Электронлă вулавăш

Ку сайтра эсир чăвашла çырнă хайлавсене тупма пултаратăр. Пур хайлава та авторĕ, çырнă çул тăрăх çăмăллăн тупма пулать. Ку архива ятарласа хатĕрленĕ — сире килĕшекен хайлавсене эсир ку сайтра та, уйрăммăн уçласа илсе те вулама пултаратăр.

Пӗлме: хайлавсем вырнаҫтармалли йӗрке.

Пирĕн пахчара эп астăвассах лаштра хурăн ӳсет. Тахçанах ватăлнă вăл, кушăрка хупписем те кукамай пичĕ пекех чĕркеленсе пĕтнĕ, хăй вара пурпĕрех илемлĕ, илĕртӳллĕ. Уйрăмах çуркуннепе капăр. Сип-симĕс çулçисем вăййа тухма хатĕрленнĕ аппа мăйĕнчи кĕмĕл тенкĕсем евĕр йăлтăртатса кăна тăраççĕ, пĕр-пĕрин çумне сĕртĕнсе хăйсен чĕлхипе ачашшăн пăшăлтатаççĕ.

— Кур-ха, Çеруш, кур, çулçăсем алă çупаççĕ! — тет кукамай.

— Юптар ытларах! — кулатăп эпĕ. — Вĕсен алă çук.

— Айван-ха эс, мăнукăм, — пуçран лăпкать кукамай. Пĕлессӳ килет тĕк, йывăçсен ал-ура кăна мар, çунат та пур. Кĕркунне çиттĕр-ха акă — кăтартап сана çулçăсем мĕнлерех вĕçсе ярăннине, çĕр çуммипе чăшăлтатса чупнине.

— Пирĕн хурăнăн та алă пур-и? — ыйтатăп кăсăкланса (тем те пĕлет кукамай: калама тытăнсан çăвара карсах итлетĕп ăна).

— Пулмасăр! Ав, пуçа перĕнеслех усăннă.

— Хе! — кулатăп эпĕ. — Туратсем!

— Пирĕншĕн — турат, хурăншăн — алă, — хăйĕннех перет кукамай. — Вĕсемпе йывăçсем пире шăрăхпа çил-çумăртан хӳтĕлеççĕ, пушартан сыхлаççĕ.

— Епле — сыхлаççĕ?

— Çаплах, чип-чиперех!

Малалла

Ман тăван кĕтесри

Çутçанталăк тĕрри —

Сарлака, анлă Сурăм вăрманĕ!

Сан илемлĕ сăнна,

Сан таса сывлăшна

Кам-ха тытмĕ асра? Кам-ха манĕ?

Тăхăнсан ешĕл тум,

Ывăтсан кăтра хум

Атте сачĕ пекех туйăнаттăн.

Ырлăх-сывлăх сĕнсе,

Илĕртӳллĕн чĕнсе

Хăв патна мана кăчăк туртаттăн.

Çеçкеленнĕ вăрман,

Эс мана ачаран

Анне пек юратса çупăрлаттăн.

Чĕвĕлти сасăпа,

Чи ачаш туйăмпа

Чунăма йăпатса калаçаттăн.

Ман тăван кĕтесри

Çутçанталăк тĕрри —

Сарлака, анлă Сурăм вăрманĕ!

Сан илемлĕ сăну,

Сан таса сывлăшу

Асăмра ĕмĕр-ĕмĕр упранĕ.

Пуçа килнĕ

сулмаклă пĕр шухăш ĕречĕ

Чарăнать «нестинарка» сăмах тĕлĕнче.

«Чăвашла янрамасть», — теприсем хирĕçлеччĕр.

Касас çук чĕрери шухăша варринчен.

Çемçерех вăл,

сопрано пек мар манăн сасă.

Пушă чунлă ансамбль куллийĕ те мар.

Пĕр килет,

пĕр тарать,

вылянать вăл хавассăн

Сăмахпа тĕллесе тытмалли çĕн сăнар.

Малаллах туртăнасшăн

кунçулăн тĕп енĕ,

Кĕрешме çын телейĕшĕн, миршĕн чĕнет.

Ман аттен ăрăвне

хĕрхенмесĕр силленĕ

Концлагерьсен токĕ мана та силлет.

Пĕлместĕп,

кама эп кӳретĕп-ши усă,

Вылятмастăп хампа тĕнче курнă ăса.

Тĕллеве йенерлесшĕн

алтатăп çĕн пусă,

Сăмахсем кăларап шухăшпа ăвăсса.

Тĕрĕсмарлăх сăна

пĕр хутчен мар хĕретĕ,

Малалла

Атьăр, летчик пулар-и,

Хĕвел патне вĕçер-и?

Унăн ылтăн укине

Пĕрчĕн-пĕрчĕн суйлар-и?

Атьăр, летчик пулар-и,

Уйăх патне вĕçер-и?

Унăн çутă сăн-питне

Пĕр чуптуса илер-и!

Атьăр, летчик пулар-и,

Çăлтăр патне вĕçер-и?

Савнă сарă хĕрсене

Çăлтăр мăя пиллер-и!

Атьăр, летчик пулар-и,

Çĕр тавралла вĕçер-и?

Хамăр çĕршыв хăватне

Тĕнче умне çĕклер-и!

Ирпеле ирех тăрап та

Тухап улма пахчине.

