Ҫулталӑк пуҫланнӑранпа Чӑваш Енри организацисенчен 509 ҫынна ӗҫрен хӑтарнӑ. Тулли мар ӗҫ кунӗпе 5357 ҫын ӗҫлет. Кунсӑр пуҫне 15 предприятирен 448 ҫынна ӗҫрен хӑтарма палӑртаҫҫӗ-мӗн. Кун пирки Чӑваш Енӗн Ӗҫпе тивӗҫтерекен патшалӑх инспекцийӗ пӗлтернӗ.
Муркаш районӗнчи «Ударник» унитарлӑ предприятире пуринчен ытла йыш чакарма палӑртнӑ. Унта 138 ҫын ӗҫсӗр тӑрса юлма пултарать. Ҫакӑ унта конкурс управленийӗ туса хунипе, тепӗр майлӑ каласан, «Ударникри» кӑткӑс лару-тӑрупа ҫыхӑннӑ. Ӗҫлекенсен шутне чакарма шухӑшлакан предприятисем хушшинче ҫавӑн пекех — Шупашкарти «Коммунальные технологии» тулли мар яваплӑ общество. Асӑннӑ предприяти тӑкаксене чакарассишӗн 81 ҫынна ӗҫрен кӑларма яма шухӑшлать-мӗн. Пушара хирӗҫ кӗрешекен федераци службин техника службин отрядне пӗтернӗ хыҫҫӑн унти 40 ҫыннӑн ҫӗнӗ вырӑн шырама тивӗ. Инкеклӗ ӗҫсен министерствин республикӑри тытӑмӗнче штата чакарнӑ май 27 ҫын ӗҫсӗр юлмалла. Йӗпреҫ районӗнчи Калинин ячӗллӗ ял хуҫалӑх кооперативне пӗтернӗ май унта тӑрӑшнӑ 23 ҫыннӑн ыранхи кун пирки пуҫа ыраттарма тивӗ.
Паян Константин Иванов пирӗнтен уйрӑлса кайнӑранпа 100 ҫул ҫитрӗ. Чӑваш литературин классикӗ 1915 ҫулхи пуш уйӑхӗн 13-мӗшӗнче чирлесе вилнӗ. Ку вӑл кивӗ стильпе шутласан (энциклопедисенче ӑна илсе панӑ), хальхи стильпе пӑхсан вара ку кун шӑп та паянхине лекет.
Константин Иванова паян Шупашкарти икӗ палӑк умӗнче те асӑнчӗҫ. Асаилтеретпӗр, пӗри Константин Иванов урамӗ ҫумӗнчи скверта вырнаҫнӑ, тепри — ун ячӗпе хисепленекен Чӑваш патшалӑх академи драма театрӗ ҫумӗнче. Скверти палӑк патне Виталий Родионов, ҫыравҫӑсемпе литература тӗпчевҫисем, Чӑваш патшалӑх университечӗн студенчӗсем килчӗҫ, театр ҫумӗнчи патне — чӑваш хастарӗсем тата Чӑваш патшалӑх педагогика университетӗнче 5-мӗш курсра вӗренекен студентсем. Ҫавӑн пекех паллӑ классика асӑнма тата чечек хума «Хыпар» издательство ҫуртӗнчен Валери Туркай та ҫитрӗ. Вӑл икӗ палӑк умне те чечек хучӗ.
Чечек хуриччен пухӑннӑ халӑх Константин Ивановӑн пултарулӑхне аса илчӗ, вилӗмсӗр «Нарспи» поэминчи йӗркесене вуларӗ. Мероприяти поэта «Ҫӑлкуҫ» кафере асӑннипе вӗҫленчӗ.
