Чӑваш халӑхӗн паллӑ хастарӗсенчен пӗри, Ҫеҫпӗл Мишши, пурнӑҫран уйрӑлса кайнӑранпа паян 100 ҫул ҫитнӗ. Ҫак куна халалласа республикӑра тӗрлӗ мероприятисем иртнӗ. Вӗсенчен пӗри вӑл — Шупашкарти Ҫеҫпӗл Мишши палӑкӗ умӗнче митинг.
Митинга Чӑваш Республикин культура, национальноҫсен ӗҫӗсен тата архив ӗҫӗн министрӗн тивӗҫне вӑхӑтлӑха пурнӑҫлакан Татьяна Казакова уҫрӗ. Вӑл Ҫеҫпӗл Мишшин ӗҫне асра тытмалли пирки каларӗ, чӑваш халӑхӗ ӑна манманни пирки асӑнчӗ. Ҫавӑн пекех Ҫеҫпӗл Мишши ячӗллӗ Ҫамрӑксен театрӗн директорӗ Елена Николаева, ЧНК пайташӗ Михаин Краснов, Лидия Сарине сӑвӑҫ тухса сӑмах каларӗҫ. Митинг палӑк умне чечек хунипе тата пӗрлехи сӑн ӳкернипе вӗҫленчӗ.
Ҫеҫпӗл Мишши 1899 ҫулхи чӳкӗн 16-мӗшӗнче Канаш районӗнче ҫуралнӑ. Унӑн чӗри 1922 ҫулхи ҫӗртмен 15-мӗшӗнче Украина ССРӗн Чернигов облаҫӗнчи Остер хули ҫывӑхӗнчи Старогородка салинче тапма чарӑннӑ. Унӑн сӑввисене 56 ытла чӗлхепе куҫарса кӑларнӑ.
Ҫӗртме уйӑхӗн 12-мӗшӗнче Шӑмӑршӑра Атӑлҫи Пӑлхар патшине Катрака халалланӑ палӑк лартнӑ. Унӑн авторӗ - Николай Кондрашкин скульптор.
Катрак - Аслӑ Пӑлхар ханӗн Кубратӑн пилӗк ывӑлӗнчен пӗри. Вӑл ашшӗ вилсен хӑйӗн ҫыннисемпе Хӗвелтухӑҫ еннелле кайнӑ, Атӑлҫи Пӑлхарӗ ятлӑ патшалӑх йӗркелесе янӑ. Ку патшалӑх 10-13-мӗш ӗмӗрсенче пулнӑ
Телеграмри «Пуринчен малтан. Ҫывӑрса юлмасан» каналта паян Патӑрьел районӗнчи Тӑрӑн ялӗнче шкула халалласа палӑк уҫни пирки пӗлтерчӗҫ. Тӗрӗссипе ҫак ӗҫ-пуҫ иртнӗ эрнерех, шӑматкун, ҫӗртмен 4-мӗшӗнче пулса иртнӗ иккен. Палӑка чаплӑн, тӳре-шарасене чӗнсех уҫнӑ. Пупне те Пачӑшкӑсене те йыхравлама манман — паянхи кун унашкал мероприятисем вӗсемсӗр мӗнле ирччӗр-ха?
Ҫак пулӑма мӗнле хакламалла-ши? Нивушлӗ эпир шкулсем уҫас вырӑнне палӑксем уҫма тытӑнