Электронлă вулавăш

Ку сайтра эсир чăвашла çырнă хайлавсене тупма пултаратăр. Пур хайлава та авторĕ, çырнă çул тăрăх çăмăллăн тупма пулать. Ку архива ятарласа хатĕрленĕ — сире килĕшекен хайлавсене эсир ку сайтра та, уйрăммăн уçласа илсе те вулама пултаратăр.

Пӗлме: хайлавсем вырнаҫтармалли йӗрке.

«Иптеш¹ Тăхти!

Тăхти юлташ! Эсĕ тутар пуль? Сан аçу-аннӳ те тутар-и, тен? Эпĕ сана çавăнпа «иптеш» терĕм тутарла.

Эсĕ чăнах тутар пулсассăн «иптешлер, Тăхтилер» тесе калас пуль сана.

Иптешлер, Тăхтилер! Сана питĕ хытă ятлас пулать».

Çапла çырнă çыру илтĕм ĕнтĕ эпĕ. Малалла тата нумай çырнă.

Кăвак хупăллă çыру.

Адресне те ман ятпах çырнă.

Çыру çыракан ӳркенмен, мана хытă ятланă вара.

Мĕн-мĕн тесе ятланине — пурне те труках калама хăратăп. Майĕпе, сăмах çаврăннă майĕн кăна, мĕншĕн мана ятланине каласа пама шутлатăп-ха эпĕ.

* * *

Хам карчăк курасран малтан вăл çырăва эпĕ пахчана тухса, арпалăха кайса, арпалăх юпи çумне таянса, вăрттăн вуласа тухрăм.

Авалхи йăлапа хам карчăка пур япалана та каламастăп эпĕ. Хĕрĕх те пĕр çул пурăнса та пĕр сивĕ сăмах каламан эпĕ хам карчăка.

Хĕрарăм ăсне шанма çук тесе хăш-хăш сăмаха хам карчăка калама çапах шикленетĕп çав.

Карчăка питех шанмасăр пурăнни совет саккунне хирĕçлерех пыни пулать пуль те вăл, мĕн тăвас тен ĕнтĕ, хам çавнашкал этем те. «Ку, ватăскер, хăй карчăкне хĕрарăм прави енчен хĕсĕрлет», — тесе ан шутлăр эсир. Ман карчăк калаçма тапратсан эпĕ ăна пĕр сăмах та пӳлместĕп, шăла çыртса та пулин чăтса тăратăп çапах.

Малалла

Вăрçă — вутлă-юнлă тĕпсĕр кӳлĕ,

Çынсене çăтать вăл пинĕпе.

Тен, мана та пĕр-пĕр суккăр пуля

Çулса кайĕ вилĕм çавипе.

Ун чухне чĕлхем çинчен çĕкленĕ

Юлашки сăмахăм — сан яту.

Шантаратăп: паттăррăн вĕçленĕ

Вăрçăра туптаннă юрату.

Ман пулсан та, ан хурлан, чĕкеçĕм,

Макăрса каччушăн ан кулян, —

Чĕрӳне вăйпа хытар та эсĕ

Çапăçу хирне кайма тумлан.

Ĕнер çеç шавланă вăрмана

Шăплăх пусрĕ... Тем çитмест чуна.

Çил çаратнă çамрăк çăкана,

Тăлăх ӳснĕ хĕр пек, çинçешке

Хĕвеле курмашкăн авăннă шĕшке...

Юряех эп килтĕм кăмпана,

Эс килĕн пулĕ, терĕм, хăнана,

Маннă-мĕн эс ĕлĕкхи тусна,

Çамрăв чух, хăват çӳлте чухне,

Уйăх айĕнче пĕрле ташланине...

Сахал юлаççĕ, тăвансем,

Пĕрле çӳрес кунăмăрсем —

Хут купăс картĕнчен сахалтарах...

Нумаă юлаççĕ, тăвансем,

Сире калас сăмахăмсем,

Хут купăс кĕввинчен нумай сăмах...

Юлташ, хут купăсна туртсам,

Янратăр уйăхлă урам —

Ăсаттăр кĕмĕл уйăх янраса.

Кунтан кайсассăн, уйрăлсан,

Сире ыр юррăм юлĕ ман

Пĕрле çӳренисем манăçмасса.

(С. Михалковран)

Хир тулли кĕрнеклĕ тырă,

Çӳллĕш çӳллĕ этемрен.

Мĕн акатăн — çавна вырăн,—

Тенĕ халăх ĕлĕкрен.

Çав тырра тăшман пухасшăн.