Шупашкар районӗнчи ҫул ҫинчи пысӑк инкек пирки Чӑваш халӑх сайчӗ пӗлтернӗччӗ. Аса илтеретпӗр, инкек пуш уйӑхӗн 24-мӗшӗнче пулнӑ. Следстви шучӗпе, «Шкода-Октавия» атвомашинӑн 18 ҫулти водителӗ пӗр машинӑпа тепӗр машина хушшинчи инҫӗше тытса пыманнине пула хӑй умӗнче пыракан МАН автомобиль ҫине пырса кӗнӗ. Фура хирӗҫ пыракан ҫул ҫине тухса кайнӑ та унпа «Пежо» пӗчӗк автобус, груз турттармалли «ГАЗель» тата ВАЗ-21099 автомашина пырса ҫапӑннӑ. Ҫынсене турттаракан пӗчӗк автобусра 19 ҫын пулнӑ. Пассажирсенчен чылайӑшӗ машина хыпса иличчен тухса тарнӑ. Водительпе икӗ пассажир хӗсӗнсе ларнине пула кабинӑрах чӗрӗлле ҫунса кайнӑ. Ҫулӑм хыпса илнӗ тӑваттӑмӗш ҫын салонтан тухма хал ҫитернӗ, анчах васкавлӑ пулӑшу кӳрекен машина ҫитиччен вӑл вилсе кайнӑ. Инкекре 15 ҫын суранланнӑ. Паян пульницӑра 12-ӗн выртаҫҫӗ, вӗсенчен 8-шӗ — реанимацире.
Инкек пирки «ҫул-йӗр правилине пӑснине пула асӑрханмасӑр икӗ е ытларах ҫынна вӗлернӗ» текен статьяпа пуҫиле ӗҫ пуҫарнӑ. Айӑплӑ тесе шухӑшлакан «Шкода-Октавия» автомашина водительне тӗпчевҫӗсем ыйтса пӗлме чӗннӗ.
Вырӑс хӗрарӑмӗн чӑтӑмлӑхӗ пирки шывра та путмасть, вутра та ҫунмасть теҫҫӗ-ха. Анчах чӑваш хӗрарӑмӗсем те тӗлӗнмелле тӳсӗмлӗхпе, пултарулӑхпа, вӑй-халпа, талпӑнулӑхпа палӑраҫҫӗ.
Нумаях пулмасть Чулхулара штангӑна выртнӑ ҫӗртен тӗртсе ярассипе Пӗтӗм Раҫҫейри ӑмӑрту иртнӗ. Унта Чӑваш Енри ушкӑн та хутшӑннӑ. Йыша Етӗрнере ҫуралнӑ Евгения Савицкая кӗни пирки вырӑнтисем мӑнаҫланса пӗлтереҫҫӗ. Унтан та ытларах вӗсем ҫӗршыври ӑмӑртура Женя чи вӑйлисен йышне лекейнишӗн савӑнаҫҫӗ. Етӗрне пики ӑмӑртура чи вӑйлӑ пилӗк спортсменка шутне лекнӗ.
Пӗрремӗш вырӑна Тутарстанри Лариса Коткова, иккӗмӗшне Шупашкарти Анастасия Петрова, виҫҫӗмӗшне Ярославльти Екатерина Починкина йышӑннӑ.
Евгения пирки калаҫнӑ май вӑл «Ҫулталӑкри чи лайӑх тӳре» номинаицре ҫӗнтернине палӑртма кӑмӑллӑ.
Сӑнсем (4)
Паян оптимизаци тесе пур кӗтесре те кӑшкӑраҫҫӗ. Университетри факультетсене пӗрлештереҫҫӗ, предприяти-организацисенче те улшӑнусем пулаҫҫӗ.
Акӑ Шупашкарта професси пӗлӗве паракан икӗ заведение пӗрлештересси пирки сас-хура тухнӑ. Ӗнер, пушӑн 25-мӗшӗнче, ЧР Министрсен Кабинечӗн ларӑвӗнче Шупашкарти электромеханика колледжне реорганизацилесси пирки калаҫнӑ.
ЧР вӗренӳ министрӗ Владимир Иванов каланӑ тӑрӑх, 1944 ҫулта уҫнӑ Электромеханика колледжне Шупашкарти ҫыхӑнупа информатика техникумӗпе пӗрлештерӗҫ.
Ҫапла майпа «Информатика» специальноҫпе хатӗрлекен пӗр вӗренӳ учрежденийӗ ҫеҫ пулать. Реорганизаци хыҫҫӑн вӗренӳ завденийӗ мӗн ятлӑ пуласси пирки каламан.
Аса илтерер: 2008 ҫулта республикӑра виҫӗ заведение пӗрлештернӗ. Вӗсем — Шупашкарти электромеханика колледжӗ, 1-мӗш професси лицейӗ, 19-мӗш професси училищи.
