Тутарстанра пӗчӗк карапсен патшалӑх инспекцийӗн ӗҫченӗсем Чӑваш Енри катер Атӑл тӑрӑх юхса пынине асӑрхаса тӑраҫҫӗ.
Асӑннӑ хатӗр хӗлле шӑнса ларнӑ та халӗ пӑр ирӗлнӗ май шывпа юхса кайнӑ. Пӑр вӑйлӑ юхнӑан ун патне пырса кӗме хальлӗхе май ҫук.
«Ярославец» катерта ҫынсем пулман. Вӑл Сӗнтӗрвӑрри районӗнчи Кушник ялӗ ҫывӑхӗнчи причалта ларнӑ.
Халӗ катер Тутарстанри Зеленодольск хули тӗлне пырса ҫитнӗ. Вӑл унти Атӑл улӑ сарнӑ чукун ҫул кӗперӗ тӗлӗнче.
Катер ҫыран хӗрне пырса чарӑнсан ӑна хуҫи пырса илсе килӗ.
Синоптиксем кӑҫал ҫулла мӗнлерех ҫанталӑк пулассине калама пултараҫҫӗ. Паллах, ку 100 проценчӗпех пӗр килмесен те пултарать.
Ытти чухнехине сӑнанӑ тӑрӑх, юрлӑ хӗлле хыҫҫӑн шӑрӑх ҫулла килет. Хальхи ака уйӑхӗнчи ҫанталӑк та ҫакна ҫирӗплетет. Ҫу уйӑхӗ те шӑрӑх та типӗ пуласса шантараҫҫӗ. Анчах пӗрремӗш декада пуҫламӑшӗнче кӑштах сивӗтет.
Ҫӗртме уйӑхӗнче ӑшӑ, анчах ҫумӑрлӑ пулӗ. Утӑ уйӑхӗ кашни ҫулах тенӗ пекех шӑрӑх килет. Кӑҫал та вӑл ҫаплах пулӗ. Ку уйӑхра ҫанталӑк тропикӑна аса илтерӗ: шӑрӑх ҫанталӑкра шӑпӑртатса ҫумӑр ҫӑвӗ.
Ҫурла уйӑхӗн вара пуринчен те ирттерӗ, 30 градусран шӑрӑх тӑрӗ. Ҫумӑр сахал ҫӑвӗ, ҫавӑнпа ҫӗр типӗ. Юлашки декадӑра ҫеҫ ҫумӑр ҫума тытӑнӗ.
Хула урамӗсенче ҫеҫ мар, пахчасенче те ҫуркунне эпир йывӑҫ вуллине шурататпӑр.
Анчах кӑҫал ҫуркунне Шупашкарта вӗсене тӗкӗнмӗҫ. Ҫакӑн пирки хула администрацийӗн пуҫлӑхӗ Алексей Ладыков Фейсбукра пӗлтернӗ. Вӑл ҫырнӑ тӑрӑх, Варламов блогер «100 советов мэру» кӗнекере «Ҫуркунне йывӑссене шуратмалла-и? Ҫук!» — тенӗ иккен.
«Кӗнекене вулатӑп та хӑш шухӑшпа килӗшетӗп, хӑшӗнпе — ҫук», — палӑртнӑ Алексей Ладыков. Йывӑҫ вуллине шуратмалла мар тенине вӑл ырласа йышӑннӑ.
Йывӑҫ вуллине шуратма уйӑракан укҫана йывӑҫ-тӗм лартма уйӑрас тесе йышӑннӑ. Кун валли ҫулсерен 290 пине яхӑн тенкӗ тӑкакланӑ.
Ҫитес эрнере Чӑваш Енре ҫанталӑк тӑрук ӑшӑтассине пӗлтереҫҫӗ синоптиксем.
Халӗ те ӑшӑ-ха, юр куҫ умӗнчех ирӗлсе пӗтет. Анчах тепӗр эрнинче тата ӑшӑрах, 20 градус, пулать.