Шăпчăксем юрра яраççĕ

Ытарма çук чаплине.

Ирпеле ирех тăрап та

Тухап ыраш пуссине.

Çакăн пек вăйлă тыр-пулă

Эп курманччĕ ӳснине.

Ирпеле ирех тăрап та

Курап хĕвел тухнине,

Çичçĕр çитмĕл çеçке-çулçă

Куçĕсене уçнине.

Юрлама-ташлама пĕлмен çынна тункатаран тунă теççĕ. Ваççа пирки те çапла калама пулать-и, тен? Çирĕм пилĕк çула çитсе те ял умĕнче савăнса курман вăл.

Шкулта вĕреннĕ чухне Ваççан тус-тантăшĕсем хорта юрлатчĕç, тĕрлĕ яла кайса концертсем лартатчĕç. Ваççа вĕсемпе çӳремен. Тусĕсем те чĕнсе курман ăна. Пĕлмен çынпа мĕн тăвăн? Çав туссенчен хăшĕ-пĕри кăна яла юлчĕ, ыттисем хулара пурăнма пуçларĕç. Шăматкунсемпе вырсарникунсенче килкелеççĕ. Эх, ташлаççĕ те вара вĕсем клубра!

Ваççа хулана каймарĕ. Салтакран килчĕ те ялтах ĕçлеме тытăнчĕ. Малтанласа Шупашкаралла вырнаçма шухăшĕ те пурччĕ-ха унăн, анчах пĕччен амăшне епле пăрахса хăварăн? Халĕ вăл ун-кун пирки шухăшламасть те. Ялта хăнăхнă. Ялтах пурăнма аван. Анчах каçĕсем ытла пĕрешкел-çке? Кичем. Ял клубĕнче те интересли нимех те çук. Каччăсем пурте, унран çамрăкраххисем те, аслăраххисем те хĕрсемпе çӳреççĕ. Ваççа кăна пĕччен. Хĕр тени çук ун.

Юрату пирки Ваççа нумай илтнĕ. Телевизорпа та сахал мар кино курнă. Пĕлтĕр тата Галя билиотекарь вулама сĕнсе пĕр кĕнеке парса ячĕ. Кĕнеки килĕшрĕ. Ятне манса кайнă ĕнтĕ. Темĕнле Сильва çинчен каласа панăччĕ унта çыравçă.

Малалла

Кинемипе мучи каяççĕ

Автобуспа тĕп хулана.

Хутран-ситрен калаçкалаççĕ, —

Каяççĕ пулĕ хăнана.

Шур çӳçлĕ пуçĕнчи картус —

Ӳкес пек чалăшнă мучин.

Арпашнă пек тата шур çӳçĕ

Ĕшеннĕ сăнлă кинемин.

«Çул самаях-мĕн ĕшентерчĕ,

Кăшт шуç-ха», — терĕ мăшăрне.

Мучи çине вăл тĕршĕнтерчĕ

Те тĕлĕрес тесе пуçне...

Хутран-ситрен калаçкалаççĕ

Юнашарсем хуллен кăна.

Кинемипе мучи каяççĕ

Автобуспа тĕп хулана.

Чун савни тесе мана эс ан чĕн,

Чĕреме тин çулăм хыпас çук.

Кăлăхах шевле пекех вылянчĕ

Мăшăр çăлтăр — кăн-кăвак куçу.

Сан ятна асрах тытса усрарăм,

Çухатмарăм ырă ĕмĕте.

Анчах эсĕ савăнăç пулмарăн,

Ӑнланмарăн çамрăк йĕкĕте...

— Сарă хĕр, сарă хĕр,

Тух-ха урама!

— Мĕн тума?

— Юрă юрлама.

— Сарă хĕр, сарă хĕр,

Тух-ха лапама!

— Мĕн тума?

— Сăвă калама.

— Сарă хĕр, сарă хĕр,

Тух-ха уçăлма!

— Мĕн тума?

— Хыттăн чуп тума.

— Сарă хĕр, сарă хĕр,

Ма чĕнместĕн эс?

— Ой, хăрап, вăтанап:

Улталасшăн эс!

1

Вут кайăксем уйăх витĕр вĕçеççĕ,

хĕвел çине лара-лара канаççĕ.

Шухăшăмсем вĕçен кайăксем,

ăçта кăна çитес çула виçеççĕ?

Уй-хирĕмре ӳсет Алтăр çăлтăр

(тăвăл килтĕр — аври ан хуçăлтăр).

Уй-хирĕмçĕм — тӳпе, çăлтăр ани,

Киммĕм йĕри-тавра çăлтăр анни.

Шухăшласан

шухăш çаврăнать:

шух ăс çумне шухăш явăнать.

Шухăшăмсем! Миçе çавраран

ӳссе çитĕр кирлĕ пек таран?

Шухăшăмсем чарусăр — çаруран,

чуралăхран тарать, пур чаруран.

Сăннипелех типнĕ хуртсем пур —

Халь тин сăнни тирмест

терĕм пуль...

Асаттесем тур лашине тăварнă,

çитес çĕре çитме хушса хăварнă.

2

Урхамахăм юртти —

тăват ура,

тăват ури тăвать

тăват йĕр —

тăват уран пусать

ан тейĕр,

тӳсмелле мар йывăр

ан тийĕр.

3

Мĕн шутлă ку утлă эрттел?

Çав алăк — хуппи — ман...

Малалла