«Вырӑнти хыснасен пурлӑх пайне тултарма хушма ҫӑлкуҫ шырасси муниципалитетсемшӗн актуаллӑ тӗллев шутланать», — тесе шухӑшлаҫҫӗ Чӑваш Енӗн Пурлӑх тата ҫӗр хутшӑнӑвӗсен патшалӑх комитетӗнче. Ведомство тӗмсӗлнӗ тӑрӑх, укҫа ҫӑлкуҫӗнчен пӗри - вилнӗ ҫынсен куҫман пурлӑхне харпӑрлӑха илни.

Леш тӗнчене ӑсаннисен пурлӑхне вӗсен тӑван-пӗтенӗпе тупӑша-тупӑша илмӗҫ-ха. Эткерлӗхе хӑйсем ҫине ҫыртаракансем тупӑнмасан муниципалитетсем вилнисенчен юлнӑ пуянлӑха — ҫӗре, пӳрте — ял тата хула тӑрӑхӗсем ҫине куҫарма май пур. Хальхи вӑхӑтра республикӑра ун пек пурлӑха 2005 штук шута илнӗ, вӗсенчен 91 объекта муниципалитетсем харпӑрлӑха куҫарнӑ. Ҫӗнӗ хуҫасем вӑл пурлӑха аукционта сутма палӑртаҫҫӗ, кирлӗ пулсан нумай ачаллисене уйӑрса парӗҫ.

«Ҫеҫпӗл» фильма ӳкернӗ чухнехи самантсем

Шупашкарти Ҫеҫпӗл Мишши ячӗллӗ музея «Ҫеҫпӗл» фильма кӗмен кадрсем лекнӗ. Кун пирки аваллӑх управҫин ертӳҫи Антонина Андреева Фейсбукри хӑйӗн страницинче пӗлтернӗ.

Ҫеҫпӗл Мишши музейне Юрий Данилович Самсоновӑн архивӗнчи чаплӑ сӑнӳкерчӗксем лекнӗ. Пӗтӗмпе сакӑр фото. Сӑнӳкерчӗкре Юрий Данилович Ҫеҫпӗл Мишшин ашшӗн, Кузьма Федоровичӑн, сӑнарӗнче калӑпланнӑ.

Паха фотоматериала музея Чӑвашрадио корреспонденчӗ Галина Вастрюкова ӗнер парнеленӗ.

Антонина Андреева ҫырнӑ тӑрӑх, фильма Ҫеҫпӗле (сӑнара Иосиф Дмитриев калӑпланӑ) тата Рожкова (рольте — Виктор Шульгин) Свяижскра ӳкернӗ лайӑх кадрсем лекмен.

«Ҫеҫпӗлпе Покрышкин тӗрмери камерӑра» эпизодри сӑнӳкерчӗксем те халиччен ниҫта та пичетленмен.

«Чӑваш ҫыравҫисем фильма хатӗрлекенсемпе тӗл пулни те ырӑ кӑмӑл-туйӑм ҫуратать», — тет музей ертӳҫи.

Юрий Самсонов фотоӳкерчӗкӗсем «Здесь снимали фильм «Сеспель» (чӑв. Кунта «Ҫеҫпӗл» фильм ӳкернӗ) куравра вырӑн тупӗҫ. Куравпа кӑҫалхи чӳк уйӑхӗччен музейра паллашма май пур.

Николай Мордвинов бюсчӗ ҫапларах пулӗ

Етӗрнере СССР халӑх артисчӗн Николай Мордвиновӑн палӑкне уҫасшӑн.

Палӑка тума тытӑннӑ та ӗнтӗ. Ку енӗпе халӗ Раҫҫей художникӗсен Питӗрти правленийӗн ертӳҫи Альберт Чаркин скульптор ӗҫлет.

Паллӑ артистӑн палӑкне уҫас ыйтӑва Етӗрне район администрацийӗн пуҫлӑхӗ Владимир Кузьмин тата республикӑн культура министрӗн тивӗҫӗсене пурнӑҫлакан Константин Яковлев сӳтсе явнӑ. Тӗлпулура пӗлтернӗ тӑрӑх, палӑк никӗсне ҫӗртме уйӑхӗн 21-мӗшӗнче ямалла. Бюста авӑн уйӑхӗнче уҫасшӑн.

Николай Мордвинов 1901 ҫулхи нарӑс уйӑхӗнче Етӗрнере, купса ҫемйинче ҫуралнӑ. Ю. А. Завадскийӑн театр-студинче вӗреннӗ. 1940 ҫулта ӑна Моссовет ячӗллӗ Мускаври академи драма театрне ӗҫе илеҫҫӗ. 1935 ҫултах вӑл кинора ӳкерӗнме тытӑннӑ. «Последний табор» (чӑв. Юлашки тапӑр) фильмра вӑл Юдко чикана вылянӑ, «Маскарадра» — Арбенина.

Патшалӑхӑн тата муниципалитетӑн пулӑшӑвне кӳрекен нумай ӗҫ тӑвакан центрсем хушшинче республика шайӗнчи конкурс иртнӗ.

