӑх филармонийӗпе ҫыхӑннӑ калаҫу та пулнӑ.
Шупашкар хулин сити-менеджерӗ Алексей Ладыков филармони коллективне тытса тӑни республикӑн тӗп хулин хыснине тӑкак кӳнине палӑртнӑ. Шупашкар хулин администрацийӗн пуҫлӑхӗ шухӑшланӑ тӑрӑх, коллектива е Чӑваш патшалӑх ҫамрӑксен театрӗн, е Трактор тӑвакансен культура керменӗн йышне кӗртмелле.
Республикаӑн культура министрӗ Константин Яковлев филармонире реконструкци вӗҫлениччен хула хыснинчен куҫарасшӑн маррине палӑртнӑ. Чӑваш Ен Элтеперӗ Михаил Игнатьев филармони артисчӗсем чӑн-чӑн профессионалсем пулнине кура коллектива упраса хӑвармаллине татӑклӑн каланӑ. Филармонипе ҫыхӑннӑ ыйтӑва яваплисем ҫывӑх вӑхӑтра тишкерӗҫ.
Шупашкарти кинотеатрсенчен пӗрне пынӑ ҫынна кинозала апатпа кӗртмен. Ҫавӑн пирки республикӑри МИХсенчен пӗринче ҫырса кӑтартнӑ. Кинозала кӗрейменни — асӑннӑ хаҫатӑн журналисчӗ иккен.
Арҫын шухӑшланӑ тӑрӑх, кинотеатрта Потребительсен правине хӳтӗлесси ҫинчен калакан саккуна пӑсаҫҫӗ. Вырӑнти барта илнӗ апатпа кӗме чармаҫҫӗ иккен. Анчах урӑх ҫӗртен туяннипе ирттермеҫҫӗ. Кинозала кӗрес умӗн хуралҫӑ апата тӗрӗслет.
Журналист кино та курайман, ӑна билет укҫине те тавӑрса паман.
Ҫак хыпара вуланисенчен хӑшӗсем кино пӑхнӑ вӑхӑтра чӑмласа ларнине хурлаҫҫӗ. «Хам пулсан тортпа тата пӗр тарелка яшкапа кайнӑ пулӑттӑм. Кино пӑхнӑ вӑхӑтра начарланса кайӑп тата», — йышши тӑрӑхласа ҫыракан та тупӑннӑ.
Хакас Республикинче «Чувашский колорит» (чӑв. Чӑваш колоричӗ) фестиваль иртнӗ. Мероприятие Абакан ҫывӑхӗнче вырнаҫнӑ Доможаков аулӗнчи культурӑпа кану центрӗнче пуҫтарӑннӑ. Фестивале асӑннӑ регионӑн Усть-Абакан районӗнчи чӑвашсен «Пилеш» наципе культура автономийӗ Хакас Республикин Наци тата территори политикин министерстви пулӑшнипе ирттернӗ.
Мероприятие йӗркелекенсем чӑвашсен йӑли-йӗрки тӑрӑх чӑваш халӑхӗн культурипе паллаштарасси пулнӑ. Туйпа, салтак ӑсатнипе тата ача ҫуралнипе ҫыхӑннӑ йӑлана кӑтартнӑ.
Фестивальте чӑвашла юрӑсем янӑранӑ, наци тумне кӑтартнӑ.
Хакас Республикине чӑвашсем ҫитмӗл ҫул каялла куҫса кайнӑ. Шӑпах ҫавӑн чухне пирӗн ҫӗршывра ҫерем ватасси ҫинчен хушу тухнӑ.
Професси вӗренӗвӗ паракан организацисен хушшинче «Раҫҫей студенчествин илемӗ» илемпе пултарулӑх наци конкурсӗ иртнӗ. Шупашкарти строительствӑпа хула хуҫалӑхӗн техникумӗн студентки Катерина Васильева гран-прие ҫӗнсе илнӗ.
Финал Хусанта иртнӗ, унта Раҫҫейри 28 чиперкке хутшӑннӑ. Виҫӗ кун хушшинче пикесем конкурс али витӗр тухнӑ: хӑйсемпе паллаштарнӑ, экспертсен ыйтӑвӗсене хуравланӑ, пултарулӑхне, дефиле кӑтартнӑ. Пирӗн ентеше Катерина Васильевӑна ҫитекенни пулман.
Вице-мисс ята Свердловск облаҫӗнчи Яна Сергиенко тивӗҫнӗ. Ятарлӑ парнене наци культурине упранӑшӑн Тутарстанри Ирина Тимофеева тата Воронеж облаҫӗнчи Екатерина Крикунова илнӗ.
«Паттӑр тесен эпир арҫынна курма вӗреннӗ. Анчах та пурнан пурнӑҫра ҫепӗҫ хӗр, тӑлӑх арӑм арҫынран та вӑйлӑрах пулма пултарать иккен. Ӑна нимле нуша-хуйхӑ та, Тӗнче вӑрҫи те ҫапса ӳкереймен. Ку кӗнекене вӑрҫа чарма пикенннӗ улӑпла харсӑр чӑваш амӑшне асӑнса ҫырнӑ», — ҫапла сӑмахсемпе Наци вулавӑшне мана валли темиҫе уйӑх каяллах парнелесе хӑварнӑ пулнӑ хӑйӗн «Тӑлӑх арӑм минтерӗ» ятлӑ ҫӗнӗ кӗнекине Хусанта пурӑнакан чӑваш ҫыравҫи Николай Сорокин. Ӑна тав туса хурав парас терӗм.
Шупашкартан Хусана
Хаклӑ ҫыннӑм Николай Михайлович!
Кӗнекӳшӗн чӗререн тав тӑватӑп. Лавккасемпе вулавӑшсене тухса ҫӳрейменскер, эпӗ ӑна туянмасӑр та вуламасӑр юлнӑ пулӑттӑм
Алӑран ямасӑр, кӑранташпа чӗркелесех, савӑнса та хурланса вуласа тухрӑм кӗнекене. «Аха, «савнисен романӗ» тесе палӑртни астарнӑ ӗнтӗ» тесе ан шутла. Юрату-савӑшу юмахӗсемпе айланасси ман ӳсӗмри вулаканшӗн, тен, ытти чӑвашсемшӗн те, килӗшӳллех мар ҫав.
Парнеленӗ лашан шӑлӗсене шутламаҫҫӗ тенӗ те, манӑн хамӑн йӑлана пӑрахасси пулмасть — шутланине ҫырас терӗм, Эсӗ, укҫаллӑ та пултаруллӑ ҫын, кӗнекене лайӑхрах пӑхса тухса, тепӗр хут кӑларатӑнах тетӗп.
+18.3 °C