Вӑраха кайнӑ ҫуртсем. Хваттере харӑссӑн туянма йывӑррине кура тепӗр ҫынсем строительствӑна пӗчӗкшерӗн укҫа хывса хваттерлӗ пулма ӗмӗтленеҫҫӗ. Анчах пӗр вӑхӑтра ун пеккисем шӑнман пӑр ҫине сахаллӑн мар ларса кайнӑччӗ. Теприсем хӑйсен пур кӗтесне сутса ярса хӑтлӑрах пурӑнма ӗмӗтленнӗ май нимсӗр-мӗнсӗр тӑрса юлнӑччӗ. Юлашки вӑхӑтра патшалӑх ҫак ыйтӑва хӑй еккипе яма пӑрахрӗ. Паян ҫурт хӑпартакансене ҫирӗп тӗрӗслеҫҫӗ темелле.
Чӑваш Енӗн Строительство министерстви те ун пек объектсене ҫитсе-пӑхсах тӑрать. Ку ведомствӑн реестрӗнче паян — йывӑрлӑхлӑ икӗ ҫурт шутланать. Ҫавсенчен пӗри Шупашкарти 9-мӗш Пилӗкҫуллӑх проспектӗнче вырнаҫнӑ. Хайхи ҫурта епле хӑпартса пӗтернинчен 161 ҫын шӑпи килет.
Кӑҫал туса пӗтермелли ҫав объекта хӑпартакан организаци ҫине тӑрса тӑрӑшнине ӗнентерет министерство.
Ҫак кунсенче ҪҪХПИ инспекторӗсем хӑйне евӗр рейда тухнӑ. Пакунлисем ача кӳмисем ҫине ҫутаткӑчсем ҫакса янӑ.
Инспекторсем ашшӗ-амӑшӗсене ҫул ҫинче ачасен умне мӗнле хӑрушлӑх тухса тӑнине те аса илтернӗ. Акци ачасен сӗт кухнисем патӗнче иртнӗ.
ҪҪХПИ экипажӗ пепкепе е кӳмепе ҫул урлӑ мӗнле каҫмаллине лайӑх ӑнлантарса панӑ.
«Ҫул урлӑ каҫма тӑрсан ачана алӑ ҫине йӑтмалла. Ҫывӑхра хӑрушлӑх ҫуккине ӗненмесӗр кӳмене ҫул ҫине тӗксе кӑлармалла мар. Ҫунашкапа чухне те ҫул умӗнче чарӑнса тӑмалла, ачана алӑ ҫине йӑтмалла», — ҫапла ӑнлантарнӑ ҪҪХПИ управленийӗн сайтӗнче те.
Акцие ЧР ШӖМӗ ҫумӗнчи общество канашӗ тата Альберт Ильин пулӑшнипе йӗркеленӗ.
Паян Шупашкар районӗнче, М7 федераци ҫулӗ ҫинче, Кӳкеҫри ҫул ҫаври тӗлӗнче, пысӑк инкек пулнӑ. Унта кӑнтӑрла иртни 13 сехет те 50 минут тӗлӗнче пилӗк машина ҫапӑннӑ. Инкекре тӑватӑ ҫын вилнӗ, саккӑррӑн пульницӑна лекнӗ.
Чӑваш Енӗн Шалти ӗҫсен министерствин пресс-служби малтанласа пӗлтернӗ тӑрӑх, инкеке Skoda автомобиль водителӗ кӗртсе ӳкерме пултарнӑ. Водитель правине нумаях пулмасть илнӗскер ҫула май пыракан MAN грузовика пырса ҫапӑннӑ. Лешӗ вара, йывӑрскер, хирӗҫ килекен ҫул ҫине тухса кайса «Шупашкар–Ҫӗрпӳ» маршрутпа пыракан "Peugeot" пӗчӗк автобус ҫине пырса кӗнӗ. Инкеке ҫавӑн пекех «Пежо» тата АвтоВАЗӑн 99-мӗш модельлӗ машини лекнӗ.
Ку инкеке куҫҫульсӗр пӑхма йывӑр пулнӑ теҫҫӗ ӑна курнисем. ГАЗель хыпса илнӗ хыҫҫӑн виҫӗ пассажир тата водитель чӗрӗллех ҫунса кайнӑ.
