Электронлă вулавăш

Ку сайтра эсир чăвашла çырнă хайлавсене тупма пултаратăр. Пур хайлава та авторĕ, çырнă çул тăрăх çăмăллăн тупма пулать. Ку архива ятарласа хатĕрленĕ — сире килĕшекен хайлавсене эсир ку сайтра та, уйрăммăн уçласа илсе те вулама пултаратăр.

Пӗлме: хайлавсем вырнаҫтармалли йӗрке.

Турă çырниех пулсан —

Çырни çырлан курăнать.

Çырни çырлан,

Чăн, çырлан,

Çырни çырлан курăнать.

Мăшăрлансан, пурăнсан,

Йӳçĕ çырлан туйăнать.

Йӳçĕ çырлан,

Йӳç çырлан,

Йӳçĕ çырлан туйăнать.

Çырни çырлан, чăн, çырлан,

Çырни çырлан курăнать.

Пурăнсан-мĕн — йӳç çырлан,

Йӳçĕ çырлан туйăнать.

1. Пĕрремĕш эрне

Пĕлмест пĕр çын та чун хушăннине,

Çак тĕнчене «çĕн кайăк» килнине.

Анчах та эпĕ пур.

Пурнатăп, ав, эрне.

Хам сăмаха калатăп тĕнчене.

Пĕлмест анне те эпĕ пуррине,

Пĕлмест атте те эпĕ килнине.

Анчах та эпĕ пур.

Илтетĕн-и, тĕнче?

Ман евĕр çын пулман-ха халиччен.

Çут уйăх курчĕ:

«Кĕмĕл кайăк пуль».

Хĕвел йăл кулчĕ:

«Ылтăн кайăк пуль».

Анне çаплах сисмест эп килнине,

Пĕлмест атте те эпĕ пуррине.

Е «ылтăн-и», е «кĕмĕл-и» — ăнланăр:

Эп çын. Çынах.

Çынран юласшăн мар.

Телей курмашкăн тивĕç те пур манăн —

Этем прависĕр кайăк пулас мар.

Тавах: тухаççĕ уйăхпа хĕвел.

Вĕсем пулсассăн, çитĕ-ха мехел.

Тĕнче те пĕлĕ эпĕ пуррине,

Хисеплесе пуç тайĕ ман енне.

2. Виççĕмĕш эрне

Кама мĕн ĕç эп вĕтĕркке пулни.

Малалла

Çĕклентерме сăмах янравлăхне

Çул тытрăм эпĕ Аслати уйне.

Çӳлти хăват енне пуçа таятăп,

Ян сассăма асамлама ыйтатăп.

Пуçланчĕ тăвăл, чунăма шик пусрĕ —

Аслатирен асап-терт куртăм уссăр.

Хаяр вут ашшĕ пилсĕр мар çапах:

Чуна кисрентерсе хушать сăмах:

— Кам чăнлăха хăй хӳттине илет,

Çав тăвăлпа тупăшăва кĕрет.

Аслатирен кĕтмерĕм ыррине —

Юрларăм тупăшсах чун юррине.

Сăмах вăйне кĕтрет çути кĕртме

Пăхăнтарасшăн пултăм çиçĕме.

Çак ĕмĕтпе тăсайрăм калеме,

Ун пĕчĕк хĕлхемне тирсе илме...

Ах, шелсĕр çиçĕм пархатар кӳмерĕ —

Çунтарчĕ ӳт-пĕве вут-хĕм синкерĕ.

Вут амăшĕ хута кĕрет çапах,

Хĕлхем куçне уçса хушать сăмах:

— Кам çиçĕмпе тавлашăва кĕрет,

Сăмахĕ çавăн çиçĕм çиçтерет.

Вут-çиçĕмрен кĕтмерĕм ыррине —

Калем тĕрлерĕ кăмăл йĕррине.

Саланчĕ Тĕрĕслĕх пур еннелле,

Янрарĕ шăплăхри аслатилле.

Кури-курми куçа яри уçнишĕн

Ыратăва парне пек йышăнатăп.

Тĕрĕслĕхе сăнар кĕртме пӳрнишĕн

Малалла

1

Пĕрремĕш тĕнче вăрçин виççĕмĕш çулĕнче эпĕ фронтра йывăр суранлантăм. Госпитальте сулахай урана чĕркуççирен аяларах татса сыватнă хыççăн мана киле ямалла турĕç. Çав вăхăтра энĕ çирĕм икĕ çулхи çамрăк кăначчĕ-ха, çавăнпа малтан ытла кулянма та пĕлмерĕм. Килте атте-анне пур, йăмăк тата икĕ инке пур,— пăрахмĕç-ха, пăхкалĕç, тесе шухăшларăм: пиччесем ку вăхăтра çартаччĕ.

Тăван килте мана чăнах та хавассăн кĕтсе илчĕç, аван пăхрĕç. Аттепе анне ывăлĕ мĕнле сусăрланнине курсан малтан чăн та хытă кулянчĕç, пăшăрханчĕç. Каярахпа вара лăпланнă пек пулса хуйхăрнине питех палăртмарĕç.

