«Янравлӑ чӑваш чӗлхи» конкурс

Нарӑс уйӑхӗн 29-мӗшӗнче Шупашкарти 2-мӗш гимназире чӑвашла лайӑх пӗлекенсен «Янравлӑ чӑваш чӗлхи» интеллектуаллӑ вӑйӑ-конкурс иртрӗ. Конкурса хула шкулӗсенчи 4, 5, 6-мӗш класри ачасем хутшӑнчӗҫ.

Вӑйӑ 4 станципе иртрӗ: «Омонимсем», «Чӑвашсен паллӑ ҫыннисем»,  «Ваттисен сӑмахӗсем», «Ӗҫлӗ ҫын — телейлӗ ҫын». Станцисенче ачасем компьютерпа усӑ курса йӗркеленӗ вӑййа интересленсех вылярӗҫ, омонимсене аван пӗлнине кӑтартрӗҫ, чапа тухнӑ ентешӗмӗрсем ҫинчен ыйтусене хуравларӗҫ, ӗҫпе ҫыхӑннӑ ваттисен сӑмахӗсене аса илчӗҫ, чӑвашла сӑвва илемлӗ вуласа пама пултарчӗҫ.

Хула шкулӗсенче вӗренекен  ачасен пӗлӳ шайне жюри лайӑх паллӑсемпе хакларӗ, грамотӑсем парса хавхалантарчӗ. Вӑйӑ ачасене те вӗрентекенсене те питӗ килӗшрӗ.

Чӑрӑшкасси шкулӗ

Шупашкар районӗнчи Чӑрӑшкассинчи пӗтӗмӗшле пӗлӳ паракан вӑтам шкул районта кӑна мар, республикӑра та хисеплисенчен пӗри тесен те йӑнӑш мар. Ку вӗренӳ заведенине пуҫланса кайнӑранпа виҫӗ пуҫлӑх ертсе пынӑ: Владимир Алангов, Виталий Елизаров. 2003 ҫултанпа директор пулса Ирина Гаврилова ертсе пырать.

Чӑрӑшкасси шкулӗ пӗлтӗрхи раштавран тытӑнса Л.В. Пучков ячӗпе хисепленме тытӑннине Чӑваш халӑх сайчӗ пӗлтернӗччӗ.

«Тӑван чӗлхе хисепӗ, сумӗ ӳстӗр тесе» район, республика шайӗсенчи тӗрлӗ конкурса, олимпиадӑна хутшӑнсах тӑни пирки пӗлтереҫҫӗ унтисем. 10-мӗш класри Анна Серебрякова, 11-мӗшӗнчи Ксения Родионова И.Я. Яковлев ячӗллӗ Чӑван патшалӑх педагогика университечӗ Ӗҫ ҫыннин ҫулталӑкне тата Тӑван чӗлхе кунӗ тӗлне ирттернӗ олимпиадӑра, акӑ, иккӗшӗ те иккӗмӗш вырӑнсене йышӑннӑ.

Чӑваш ҫамрӑкӗсен «Сӑвар» ушкӑнӗ (ӑна Олег Цыпленков хастар ертсе пырать) виҫҫӗмӗш теҫетке ҫула яхӑн ӗнтӗ ҫулласерен инҫе ҫула тухать. Ушкӑнра — вӗрентекенсем, культурӑра тата ӳнерте ӗҫлекенсем, студентсем. Инҫе ҫула ҫывӑхлатса вӗсем тӑван халӑхӑмӑр авал пурӑннӑ вырӑнсене ҫитеҫҫӗ. Ҫитеҫҫӗ те юхӑна пуҫланӑ паллӑ вырӑнсене ҫӗнетеҫҫӗ, тӑван халӑхӑмӑрӑн манӑҫтарса ӗлкӗреймен йӑли-йӗркипе — чӳк ирттерсе — мӑн асаттесемпе мӑн асаннесене пуҫ таяҫҫӗ.

2012 ҫулта чӑваш паломникӗсем Алтай тӑрӑхӗнче пулнӑччӗ. Ун пирки Олег Цыпленков ЧР Патшалӑх Канашӗн «Республика» хаҫатне панӑ интервьюра «чӑваш аталанӑвӗн цивилизацийӗ» тесе хакланӑччӗ. Пӗлтӗрхи ҫулҫӳревре Азербайджанра Пӳлесӑвар ятлӑ хулана тупнӑччӗ.

Кӑҫалхи «Чунҫӳрев» утӑ уйӑхӗн 3–14-мӗшӗсенче ҫак маршрутпа иртмелле: Вӑта Сӑвар (Шупашкар) — Чӗмпӗр — Ҫӑрттанлӑ — Элиста — Сементер (Махачкала) — Баку — Пӳлесӑвар (Азербайджанпа Иран чикки) — Арамаҫи сӑрчӗ (Грузи) — Вӑта Сӑвар.

Чунҫӳреве хутшӑнас текенсене 8-927-667-93-23 телефонпа шӑнкӑравлама сӗнеҫҫӗ.