Паян кӗтмен ҫӗртен юр ҫуса лартнипе ҫул пӑрлакланма пултарнӑ текенсем те пур.
Сӑнсем (13)
Чӑваш Республикин вӗренӳ институтӗнче «Халӑх хитре — йӑлипе» республикӑри ача-пӑча фестивалӗ иртнӗ. Унта Шупашкар хулин «Чӑваш чӗлхине анлӑн вӗрентнӗ май ачасене пур енлӗн аталантарасси» проектпа ӗҫлекен 10-мӗш, 35-мӗш тата 59-мӗш шкулӗсен 1–5-мӗш класӗсенче вӗренекенсем хутшӑннӑ.
«Кашни класс чӑваш халӑхӗн ырӑ йӑли-йӗркипе, ҫепӗҫ юррипе, илемлӗ ташшипе, янӑравлӑ кӗвӗ-такмакӗпе, хаваслӑ вӑййи-куллипе хӑйне май паллаштарчӗ», — тесе пӗлтерет ЧР тава тивӗҫлӗ вӗрентекенӗ, Чӑваш наци конгресӗн президиум пайташӗ, фестивалӗн тӳри Геронтий Никифоров. «Кашни йӑла, кашни уяв хӑйӗн асамлӑхӗпе, илӗртӳлӗхӗпе тата таран шухӑшӗпе паха пулчӗ», — тет вӑл.
Тӳресем ӑмӑртӑва хутшӑнакансен ӑсталӑхне чӑвашла тӗрӗс калаҫма пултарнине, пуплев тасалӑхне, юрра-ташша пӗлнине, артист ӑсталӑхне, уявпа вӑййа тӗрӗс кӑтартма пултарнине тата наци тумне пӗлсе тӑхӑнма пултарнине пӑхса хакланӑ. 1-мӗш вырӑн 35-мӗш шкулӑн 3-мӗш «э» класс ачисем, 2-мӗш вырӑна 10-мӗш шкулӑн 1-мӗш «и» тата 59-мӗшсен 4-мӗш «я» класс ачисем, 3-мӗш вырӑна вара 10-мӗш шкулӑн 2-мӗш «и», 4-мӗш «и», 5 «и» класрисем тата 35-мӗш шкулӑн 2-мӗш «л» класс ачисем йышӑннӑ.
Ҫак кунсенче пирӑн республикӑра «Шура салтак тӳми» уйӑхлӑх пырать. Пуш уйӑхӗн 20-мӗшӗнчен пуҫланнӑскере ӑна Туберкулезпа кӳрешмелли пӗтӗм тӗнчери куна, вӑл — паян шутланать, халалланӑ. Шӑп та лӑп ҫак кун, 1882 ҫулта Берлинта Роберт Кох тухтӑр хӑрушӑ ҫак чирӗн бациллине тупса палӑртнӑ. Унтанпа пӗр ӗмӗр иртнӗ хыҫҫӑн пуш уйӑхӗн 24-мӗшне Туберкулезпа кӗрешмлели пӗтӗм тӗнчреи кун тесе йышӑннӑ. Салтак тӳмине элем вырӑнне йышӑнни ӳпке тасалӑхне пӗлтерет.
Уйӑхлӑх вӑхӑтӗнче республикӑн сывлӑх сыхлав учрежденийӗсенче Уҫӑ алӑксен кунне ирттереҫҫӗ. Туберкулезпа кӗрешекен диспансерта вӑл ӗнер пулнӑ та ӗнтӗ. Черетлӗ ҫав кун тепре пуш уйӑхӗн 28-мӗшӗнче, акан 4, 11, 18-мӗшӗсенче иртмелле. Диспансер Шупашкарти Пирогов урамӗнчи 4 ҫуртӑн «В» корпусра вырнаҫнӑ.
Акан 11-мӗшӗнче Канашри Люксембург урамӗнчи 29-мӗш ҫуртра тата Ҫӗнӗ Шупашкарти Силикат урамӗнчи 6-мӗш ҫуртра вырнаҫнӑ пульницӑсенче йышӑнӗҫ.
Паян ирхи 8 сехетрен пуҫласа 14 сехетчен «Туберкулез профилактики тата сиплевӗ» хӗрӳ лини те ӗҫленӗ.
+13.3 °C