Электронлă вулавăш

Ку сайтра эсир чăвашла çырнă хайлавсене тупма пултаратăр. Пур хайлава та авторĕ, çырнă çул тăрăх çăмăллăн тупма пулать. Ку архива ятарласа хатĕрленĕ — сире килĕшекен хайлавсене эсир ку сайтра та, уйрăммăн уçласа илсе те вулама пултаратăр.

Пӗлме: хайлавсем вырнаҫтармалли йӗрке.

Анне килчĕ те чуп турĕ

Ăшшăн çеç манна.

Кулăн çраççине вăл уçрĕ,

Лăпкă–çке чунра.

Аннепе пĕрле чух ырă,

Уçĕ ун чĕри.

Сар хĕвел пекех пит ăшă,

Савăк–çке кулли.

Ун чĕрçи çине эп выртрăм.

Вăл лăпкать манна.

Çепĕç сассипе килентĕм.

Эс, анне, юрла.

Тарăн тĕлĕке эп путрăм…

Ман çумра анне.

Питĕ канлĕ эп çывăртăм

Аннепе пĕрле.

Куçа уçрăм та тĕлĕнтĕм:

Ăшă сĕт пӳртре.

Кукăль шăршипе килентĕм.

Тавтапуç, анне.

Тавтапуç сана, аннеçĕм,

Çумра эс ялан.

Маншăн пулăн эс хĕвелĕм

Çул çутатнăран.

Пĕр сана кăна уçатăп

Вăрттăнлăхсене.

Санра эп юлташ куратăп,

Пулăпăр пĕрле.

Ак кĕçех эпĕ çитĕнетĕп,

Ан хăра, анне.

Яланах сана эп сыхлăп

Вăйлă эп сĕре.

Пулăп эп хастар та паттăр.

Эс мухтан манпа.

Тăван çĕршыва эп сыхлăп

Ямăп эп ята.

Лăпкă çывăр эс, аннеçĕм,

Малалла

Ман анне шкулта ĕçлет,

Ачасене ăс парать,

Ырăпала усала

Уйăрма вăл вĕрентет.

Вĕрентет анне пире

Юлташсене суйлама,

Ватăсене пулăшма,

Тавралăха юратма.

Юратаççĕ ачасем

Ырă кăмăлшăн ăна.

Тав тăваççĕ куçĕсем

Ăнланма пултарнăшăн.

Ӳссе çитсен манăн та

Ырă кăмăллă, сăпай,

Пултаруллă та ĕçчен

Анне пек пулас килет.

Ир–ирех тăрса эп чупрăм

Улăхпа çăл куç патне.

Пит–куçа шывпа эп çурăм.

Ах, эпле аван ирпе!

Сар хĕвел сирсе ак пăхрĕ

Хăйĕн кăвак чаршавне.

Ырă кун сунса чуп турĕ

Ытарми тăван çĕре.

Тутлă ыйхă хыççăн уçрĕ

Сĕм вăрман симĕс куçне.

Ак,часах çаран вăранĕ

Илĕртсе хăйĕн патне.

Ăçталла эп çул тытам–ха?

Сĕм вăрман, эс кĕт мана.

Хăнана пырса каям–ха,

Хапăл тусам юлташна.

Мĕн тери ман ырă кăмăл,

Сывлăш уçă вăрманта.

Ак, мĕскер ку мăкăл-мăкăл?

Эй, чĕрĕп иккен кунта.

Вĕçтерех, чĕрĕп, вĕçтер, эс,

Тараватлă пĕчĕк чун.

Мĕн тери ĕçчен эс, тусăм,

Шав васкатăн кашни кун.

Кайăксем епле юрлаççĕ!

Тав сире, туссем, тавах.

Юррăрсем чуна уçаççĕ

Çутă ĕмĕтсем пурах.

Тунката çине эп лартăм,

Итлесе вăрман шавне.

Шăнкăрт! тунă сасă илтрĕм,

Килĕр, эп кĕтеп сире.

Тен, мулкач эс, е упа–и?

Малалла

Миша машинăсем кĕрленĕ шавпа вăранса кайрĕ.

— Чуниллисем, хĕвел тухичченех персе çитрĕç. Тем пулнă ĕнтĕ, — терĕ унăн амăшĕ, чӳрече умĕнчен пăрăнса.

— Фашистсем-и?

— Камсем пулччăр тата... — аллине сулчĕ амăшĕ. — Юлашки чăх-чĕпе пуçтарса кайма килчĕç пуль ĕнтĕ.

«Сигнал тухса тăратмалла», — çиçсе илчĕ Миша пуçĕнче. Вăл вырăн çинчен йăпăр-япăр сиксе тăчĕ те çенĕке çăвăнма тухрĕ. Çав вăхăтра кил хушши алăкне хытă шаккани илтĕнчĕ.

— Тухса уç хăвăртрах, ывăлăм. Тем курса ларăпăр тата, — терĕ амăшĕ, пӳрт алăкне уçса.

Миша питне çуса пĕтермесĕрех алăк уçма тухса чупрĕ.

— Ком! Ком! Марш шкула! — урамалла тĕртсех кăларса ячĕ ачана куçлăхлă салтак. Хăй, пысăк аттисемпе кĕмсĕртеттерсе, пӳртелле кĕрсе кайрĕ.