Ыран, шӑматкун, ҫумӑр ҫӑвӗ. Анчах сывлӑш температури 4-9 градус пулӗ. Вырсарникун хӗвел пӑхӗ, хушӑран ҫумӑр ҫума пултарӗ. Тунтикун ӑшӑ фрончӗ килет, термометр 11-16 градус кӑтартӗ.
Ытларикун вара 20-25 градус таранах ӑшӑтӗ. Ку ҫу уйӑхӗнчи ҫанталӑк пекех. Анчах эрне вӗҫне каллех сивӗтме пултарӗ.
Ака уйӑхӗннче ӑшӑ е сивӗ пулӗ? Синоптиксем вӑтам температура 5 градус ӑшӑпа танлашассине пӗлтереҫҫӗ.
«Чӑваш Енри ҫанталӑк» проект авторӗсем пӗрремӗш декадӑра ҫумӑр нумай ҫӑвассине калаҫҫӗ. Анчах ӑшӑ кунсем те часах килӗҫ. Акан пӗрремӗш декади вӗҫлениччен сывлӑш 15-17 градус таран ӑшӑнӗ. Ҫавна май юр хӑвӑрт ирӗлӗ. Малтанлӑха пӗлтернӗ тӑрӑх, ака уйӑхӗн 10-мӗшӗ тӗлне юр пӗтӗ.
Анчах уйӑх варринче каллех сивӗтӗ, юр ҫума пултарӗ. Ҫавӑнпа водительсене кустӑрма шинине унччен улӑштарма сӗнмеҫҫӗ.
Виҫҫӗмӗш декада пуҫламӑшӗнче 20 градус таран ӑшӑтӗ. Ҫав кунсенче вӑтам температура 8 градуспа танлашӗ, ҫавна май хутса ӑшӑтмалли сезона вӗҫлеме пултарӗҫ.
Шел те, ыран ҫанталӑк пӑсӑлать. Юлашки кунсенче питӗ хитре ҫанталӑк тӑчӗ ҫав. Ыран вара ҫумӑр, юр ҫӑвать, ҫил вӑйланать. Вӑл ҫеккунтра 20 метр хӑвартлӑхпа вӗрӗ. Ҫилӗ халӗ самай вӑланнӑ ӗнтӗ. Вӑл ыран ҫӗрле те чарӑнмӗ.
Ҫапах термометр сивӗ кӑтартмӗ – 0-7 градус ӑшӑ пулӗ. Анчах синоптиксем каланӑ тӑрӑх, туйӑнакан температура самай пысӑк пулӗ. Ҫавна май ӑшӑрах тумланма сӗнеҫҫӗ.
Ыран ҫӗрле 4 градус таран сивӗтӗ. Каҫсерен асӑрханӑр: ҫулсем вырӑнӑн-вырӑнӑн пӑрлак пулӗҫ. Кӗҫнерникун юр мар, ҫумӑр ҫума тытӑнӗ. Синоптиксем каланӑ тӑрӑх, вӑл эрне вӗҫӗчченех пырӗ.
Ҫӗнӗ Шупашкарта пурӑнакансем сывлӑш таса марри, хлор шӑрши кӗни пирки пӗр вӑхӑтра вӗҫӗмех хыпарларӗҫ. Ку ыйтупа республика Элтеперӗ Олег Николаев та кӑсӑкланнӑччӗ.
Чӑваш Ен прокурорӗ Андрей Фомин Чӑваш Ен наци телекуравӗнче пӗлтернӗ тӑрӑх, ҫавӑн сӑлтавӗ темиҫе пулма пултарать. Тӗпчевҫӗсем шухӑшланӑ тӑрӑх, «Химпром» предприятирен хлор шӑрши сарӑлма пултарнӑ. Унти 70-мӗш цеха шанмаҫҫӗ. Ҫавӑнта технологи процесӗсене пӑснине тупса палӑртнӑ. Асӑннӑ цехри производствӑна уйрӑмах хӑрушӑ объектсен реестрне кӗртменрен Ростехнадзор ӑна тӗрӗслемен. Халӗ реестрта шута илнӗ.