Малалла...

«Хавал» чӑвашсен халӑх пӗрлешӗвӗ юлашки ҫулсенче вӗҫӗмех чӑваш чӗлхине калаҫура вӗренмелли лагерь йӗркелет. Хастарсем кӑҫал та ӑна пухӗҫ. Хальхи, шучӗпе ҫиччӗмӗш, утӑ уйӑхӗн 3-10-мӗшӗнче «Сурские зори» (чӑв. Сӑр шурӑмпуҫӗ) кану базинче пуҫтарӑнӗ.

Лагере пухнин тӗллевне «Хавал» ҫулленхи тӗлпулусене йӑлана кӗртессипе ҫыхӑнтарать. Тӗлпулу тӗллевӗ вара, маларах палӑртрӑмӑр ӗнтӗ, ҫав вӑхӑтра чӑваш чӗлхине ҫине тӑрса тата хӑвӑрт ӑша хывасси. Тӑван халӑхӑмӑрӑн культурипе, историйӗпе, йӑла-йӗркипе паллаштарассине те тӗллев шутне кӗртеҫҫӗ.

Программа епле пулассине те халех палӑртнӑ. Чӑваш чӗлхи урокӗсене виҫӗ шайпа йӗркелесшӗн. Ачасемпе яш-кӗрӗмпе хӗр-упраҫ валли вӗренӳ вӑйӑ курсӗ евӗр те пулӗ. Чӗлхене преподавательсем хальхи вӑхӑтри меслетсемпе усӑ курса ӑша хывма пулӑшӗҫ. Наци тӗррипе, халӑх юррисемпе тата ташшисемпе ӑсталӑх класӗсем иртӗҫ. Вӗреннипе пӗрлех вӑхӑта спорт мероприятийӗсенче кӑсӑклӑ ирттерме май туса парӗҫ. Экскурсисем йӗркелеме те шантараҫҫӗ.

Лагере хутшӑнакансен йӗркелӳ тата чӗлхе взносӗ, пурӑннишӗн тата апат ҫинишӗн тӳлеме тивӗ.

Малалла...

Республикӑра нумаях пулмасть «Ачалӑх ячӗпе, ачалӑхшӑн» ыркӑмӑллӑх марафонӗ старт илнӗ. Унтанпа пухмач пуянланма тытӑннӑ ӗнтӗ.

Пухмача Шупашкар ҫыннисем тата кунти предприятисем ытларах укҫа хывнӑ – икҫӗр пин тенкӗ ытла. Вӑрнар, Елчӗк, Йӗпреҫ районӗсем, Ҫӗнӗ Шупашкар хули те хастарлӑхӗпе палӑрнӑ.

Ырӑ кӑмӑллӑ ҫынсем айккинче юлманнипе нумай ачаллӑ тата сахал тупӑшлӑ ҫемьесем ҫулсеренех пулӑшӑва тивӗҫеҫҫӗ. Укҫа-тенкӗ сусӑрсене воспитани паракан ашшӗ-амӑшӗ валли те каять. Шкулсемпе интернатсене вара ҫӗнӗ сӗтел-пуканпа, теттесемпе, кӗнекесемпе тивӗҫтереҫҫӗ. Укҫа-тенке хӑш район-хулара пухнӑ — ҫавӑнтах усӑ кураҫҫӗ. Хальлӗхе марафонра 1 миллион та 600 пин тенкӗ ытла пухнӑ.

Шупашкарта гидсен тата экскурсоводсен шкулӗ уҫӑлнӑ. Занятисем «Ҫеҫпӗл» хальхи пултарулӑх академийӗ ҫумӗнче иртеҫҫӗ.

Шупашкар хула администрацийӗ туристсене ытларах илӗртесшӗн. Гидсемпе экскурсоводсен занятийӗсем эрнере пӗр хут иртеҫҫӗ. Унта вӗренмешкӗн 50 яхӑн ҫын заявка панӑ. Занятисене И.Н.Ульянов ячӗллӗ ЧПУн историпе географи факультечӗн вӗрентекенӗсем ертсе пыраҫҫӗ.

Малтанах теорие пӑхса тухӗҫ. Шупашкар историйӗ, чӑваш халӑхӗ, тӑван культура пирки ытларах пӗлӗҫ. Проект авторӗ каланӑ тӑрӑх, чи малтанах вӗсем ҫамрӑксене хула историне тӗплӗнрех вӗрентесшӗн, Шупашкара ытларах юраттарасшӑн.

Теори хыҫҫӑн практика пуҫланать. Гидсен хӑнасем валли экскурси ирттерме тивӗ.

Проект ҫу уйӑхӗччен пулӗ. Вӑл ӑнӑҫлӑ пулсан ӑна кашни ҫулах ирттересшӗн.

Потребительсен правине хӳтӗлемелли куна, вӑл пуш уйӑхӗн 15-мӗшӗнче пулать, халалласа Роспотребнадзорӑн республикӑри управленийӗ «хӗрӳ линисем» уҫма йышӑннӑ.