Нумай та вăхăт иртмерĕ, фашист Мишăп вунă çулхи шăллĕпе вăрçă пуçланнăранпа вăхăтсăр ватăлса кайнă амăшне илсе тухрĕ.

— Шкула! Шкула! — васкатрĕ салтак, автомат тӳртĕшĕпе çурăмран чышса.

Малалла

Манăн анне чи хитри,

Чи маттурри, чи ăсти.

Улăштармăп эп ăна

Никампа çак тĕнчере.

Анне кулли ăшăтать,

Вăй-хăват парса тăрать.

Анне сăмахĕ çĕклет,

Малашлăха çул уçать.

Çывăх çыннăм, аннеçĕм,

Асран тухмăн нихăçан.

Тав сăмахĕ эс манран

Йышăнсам çак сăвăран.

Шурă сурăх путек турĕ.

Вăхăт питĕ хăвăрт шурĕ.

Кăтра çăмлă пулнăран

Пит юратрăм чунăмран.

Тăрăшсах ăна вĕрентрĕм:

Кунсерен эп тĕкĕштертĕм.

Ӳссе çитрĕ Кăтрашка,

Пулчĕ тăчĕ мăн така.

Халь кĕтӳ кĕртме хăратăп,

Алăк умĕнчен таратăп.

Пăрăнмасан хăвăртах —

Таклаттарать вăл хытах.

Асанненĕн кушак пур.

Ватăлчĕ те вылямасть.

Куçик питĕ чее, мур.

Шăши тытма васкамасть.

Ăна хăналас шутпа

Тухрăм ăман кăларма.

Ирхине ирех унпа

Утрăмăр пулă тытма.

Эп туртатăп вăлтана,

Кăларатăп çуйăна.

Кушак пăхать питтуна

Тутанасшăн пулăна.

Килсе çитрĕ çăварни,

Пĕр çул кĕтнĕ çăварни.

Икерчĕне пĕçерсе

Çирĕмĕр эпир эрне.

Вырсарни кун урама

Тухрăмăр эпир çула.

Ачасемпе выляма,

Хĕллене ăсатма.

Лашасемпе ярăнтăмăр,

Пурте пĕрле савăнтăмăр.

Çынсене пуçтартăмăр,

Çуркуннене йыхăртăмăр!

Отряд командирĕ мана Харченкопа пĕрле хăй патне чĕнтерчĕ. Харченко — партизансен отрядĕнче çĕнĕ çын. Вăл пирĕн пата пĕр-икĕ эрне каярах кăна, фашистсен лагерĕнчен хăтарнă хыççăн, пычĕ.

— Сире паян пĕр пысăк задани паратăп. Эсĕ асли пулатăн, — терĕ командир, ман çине пăхса.

— Итлетĕп сире! — терĕм эпĕ.

— Харченко юлташшăн ку пĕрремĕш задани пулать, — малалла тăсрĕ командир. Вăл Харченко çине пăхса илчĕ те: — Килĕр кунтарах. Акă, Озерки ялĕ. Питех те хитре вăл. Эсĕ кунта пулса курнă-и? — тесе ыйтрĕ манран.

— Çук, тӳр килмен. Унта фашистсен карательнăй отрячĕ тăрать, — терĕм эпĕ.

— Тĕрĕс. Икçĕр çынна яхăн. Старосета кам унта?

— Хăрах Куç.

— Çапла, Хăрах Куç. Ăна ыран ирччен «çӳлти патшалăха» ăсатмалла. Чĕрĕлле илсе юилсен, тата лайăхрах...

Командир пире Хăрах Куç çинчен каласа пачĕ. Ăна вăтăрмĕш çулсенче ялти ытти кулаксемпе пĕрле çурçĕре ăсатнă. Ялйыш ун çинчен манса кайма та ĕлкĕрнĕ ĕнтĕ. Хĕрĕх пĕрремĕш çулта вăрçă пуçланман пулсан, Хăрах Куçа аса илекен те пулас çукчĕ пулĕ. Анчах, яла фашистсем пырсан, нумай та вăхăт иртмен, Хăрах Куç персе çитнĕ. Вăл малтанах ялйыш умĕнче чĕрĕп пек шăп, тилĕ пек йăпăлти пулнă. Кашни çын умĕнче ырă пулма тăрăшнă, хăй çав вăхăтрах вĕсем çинчен ыйтса пĕлнĕ. Колхозри активистсен, коммунистсемпе комоомолецсен, партизансен ячĕсене çырса хунă. Хăрах Куç хăюлланнăçемĕн хăюлланса пынă. Ĕлĕк ун хăйĕн пӳрчĕ пулнă, халь вăл пушă ларакан колхов правлени çуртне пурăнма куçнă. Часах фашистсем Хăрах Куçа ял старостине лартнă, ăна хураллама полицай тупса панă.

Малалла

Пирĕн килте йытă пур.

Пур енчен те вăл маттур.

Картишĕнче пурăнать,

Кил-çурта аван сыхлать.

Кушака пачах тивмест,

хăрлатмасть вăл, хĕрхенет.

Чăх-чĕппе те тĕкĕнмест,

Тирĕкĕнчен çитерет.

Кашни кун шкула пырать,

Алăк умĕнче ларать.

Эп тухсассăн савăнать,

Хӳрине вăл вылятать.

Тутлă премĕк те канфет

Ун валли ман кĕсьере.

Юрататăп Мухтара —

Т(ă)ват ураллă тусăма.