Ӑмӑртӑва темиҫе номинаципе йӗркеленӗ. «Нумай ӗҫ тӑвакан центрӑн чи лайӑх универсаллӑ специалисчӗ» ята Шупашкарти центрта ӗҫлекен Ольга Чернова тивӗҫнӗ. Етӗрнери центрта тӑрӑшакан Валентина Степанова иккӗмӗш вырӑн йышӑннӑ, Сӗнтӗрвӑрри районӗнчи Нина Рамеева — виҫҫӗмӗш.

Нумай ӗҫ пурнӑҫлакан центрсене хӑйсене те хакланӑ. Чи лайӑххи тесе Елчӗк районӗнчине палӑртнӑ. Иккӗмӗшпе виҫҫӗмӗш вырӑнсене Шупашкар тата Ҫӗмӗрле хулисенчи нумай ӗҫ пурнӑҫлакан центрсем тухнӑ.

Центрсенче персонала епле ертсе пынине те хакланӑ. Тӳресен шучӗпе Ҫӗрпӳ районӗнчине ҫитекен тупӑнман. Елчӗк районӗнчине тата Улатӑр хулинчине те пысӑка хурса хакланӑ май иккӗмӗшпе виҫҫӗмӗш вырӑнсемпе палӑртнӑ.

Пирӗн республикӑра кирпӗч чи ӑста хуракансем «Тус» предприятире ӗҫлеҫҫӗ.

«Лучший каменщик Чувашии — 2016» (чӑв. Чӑваш Енри кирпӗч чи лайӑх хуракан – 2016) конкурса республикӑн Строительство, архитектура тата ҫурт-йӗрпе коммуналлӑ хуҫалӑх министерстви кирпӗч хуракансен сумне ӳстерес тӗллевпе йӗркеленине пӗлтерет.

Хальхи ӑмӑртӑва 7 организацинчи 10 звено хутшӑннӑ.

Тӳресем кирпӗч хуракансен ӗҫ калӑпӑшне кӑна мар, пахалӑхне те хакланӑ. Ӗҫ хӑрушсӑрлӑхӗн правилисене епле пӑхӑннине те шута илнӗ.

Пуринчен ытла балл пухнисем — «Тус» обществӑн 124-мӗш строительствӑпа монтаж управленийӗнче тӑрӑшакан Ю.П. Катеровпа Ю.Н. Выросов. «СУ-Инкост» предприятири А.Г. Игнатьев тата Е.В. Линтроп иккӗмӗш вырӑна тухнӑ. 3-мӗш стройтрестри А.В. Петрянкинпа Е.Л. Иванов Е.Л. — виҫҫӗмӗш.

94 ҫул каялла, 1922 ҫулта чӑваш халӑхӗн чи палла сӑвӑҫисенчен пӗрин — Ҫеҫпӗл Мишшин — чӗри тапма чарӑннӑ, вӑл пирӗнтен ӗмӗрлӗхех уйрӑлнӑ. Ҫак куна палӑртса паян унӑн Шупашкарти палӑкӗ умӗнче митинг иртрӗ. Пухӑннӑ культура ӗҫченӗсемпе Ҫеҫпӗл Мишши тӑванӗсем паллӑ сӑвӑҫа асӑнчӗҫ, сӑввисене вуларӗҫ.

Асӑну мероприятине Валери Туркай сӑвӑҫ ертсе пычӗ. Сӑмах илекен кашни ҫынна вӑл Ҫеҫпӗл Мишшин сӑввине вуласа пама сӗнчӗ. Тухса калаҫакансен йышӗнче культура министрӗн ҫумӗ Вячеслав Оринов, «Хыпар» хаҫатӑн тӗп редакторӗн ҫумӗ Геннадий Максимов, Светлана Асаматпа Раиса Сарпи сӑвӑҫсем, Ҫеҫпӗл Мишшин музейӗн заведующийӗ Антонина Андреева тата ыттисем пулчӗҫ. Вӗсенчен кашни Ҫеҫпӗл Мишшин сӑввине вуласа пачӗ.

Асӑну мероприятийӗ палӑк умне чечек хунипе вӗҫленчӗ.

Сӑмах май, ыран чӑваш хастарӗсем Шупашкарӑн 2-мӗш ҫӑви ҫине кайса Ҫеҫпӗл Мишши амӑшне асӑнма кайса килӗҫ. Унта 14 сехет тӗлне ҫитмелле.

«Элара» савутӑн гендиректорӗ Андрей Углов (сылтӑмри) предприятипе паллаштарать

Паян, ҫӗртмен 15-мӗшӗнче, Чӑваш Республикин Элтеперӗ Михаил Игнатьев РФ Хӑрушсӑрлӑх Канашӗн Секретарӗпе Николай Патрушевпа тата РФ Президенчӗн федерацин Атӑлҫи округӗнчи тулли парваллӑ элчипе Михаил Бабичпа республикӑри предприятисенче хӑрушсӑрлӑх ыйтӑвӗпе еплерех ӗҫленипе кӑсӑкланнӑ.