«Хӗрӳ лини» номерӗсене управлени пуш уйӑхӗн 16-мӗшӗнчен тытӑнса 18-мӗшӗччен ӗҫлеттерессине пӗлтерет.

Тӗрлӗ ыйтупа тӗрлӗ номерпе шӑнкӑравламалла. Апат-ҫимӗҫ пахалӑхӗпе ҫыхӑннӑ ыйту сиксе тухсан 58-50-79 номерпе шӑнкӑравламалла. Тавар пахалӑхӗ, пулӑшу кӳнин шайӗ тивӗҫтермесен 58-17-19, 58-25-95 номерсемпе пӗлтермелле. Шӑнкӑравсене управлени ирхи 9 сехетрен пуҫласа 16 сехетчен йышӑнассине пӗлтерет.

Управленин вырӑнсенчи пайӗсем те ҫынсене пулӑшма хирӗҫ мар. Патӑрьел районӗнчине 8 (8353) 25-03-45, Канашрине, 8 (8353) 32-24-49, Ҫӗрпӳ районӗнчине 8 (8354) 52-13-30, Ҫӗмӗрлеринчине 8 (8353) 62-29-15, Ҫӗнӗ Шупашкартине 8 (8352) 78-44-19 номерсемпе шӑнкӑравламалла.

Ҫеҫпӗл Мишши ячӗллӗ Чӑваш патшалӑх ҫамрӑксен театрӗн артисчӗ Василий Павлов 65 ҫулхи юбилейне паллӑ тунӑ. Кӑҫал вӑл театрта ӗҫлеме пуҫланӑранпа 45 ҫул ҫитнӗ.

ЧР культура министрӗн ҫумӗ Вячеслав Оринов унӑн пултарулӑхӗ чикӗсӗр пулнине палӑртнӑ. Вӗсем пӗрле 40 ҫул ытла ӗҫленӗ. Театр деятелӗсен пӗрлӗхӗн председателӗ Геннадий Матвеев Павловсен ҫемйи пултаруллӑ пулнине палӑртнӑ.

Паян, пуш уйӑхӗн 11-мӗшӗнче, юбилее Вӑрмарта паллӑ тунӑ. Василий Павлов ку районти Кӗтеснер ялӗнче 1951 ҫулхи пушӑн 10-мӗшӗнче ҫуралнӑ. Ҫамрӑксен театрӗнче вӑл 1971 ҫултанпа вӑй хурать.

Василий Павлов сцена ҫинче 100 ытла роле калӑпланӑ. Унӑн пултарулӑхне пирӗн республикӑра кӑна мар, кӳршӗ регионсенче те килӗштереҫҫӗ.

Василий Павлов — ЧР тава тивӗҫлӗ артисчӗ, ЧР Халӑх артисчӗ, РФ тава тивӗҫлӗ артисчӗ.

Шупашкарта, Алькеш поселокӗнче, ҫынна вӗлернӗ. Ку ӗҫе 80 ҫулти старик тума пултарнӑ тесе шухӑшлаҫҫӗ.

Ку пӑтӑрмах пуш уйӑхӗн 7-мӗшӗнче ҫӗрле пулнӑ. Следстви версийӗ тӑрӑх, 80-ри арҫын килте 47-ри пӗлӗшӗпе хирӗҫсе кайнӑ. Тивӗҫлӗ канурискер ҫамрӑкраххине пуртӑпа тата турчӑкапа пуҫӗнчен, кӗлеткин ытти пайӗнчен ҫапнӑ.

Лешӗ ҫавӑнтах сывлама чарӑннӑ. Халӗ ку ӗҫе тӗпчеҫҫӗ, экспертизӑсем ирттереҫҫӗ. Арҫын айӑплине ӗнентерсен вӑл тӗрмене 6–15 ҫуллӑха ларма пултарать.

Шупашкара каллех Елена Летучая килни пирки сас-хура тухнӑ. Ӑна «Пятница» телеканалпа пыракан «Ревизорро» кӑларӑмпа пурте пӗлеҫҫӗ.

Кафе-ресторансен хальхинче «Летучая» тесен сехӗрленсе ӳкме кирлӗ мар. Елена Летуча Шупашкара ку тӗллевпе килмест. Хальхинче вӑл ӳкерӳ ушкӑнӗсӗр ҫитӗ.

Телеертӳҫӗ Шупашкарти пӗр ресторанра «Субботник с Еленой Летучей!» каҫ ирттерет. Унта вӑл ӑнӑҫӑва мӗнле ҫӗнсе илмелли пирки, хӑй экономистран паллӑ журналист пулса тӑни ҫинчен каласа кӑтартӗ.

Ҫавӑн пекех Летучая ӳкерӳ вӑхӑтӗнчи йывӑрлӑхсем пирки аса илӗ, хӑй ӑҫта апатланнине, ӑна кафере мӗнле кӗтсе илнине каласа парӗ.