Электронлă вулавăш

Ку сайтра эсир чăвашла çырнă хайлавсене тупма пултаратăр. Пур хайлава та авторĕ, çырнă çул тăрăх çăмăллăн тупма пулать. Ку архива ятарласа хатĕрленĕ — сире килĕшекен хайлавсене эсир ку сайтра та, уйрăммăн уçласа илсе те вулама пултаратăр.

Пӗлме: хайлавсем вырнаҫтармалли йӗрке.

Пĕртен-пĕр чăх пулса тет арăмăн килте,

Пĕр çăмарта чăх тунă кашни кун. Вара

Ик çăмарта чăх тутăрччĕ тесе кунне

Пуçлать апат памашкăн арăм ытларах.

Кĕç чăх каять мăнтăрланса, тек çăмарта

Тумасть — халь арăм тарăхать тет шăпана.

..................................

Сăмах чăхха апат чыхни çинчен те мар,

Пуçпа шутла, çав арăм мĕншĕн курнă шар?

Эзоп

Куçарнă: 2010, раштав, 16

Пурăнăç — пăрăнăç, ăнланатăп,

Пур вăйран малалла ăнтăлатăп.

Анне пилĕ чĕнет малалла,

Вăй парать талпăнма тăвалла.

Шурă тĕс умăмра, тен, хури?..

Кукăр çул мал енче е тӳрри?

Айлăмра-и телей е сăртра? —

Çут хĕвел курăнать тухăçра.

Шалти туйăм хистет малалла,

Малалла, тек çул çук каялла.

Ума çирĕп тĕллев лартмалла,

Телее шыраса тупмалла.

Пит пысăк салам,

Ман савнă хулам!

Сана саламлам,

Юратнă хулам!

Уяв сан паян,

Ялан эс пулан.

Пире çупăрлан,

Çунат-вăй паран!

Тухса кайсанах

Чĕнен каяллах.

Эпир яланах

Юлатпăр санпах.

Питĕ ырă ман анне

Каснă илнĕ эп сăнне.

Манпа ăшшăн калаçать,

Йывăр чухне пулăшать.

Ывăлĕшĕн тăрăшать,

Ăс, канаш ялан парать.

Вăл каланине итлеп,

Атту инкеке лекеп.

Юратса эп аннене

Парăп пĕчĕкçĕ парне.

Çиçтĕр кулă сăнĕнче,

Савнăç пултăр чĕринче.

Мĕн хĕсет-ши? Ман чун — читлĕхре,

Ыратать туртăнса яш чĕре.

Чун суранĕ хирет тĕреке, —

Мĕнле сирĕп умри инкеке?

Ăраскалăм-шăпам! Тыткăнран

Хăтарсамччĕ паян е ыран.

Вăй парсамччĕ татма сăнчăра,

Эпĕ унсăрăн — мĕскĕн чура.

Сар хĕвел кармашать тӳпене,

Эп куратăп ун вут çăмхине.

Ăраскалăм-шăпам, итлесем,

Чунăма читлĕхрен вĕçертсем!

Вăрманти сулхăнта

Эп тĕлпултăм сана.

Чĕрери хĕм-вута

Сисрĕ лантăш кăна.

Вăрманта, ирĕкре

Лантăш шур çеçкере.

Лантăш шур çеçкере,

Юрату — чĕрере.

Лантăш — шурă шăрçа,

Эс ан лар пуç усса.

Туйăм хыççăн пырса,

Чуна патăм уçса.

Вăрманта, ирĕкре,

Лантăш шур çеçкере.

Лантăш шур çеçкере,

Юрату — чĕрере.

Тихăн Петĕрккине (Петр Тихонович Петрова) пирĕн вулаканcем ытларах ун пьесисемпе калавĕсем, повеçĕсем тăрăх пĕлеççĕ. Хăйĕн произведенийĕсенче вăл чăваш халăхĕн кивĕ саманари тертлĕ пурнăçне, революци хыççăн ун шухăш-кăмăлĕ мĕнле улшăнса пынине сăнласа кăтартать. Хăш-пĕр пьесисемпе калавĕсенче вара писатель чăваш хресченĕсен коллективизаци тапхăрĕнчи ĕçĕ-хĕлĕ, кĕрешĕвĕ çинчен каласа панă. Ку тĕлĕшпе вулакан асĕнче уйрăмах «Çĕнелнĕ тымар» повеç юлать.

Тихăн Петĕркки — педагог. Тутар республикинчи Теччĕ районне кĕрекен Кăнна-Кушки ялĕнче 1903 çулта çуралнăскер, вăл 1923 çултанпах учительте ĕçлет. Юлашки хĕрĕх çул хушшинче вăл учительте те, вăтам шкул директорĕнче те, районти çут ĕç пайĕн заведующийĕнче те ĕçленĕ. Тăватă çула яхăн Аслă Отечественнăй вăрçăра пулнă. Унта паттăрла çапăçнăшăн правительствă ăна Хĕрлĕ Çăлтăр орденĕпе тата темиçе медальпе наградăланă.

Вулакансене сĕнекен çак кĕнеке — наукăллă-фантастикăллă повеç. Произведени интереслĕ. Çăмăл вуланать, асра юлать. Кунтан та ытларах, вăл вулакана — уйрăмах автор пĕтĕм чун-чĕрипе юратакан çамрăк вулакана — нумай çĕнĕ япала пĕлме пулăшать. Хамăр çитме ĕмĕтленекен Марс çинче пурнăç, тен, Тихăн Петĕркки çакăнта çырса кăтартнă пек те мар пулĕ (кам пĕлет, кам курнă ăна хальччен?), анчах çамрăк ăрăва витĕртерех курма, пысăкраха ĕмĕтленме хавхалантарни паха. Таврари тĕнче çине, пурнăç çине тарăнрах пăхма, ун пирки шухăша кайма вĕрентни хаклă.

Малалла

Пирĕн шкулăмăр хитре,

Çуталать хĕвел çинче.

Вĕренетпĕр тăрăшса,

Шав чупатпăр шкулалла.

Ачисем эпир маттур,

Ташлама тăрсан сатур.

Шăранаççĕ юрăсем,

Ялкăшаççĕ сăн-питсем.

Тăван шкул пек хакли çук.

Уроксем пек пахи çук.

Учительсем пирĕн ăслă.

Спортпа та эпир пит туслă.

Анне, сана ялан

Асра тытса пурнатăп.

Парне пама паян

Ирех тăрса васкатăп.

Кашнин анне кунне

Çапла кĕтсе илесчĕ,

Савса тăван çынна

Чуна уçма пĕлесчĕ.

Анне, апи, апай,

Тесе эпир чĕнетпĕр.

Çумне ларса чылай

Канаш ыйтса пĕлетпĕр.

Ачаш алли пире

Пуçран шăлса илсессĕн

Тапать сиксе чĕре

Çумра анне пурришĕн.