Чӑваш Енре вӗренӳ пирки калакан саккуна улшӑнусем кӗртесшӗн. Кун пирки «Регнум» информаци агентствин сайтӗнче хыпарланӑ.

Саккунри улшӑнусем республикӑри патшалӑх чӗлхисене – чӑваш тата вырӑс чӗлхисене – пырса тивӗ. Ача пахчине ҫӳрекен шӑпӑрлансене хӑш чӗлхепе вӗрентмеллине суйлама ирӗк парасшӑн.

Саккунпа килӗшӳллӗн, Чӑваш Енре чӑваш тата вырӑс чӗлхисене патшалӑх чӗлхи пек вӗрентме условисем туса памалла. Ку Раҫҫейри халӑхсен чӗлхисене вӗрентессине те (республикӑра пурӑнакан ҫынсем пирки сӑмах) пырса тивет.

Раштав уйӑхӗн 12-мӗшӗнче И.Н.Ульянов ячӗллӗ ЧПУра ӗҫлекенсемпе вӗренекенсен конференцийӗ иртнӗ, унта университет ректорне суйланӑ. Ҫитес пилӗк ҫулта ку тилхепене унчченхи ректорах, Андрей Александров, тытса пырӗ.

Андрей Юрьевич ЧПУран вӗренсе тухнӑ, «Истори» тата «Юриспруденци» специальноҫсене алла илнӗ, вӑл – экономика ӑслӑлӑхӗсен кандидачӗ, доцент. 2000-2010 ҫулсенче ЧПУн социаллӑ аталану пайӗн, социаллӑ аталану управленийӗн пуҫлӑхӗ пулнӑ, 2010 ҫултанпа вӗренӳ енӗпе проректор тивӗҫӗсене пурнӑҫланӑ, Ученӑйсен канашӑн ученӑй секретарӗ пулнӑ. 2013 ҫулхи раштав уйӑхӗн 10-мӗшӗнче ӑна университетӑн ректорне суйланӑ.

Андрей Александров – Раҫҫей Федерацийӗн аслӑ професси вӗренӗвӗн хисеплӗ ӗҫченӗ.

Юридици пӗлӗвӗ мӗнле шайра пулнине пӗлес килет-и? Апла юридици диктантне хутшӑнӑр. Акци раштав уйӑхӗн 7-мӗшӗнче 12 сехетре пулӗ.

Ҫав кун республикӑри 63 вӗренӳ заведенийӗнче диктант ҫырмалли лапамсем ӗҫлӗҫ. Тӗп лапам И.Н.Ульянов ячӗллӗ ЧПУ пулӗ. Унта ҫак адреспа ҫитмелле: Шупашкар хули, Мускав проспекчӗ, 15-мӗш ҫурт (Ж корпус, 201, 205, 206, 209, 210, 219-мӗш пӳлӗмсем). Сусӑр ҫынсем вара диктанта Наци вулавӑшӗнче ҫырма пултарӗҫ. Акцие онлайн мелпе те хутшӑнма май пур: http://юрдиктант.рф.

Диктанта 14 ҫултан аслӑрах ҫынсем хутшӑнайӗҫ. Тест пайне 30 задани кӗнӗ. Диктант ҫырнӑ ҫынсене ятран сертификат парӗҫ.

Шупашкар районӗн центрӗнче – Кӳкеҫре поселокӗнче – икӗ пӗлӳ ҫурчӗ: Кӳкеҫ лицейӗ тата 1-мӗш шкул. Анчах ачасем валли вырӑн ҫитмест, ҫавна май унта тепӗр шкул хута ярасшӑн.

Шупашкар районӗн хаҫачӗ «Тӑван Ен» пӗлтернӗ тӑрӑх, район депутачӗсен пухӑвӗн ларӑвӗнче ҫитес ҫул Кӳкеҫре шкул тумашкӑн хыснара укҫа пӑхса хӑварнине пӗлтернӗ. Проектпа килӗшӳллӗн, пӗлӳ ҫуртне 600 ача ҫӳремелле.

Проект ӗҫӗсене вӗҫлесен укҫа-тенкӗ уйӑмашкӑн заявка парӗҫ.

Чӑваш Енри ачасем «Символы России. Литературные юбилеи» (чӑв. Раҫҫей элемӗсем. Литература юбилейӗсем) Раҫҫейри олимпиадӑра палӑрнӑ. Ҫӗрпӳ районӗнчи Кирилл Даниловпа Ҫӗнӗ Шупашкарти Ксения Мартьянова ӗҫӗсем пирӗн республикӑрисенчен чи лайӑххисен шутне кӗнӗ.