Тӗпчевҫӗсем кӗпе-йӗп ҫӑвакан предприятие, сӑрӑ туса кӑларакан производствӑна тата ытти ҫавӑн пек хӑш-пӗр организацие шанманран тӗрӗслеҫҫӗ.
Кӑҫал пирӗн тӑрӑхра юр нумай ҫурӗ, ҫавна май ҫурхи шыв самай пулӗ. Специалистсем каланӑ тӑрӑх, ейӳ ака уйӑхӗн 15-мӗшӗнче пуҫланма пултарать. Ейӳ сарӑлас хӑрушлӑх пур вырӑнсем нумай. Аса илтерер: Шупашкарта кӑна ун пеккисем — 19 вырӑн. Унта специалистсем кашни кунах ҫитсе тӗрӗслеҫҫӗ.
Шыв Шупашкарти 2-мӗш ТЭЦ, сӗт-ҫу савучӗн тата Биологилле тасатмалли сооруженисен территорийӗсене илме пултарать. Кун пирки Чӑваш Ен Гражданла оборона тата чрезвычайлӑ лау-тӑру патшалӑх комитечӗн ертӳҫин тивӗҫӗсене вӑхӑтлӑх пурнӑҫлакан Николай Иванов республикӑри МИХсенчен пӗрне пӗлтернӗ.
Ейӳ илес хӑрушлӑх пур территорисене 1,5 пин ҫурт лекме пултарать. Вӗсенче пуӑнакансене эвакуацилеме вырӑнсем хатӗрленӗ.
Ҫанталӑк ӑшӑтрӗ, йӗпе-сапа пуҫланчӗ. Ҫитес вӑхӑтра синоптиксем сунчӑк тата атӑ хатӗрлеме сӗнеҫҫӗ, мӗншӗн тесен ҫумӑр ҫума тытӑнать.
Хальлӗхе юр нумаях ирӗлмен. Вӑтамран илсен, республикӑра 3-7 сантиметр ҫеҫ чакнӑ. Юр ҫӳллӗшӗ ҫур метртан ытларах-ха.
Паян кӑҫалхи чи ӑшӑ ҫанталӑк пулнӑ – 7 градус ӑшӑ тӑнӑ. Ыран та республикӑра ӑшӑ тата хӗвеллӗ пулӗ. Кайран вара ҫанталӑк тӑрук улшӑнать.
Юнкун йӗпе юр, ҫумӑр ҫӑвӗ, ҫил вӑйланӗ. Кун пекрех ҫанталӑк эрне вӗҫӗчченех тӑрӗ.
Малтанлӑха пӗлтернӗ тӑрӑх, хитре ҫанталӑк ҫитес эрнере пулӗ. Ака пуҫламӑшӗнче термометр 10-12 градус ӑшӑ кӑтартӗ.
Ҫуркунне хӑҫан килет? Синоптиксем савӑнтараҫҫӗ: часах! «Чӑваш Енри ҫанталӑк» проект авторӗсем пӗлтернӗ тӑрӑх, ыран хӗвеллӗ, ӑшӑ пулӗ. Вырсарникун вара йӗпе юр, кӗрпе ҫӑвӗ.
Тунтикун каллех хӗвел пӑхӗ. Юнкун ҫил вӑйланӗ. Анчах кулянма кирлӗ мар, вӑл ӑшӑ ҫанталӑк илсе килет. Кун хыҫҫӑн ҫӗрлесерен те вӑйлах сивӗтмӗ.
Пушӑн 31-мӗшӗнче тата акан 1-мӗшӗнче ҫумӑр ҫӑвӗ. Вӑл канмалли кун тӗлне ҫеҫ ҫума чарӑнӗ. Кун хыҫҫӑн хӗвеллӗ ҫанталӑк пулӗ, термометр 15 градус таранах ӑшӑ кӑтартӗ. Ҫавна май ҫитес икӗ эрнере юр ирӗлсе пӗтӗ.
Синоптиксем пӗлтернӗ тӑрӑх, кӑҫал ейӳ вӑйлӑ пулма пултарать.
+23.3 °C