Çук, ан хапсăн, харампыр!

Бомбă акрăн, халь, тархасшăн

Мĕскер акрăн — çавна выр.

1

Юратнă анне!

Эсĕ хăв тăлăх пулин те пире, йăмăкпа иксĕмĕре, пăхса ӳстертĕн.

Тыр вырма кайнă чухне ача урапи çине йăмăка лартса, мана алран çавăтса, ача урапикантрине хулпуççийĕнчен çаклатса пире илсе çӳреттĕн эсĕ.

Пуянсем-куштансем пирĕн лайăх анасене, тăлăх арăмран çĕр валеçнĕ чух тытса илнĕшĕн, анне, эсĕ çыхнă кĕлте çине, йăран хĕрне ларса, каçалăк умĕнче макăрнине лайăх астăватăп эпĕ.

Халĕ самана ĕнтĕ урăхла.

Эпĕ те халĕ, тăлăх арăм хĕрĕ, аслă шкулта Мускавра вĕренетĕп, вĕренсе тухсан, эпĕ те хамăр халăха усăллă пулассине шанатăп.

Анне, эпĕ сан валли пуштăпа лайăх купăста вăрри, чĕкĕнтĕр, кишĕр, çарăк вăрри яратăп.

Çак тĕслĕ купăста вăррине пит аван теççĕ.

Çырма хĕрринчи купăста пахчине эсĕ ăна лартсам. Çулла, киле тавăрăнсан, эпир, Палипе пĕрле, вăл купăстана шăварăпăр.

Чĕкĕнтĕр, кишĕр, çарăка килти пахчана — çамрăк улмуççисен хушшине ларт.

Кăçал уя çимĕçсем лартмашкăн, тыр-пул акмашкăн пĕрлешӳсем пирĕн ялта та пулаççĕ пулсан, анне, эсĕ те пĕрлешӳсене кĕмесĕр ан юл.

Анне, ака тума эсĕ пĕччен вăй çитереймĕн.

Малалла

Сивĕ çил юра хаяррăн

Каллĕ-маллĕ тустарать.

Фашистсен арканнă çарĕ

Такăнса ӳксе тарать.

Хĕл каçмашкăн ăшă вырăн

Мускавра шыракансем

Ĕнктĕркеççĕ. Выçă хырăм...

Кӳтнĕ алă-урасем...

Саврăнса пăхми танккаççĕ.

Вилнисем мĕн чухлĕ-ши!..

Ак сире — совет Кавказĕ!

Ак сире — Мускав ăшши!

Йышлă кăткă тĕмĕ...

Таврара чечек.

Кукăр хурăн тĕпĕ,

Кукăр, чĕлем пек.

— Лайăх ӳречелĕх! —

Тейĕччĕç авал.

Халь ăна: «Пит селĕм», —

Теекен сахал...

Урапаллă ĕмĕр —

Тен таврăнмасса! —

Иртрĕ тĕпĕр-тĕпĕр

Çулпала кусса.

Кукаçи те кайрĕ,

Кайрĕ куками...

Малаллах чуптарĕ

Пурнăç кустăрми!

Эс курнă-и урасăр çын

Тăпăртатса ташланине?

Илтни сан пур-и тăлăх кин

Ĕсĕклесе юрланине?..

Пĕрин ташши — ахлатнă сасă,

Чуна касать теприн юрри...

Хăшсен мĕн-ма-ши

Çук юлташĕ?..

Ма мăшăрсăр теприн ури?..

Илемлĕ ташлĕччĕ этем

Ылханлă вăрçă пулмасан,

Ир ватăлмĕччĕç инкесем

Мăшăрĕсем çумра пулсан...

Текех снаряд çĕре ан алттăр,

Юн ан хĕреттĕр тинĕсе,

Уй-хир кашлатăр,

Çын ташлатăр

Кĕрекере хăна чĕнсе!

Малта чупсассăн — парнелеççĕ,

Чыслаççĕ — хăвăрт ĕçлесен...

Хăвăртлăха ĕçе кӳлеççĕ

Çынсем, ĕçре пиçес тесен.

Сӳнет вĕт хăвăртлăхсăр ташă,

Хуллен час çитмĕн аякка...

Этем васкать. Этем тупасшăн

Хальччен пулман хăвăртлăха.

Тен, хăвăртлăх çĕрте вĕçмелĕх

Çитет пуль ĕнтĕ хамăра?

Çитмест! Вĕçсе курах, этемлĕх,

Таçти çут çăлтăрсем тавра!