Раҫҫей Культура министерстви, А.М. Горький ячӗллӗ литература институчӗ, В.И. Даль ячӗллӗ Раҫҫей литературин историйӗ патшалӑх музейӗ, Раҫсейӗн ача-пӑча вулавӑшӗ йӗркеленӗ пултарулӑх ӑмӑртӑвӗшӗн пирӗн патра Республикӑн ача-пӑча вулавӑшӗ яваплӑ пулнӑ. Ачасене ҫула кура икӗ категорипе пайланӑ: 7-10 тата 11-14 ҫултисене.

Малтан каланӑ йышра Степанов Даниил (Красноармейски районӗ), Пахинов Александр (Хӗрлӗ Чутай районӗ), Алексеева Елизавета (Сӗнтӗрвӑрри районӗ), Александров Максим (Муркаш районӗ), Ефремова Ольга (Пӑрачкав районӗ), Матвеева Александра (Вӑрмар районӗ), Данилов Кирилл (Ҫӗрпӳ районӗ), Шепилова Екатерина (Шупашкар районӗ), Антипов Олег (Шӑмӑршӑ районӗ), Семенова Надежда (Ҫӗмӗрле районӗ), Тимофеева Виталия (Етӗрне районӗ), Муратова Екатерина (Елчӗк районӗ), Николаева Анна (Тӑвай районӗ), Павлова Виктория (Канаш хули), Копанева Мария (Ҫӗнӗ Шупашкар), Николаева Евгения (Шупашкар) палӑрнӑ.

Малалла...

Раштавӑн 5-мӗшӗнче Раҫҫейри шкул ачисем вырӑс чӗлхипе пӗтӗмлетӳ сочиненине ҫырӗҫ. Шупашкарта 2 пин ача пӗлӗвне тӗрӗслӗ.

Сочинение лайӑх ҫырсан шкул ачин ППЭ тытмашкӑн ҫул уҫӑлӗ. «Зачет» илеймесен пӗлӗве тепӗр хутчен, нарӑсӑн 6-мӗшӗнче тата ҫу уйӑхӗн 8-мӗшӗнче, тӗрӗслеме тивӗ.

Кӑҫал сочиненире сахалтан та 350 сӑмахпа усӑ курмалла. Суйламашкӑн 5 тема парӗҫ, вӗсемпе кӑшт маларах паллаштарӗҫ. Сочинени ҫырмашкӑн 3 сехет те 55 минут уйӑрӗҫ. Тӗрӗслев пур регионта та 10 сехетре пуҫланӗ. Ачасене словарьсемпе усӑ курма ирӗк парӗҫ. Анча хӑйсен словарьне, планшет, смартфон илсе кӗме юрамасть.

Александра Бронникова

Тутар Республикин вӗренӳ министерстви пулӑшнипе Пӑва хулинчи Р. Сагдеев ячӗпе хисепленекен шкулта кашни ҫулах ачасен ӑслӑлӑхпа тӗпчев конференцийӗ, Шәҗәрәләр — нәсел агачы» (чӑв. Несӗл йывӑҫӗ), иртет. Кӑҫалхипе вӑл 5-мӗш хут пулчӗ. Ку конференцие хутшӑнма малтанах тӗпчев ӗҫне куҫӑмсӑр майпа хаклаҫҫӗ, ҫителӗклӗ баллсем пуҫтарсан куҫӑмлӑ тапхӑра чӗнеҫҫӗ. Чӑваш Республикинчен конкурса 3 ача ҫеҫ кайма тивӗҫ пулнӑ. Шупашкар хулинчи 33-мӗш шкулта 6-мӗш класра вӗренекен Бронникова Александра та (тепӗр иккӗшӗ Патӑрьел районӗн тутарӗсем) куҫӑмсӑр этапа хутшӑнса чӳкӗн 15-мӗшӗнче хӑйӗн ертӳҫипе, чӑваш чӗлхипе литературине вӗрентекен Ирина Алексеевна Диаровӑпа, Тутар Республикине Пӑва хулине куҫӑмлӑ тапхӑра тухса кайрӗҫ. 2-мӗш тапхӑра 134 вӗренекен тӗрлӗ регионтан килсе ҫитнӗ. Конференцире 4 секци ӗҫленӗ. Александра хутшӑнакан секцире пурӗ 54 вӗренекен пулнӑ. Вӗсем — 5–11 классенче вӗренекенсем.