Килте те эпĕ салхуланмах пĕлмерĕм-ха. Пурăна киле акă ура валли протез туса парĕç те чиперех çӳреме пуçлăп тесе шухăшларăм. Пăшăрханмалли те пĕр сăлтав çеç пулчĕ. Ку сăлтав — салтака кайиччен хампа туслă пурăннă хĕр, Анюк, хăй сăмахне тытманни пулчĕ. Вăл эп йывăр суранланнă тенине илтсенех урăх çынпа — вăрçăран пĕр шĕвĕр пӳрнине кăна татса таврăннă йĕкĕтпе — туслашнă та васкасах качча тухнă. Анюк пăрахни мана хытах кӳрентерчĕ. Анчах халь ĕнтĕ ăна энĕ хам та часрах манма тăрăшрăм. Тата хам инвалид пулни те мана хĕрсем çинчен сахалрах шухăшлама хушрĕ.

Малалла

Манăн Надя йăмăк пур,

Унăн Вера аки пур.

Вĕсем пĕрле çӳреççĕ,

Выляççĕ те ĕçлеççĕ.

Юрăсем нумай юрлаççĕ,

Аннене савăнтараççĕ.

«Пиллĕксем» илсе килеççĕ,

Конкурссенче çĕнтереççĕ.

Манăн пĕчĕк шăллăм пур,

Унăн пĕчĕк шăлĕ пур.

Шăлĕ кунсерен ӳсет.

Шăллăм калаçма пĕлет.

Эх, сирень, сирень,

Палламан пике

Татать сиренне,

Пăхмасть ман çине.

Эх, сирень, сирень,

Пахчара сирень.

Мĕншĕн эс мана

Çумăнтан сирен.

«Эх, сирень, сирень», —

Тетĕп эп анчах.

Хăю çитменрен

Урăх çук сăмах.

Эх, сирень, сирень,

Пахчара сирень.

Мĕншĕн эс мана

Çумăнтан сирен.

Эх, сирень, сирень,

Пĕлтĕм туссенчен:

Палламан пикен —

Мăшăр пур иккен.

Эх, сирень, сирень,

Пахчара сирень.

Мĕншĕн эс мана

Çумăнтан сирен.

Юрату — ырату,

Пур-и вăл юрату?

Миçере вăл килет,

Вăл йĕртет е сиплет?

Эс çамрăк е ватă,

Эс выçă е тутă —

Юрату сан пата

Килет вăл хăçан та.

Камшăн-тăр юрату,

Камшăн-тăр ырату,

Кама-тăр вăл сиплет,

Кама-тăр вăл йĕртет.

Юрату-ырату,

Пур-и вăл юрату?

Юратусăр тĕнче

Пур-и вăл çĕр çинче?

Ытлаванах йăл илнĕччĕ пирĕн калаçу — Михей мучи татрĕ.

— Хăй килет, — терĕ Çĕпритун мучи. — Вăт вăл сана йăлт ăнлантарса пама пултарать те.

— Аре, у чухлать, унран ыйтса пĕл, — Çĕпритунпа килĕшрĕ Аре мучи те. Чăн ячĕ унăн — Сахрун. Эпĕ чухлассах, ялта ăна никам та вăл ятпа чĕнсе курман-тăр, пĕрехмай — Аре те Аре. Шав арелетнĕрен. — Аре, у енчен пуçлă у. Упрасăвăннă вĕт у пирĕн.

— Мĕнле «упра сăвăннă»? — тӳрех тавçăрса илеймерĕм эпĕ.

— Виç-тăват хаçат илсе тăрать те у, ик-виç журнал, тевелисăр кутĕнчен каймасть — упрасăвăннă пулмасăр. Учитлĕсем пирĕн у чухлĕ чухламаççĕ.

— Хаçат вулама та кирлĕ мар пире. Телевисăрне пăхса куç пĕтерме те. Тĕнче хыпарне пĕрех пĕлсе тăратпăр. Ыйт пиртен Америкра паян кам пуçлăхра тесе, веç каласа параятпăр, — калаçăва хутшăнчĕ чылай чухне шăппăн кăна итлесе ларма юратакан Шаша мучи. Анани çумне «Шаша» тени нумаях пулмасть çыпçăнчĕ, унчченсенче хăй ячĕпех çӳретчĕ. Тинтерех çуралнă мăнукне Саша ят хунă та, Анани мучин «с»-па «ш» ниепле те уйрăмшар тухаймаççĕ.

— Хей, Михей пур çинчех мĕн-ма хаçат çырăнса укçа тăккаламалла? — лĕхлетсе илчĕ Теренти мучи. — Тавах, Михей пур. Пенси самаях перекетленет пирĕн. Хе-хе-хе...

Малалла

Пирĕн килте асанне

Чи асли те чи чапли.

Чи мăнни те чи тăнли,

Ĕçченни те маттурри!

Эпĕ ăна юрататăп

Ăшă çепĕç алăсемшĕн,

Тутлă, чаплă апатсемшĕн,

Ăслă, тăнлă шухăшсемшĕн.

Вăл килти чи чаплă ылтăн,

Уйри çеçен чечек пек.

Тӳпери чи çутă çăлтăр

Пирĕн асаннешĕн пултăр.