Вӗсем Г.А. Ильенко ячӗллӗ «Элара» ӑслӑлӑхпа производство комплексӗпе паллашнӑ. Организацин гендиректорӗ Андрей Углов ҫӗршыври авиацие тӗрлӗ хатӗрпе тивӗҫтерсе тӑракан концернсен шутӗнче пулнине аса илтернӗ, Су, МиГ, Ту самолетсем валли ятарлӑ хатӗрсем калӑпласа кӑларнине пӗлтернӗ. Кунсӑр пуҫне Бе-200 самолет-амфибисем, «Камова» тата «Миля» фирмӑсен вертолечӗсем валли те тӗрлӗ хатӗр ӑсталаҫҫӗ. Предприяти чукун ҫул предприятийӗсемпе те килӗштерсе ӗҫлет.

Сумлӑ йыш Шупашкарти «Экра» предприятие, Ҫӗнӗ Шупашкарти каяш пухакан полигона та ҫитсе килнӗ.

Ҫитес уйӑхран хваттер укҫи хакланӗ. Ҫапла вара газшӑн та, шывшӑн та, ҫутӑшӑн та ытларах тӳлеме тытӑнӑпӑр.

Шупашкар хулине илес пулсан, ӑшӑшӑн тӳлесси кӗсьене мӗн чухлӗ ҫӳхетме тивесси ҫурта мӗнле компани ӑшӑпа тивӗҫтернинчен килет. «Т Плюс» хака 6,7% хӑпартӗ, «КТ» текенни — 4,4%.

Газ плитиллӗ кил хуҫисен ҫутӑ укҫине ҫитес уйӑхран 6,4% нумайрах тӳлеме тивӗ, электричество плитиллисен — 6,6%. Шывшӑн тата таса мар канализацишӗн хак тепӗр чӗрӗк чухлӗ ӳсмелле.

Тӳре-шара ҫынсене сахал тупӑшлисене субсиди парса пулӑшни пирки аса илтерет. Кӑҫалхи ҫур ҫулта кӑна республикӑн тӗп хулинче коммуналлӑ пулӑшу ҫӑмӑллӑхне кӳме хыснаран 51,7 миллион тенкӗ уйӑрнӑ. Ҫӑмӑллӑхпа 6,7 пин тыла ҫемье усӑ курнӑ.

"У Петровича" кафе

Ӗнер Чӑваш Енӗн Элтеперӗ эрнесерен ирттерекен канашлӑва ирттернӗ. Унта яланхиллех тӗрлӗ ыйтӑва сӳтсе явнӑ. Ҫав шутра тӳре-шара Раҫҫей кунне епле ирттернине те тишкернӗ.

Республикӑн шалти ӗҫсен министрӗ Сергей Неяскин Шупашкарти хӑш-пӗр кану учрежденийӗсем право йӗркине тата хӑрушсӑрлӑха пӑханманнине палӑртса хӑварнӑ. Сӑмахне ҫирӗплетме вӑл тӗп хуламӑрти Мир проспектӗнче вырнаҫнӑ «У Петровича» кафене асӑннӑ. Апатлану предприятийӗ унта пырса ҫӳрекенсен хӑрушсӑрлӑхӗшӗн тӑрӑшмасть тесе шухӑшлать иккен Сергей Неяскин министр. Сӑмах май, кафе йӗрке хуралҫисемпе — полицин участокри пункчӗпе — кӳршӗллӗ вырнаҫнӑ.

Министр ун пек учрежденисен ӗҫне чарса лартма сӗннӗ. Михаил Игнатьев Элтепер министр каланипе килӗшнӗ май яваплисене ку ыйтупа ҫине тӑма хушса каланӑ.

Мускаври "ҫавра сӗтел"

Раҫҫей кунӗнче Мускаври йӑхташӑмӑрсем Акатуй ирттернӗ. Унсӑр пуҫне хастарсем Раҫҫей кунне халалланӑ мероприятисем те йӗркеленӗ. Вӗсене Чӑваш енӗн РФ Президенчӗ ҫумӗнчи тулли праваллӑ элчелӗхӗ тата Мускаври чӑвашсен ентешлӗхӗ йӗркеленӗ.

Мускаври национальноҫсен ҫуртӗнче Чӑваш Ен Раҫҫей йышне кӗнӗренпе 465 ҫул ҫитнине халалласа «Ҫавра сӗтеле» те пуҫтарӑннӑ. Унта Мускаври чӑвашсен ентешлӗхӗн ертӳҫи Анатолий Григорьев, Мускаври чӑваш культурин обществин ертӳҫин ҫумӗ Гурий Крылов, дивизи командирӗ пулнӑ Василий Чапаев мӑнукӗ Татьяна Чапаева, ирӗклӗ мелпе кӗрешессипе тӗнче чемпионӗ ята темиҫе хутчен те тивӗҫнӗ Сергей Корнилаев, Чӑвашран тухнӑ офицерсен ентешлӗхӗн ертӳҫин ҫумӗ Иван Николаев, Раҫҫейӗн тава тивӗҫлӗ строителӗ, «Строитель плюс» фирма гендиректорӗ Анатолий Петров тата ыттисем хутшӑннӑ.