Александра Бронникова «Манӑн ватӑ асанне — тыл ӗҫченӗ» темӑпа хӳтӗленсе призер ятне тивӗҫнӗ. «Маттур вӗренекене тата унӑн вӗрентекенне саламлатпӑр, малашнехи ӗҫсенче ҫитӗнӳсем сунатпӑр!

Малалла...

Ыран, чӳк уйӑхӗн 17-мӗшӗнче, Чӑваш Енӗн Наци вулавӑшӗнче Чӗмпӗрти чӑваш шкулӗн 150 ҫулхине халалласа ҫавра сӗтел иртӗ. Ӑна Чӑваш Енри Ӑслӑлӑхпа ӳнер наци академийӗ, ЧР Наци вулавӑшӗ, И.Н. Ульянов ячӗллӗ Чӑваш патшалӑх университечӗ, И.Я. Яковлев ячӗллӗ Чӑваш патшалӑх педагогика университечӗ йӗркелеӗҫ.

Чӗмпӗрти чӑваш шкулне 1868 ҫулхи юпа уйӑхӗн 28-мӗшӗнче уҫнӑ. Вӑл Атӑлҫи тӑрӑхӗнчи халӑхсене ҫутта кӑларас ӗҫре капашсӑр пысӑк вырӑн уҫнӑ. Наци шкулӗсенче ӗҫлеме унта 1000 ытла вӗрентекене туптанӑ.

Унта Николай Шупуҫҫынни, Марфа Трубина, Михаил Акимов ҫыравҫӑсем, Федор Павлов, Степан Максимов композиторсем, чӑваш театрне пуҫарса янӑ Иоаким Максимов-Кошкинский тата ытти паллӑ нумай ҫын вӗреннӗ, вӗсем пурнӑҫра тарӑн йӗр хӑварнӑ.

Ураскилт урамӗ

Красноармейски район сучӗ ачасене шкула автобуспа турттарма хистекен йышӑну кӑларнӑ. Унта сӑмах Ураскилт шкулӗнче 1-4-мӗш классенче вӗренекенсем пирки пырать. Прокуратура тата суд шухӑшланӑ тӑрӑх, Элӗк район администрацийӗн ҫавсене вӗренӳ учрежденине тата киле автобуспа турттармаллах.

Ураскилт ял тӑрӑхне кӗрекен Мӑн Тукташ, Кӗҫӗн Тукташ, Шӗнтреш, Тури Вылӑ ялӗсенче пурӑнакан ашшӗ-амӑшӗ хӑйсен ачисене Ураскилте автобуспа турттармаҫҫӗ тесе район прокуратурине евитленӗ.

Ушкӑнпа шӑрҫаланӑ ҫырӑва Элӗк район прокуратури тишкернӗ те аслисем тӗрӗсех пӑшӑрханнине палӑртнӑ. Ачасен правине хӳтӗлесе надзор органӗ суда ҫитнӗ. Элӗксен ӗҫне Красноармейски район сучӗ (унтисенне ҫавӑнта тишкереҫҫӗ) ачасене майлӑ йышӑну кӑларнӑ.

2019 ҫулта Чӑваш Енре ялсенче вырнаҫнӑ 30 шкулта спортзала юсӗҫ. Ку тӗллевпе федераци хыснинчен - 28,2 миллион тенкӗ, республика хыснинчен 902 пин тенкӗ уйӑрнӑ. Ку ӗҫе муниципалитетсем те тӳпе хывӗҫ.

Улатӑр, Патӑрьел, Элӗк, Ҫӗрпӳ, Муркаш, Шӑмӑршӑ, Шупашкар, Тӑвай районӗнсенче икшер шкула юсаса ҫӗнетӗҫ. Вӑрнар, Йӗпреҫ, Красноармейски, Комсомольски, Сӗнтӗрвӑрри, Пӑрачкав, Елчӗк тата Вӑрмар районӗсенче пӗрер шкул валли укҫа уйӑрнӑ. Канаш тата Етӗрне районӗсем чи телейлисем – вӗсенче виҫшер спортзал ҫӗнелӗ.

Палӑртмалла: Чӑваш Енре юлашки 5 ҫулта 150 шкулта юсав ӗҫӗсем ирттернӗ. Хальлӗхе вӗренӳ учрежденийӗсен 7 проценчӗ вуҫех те спортзалсӑр.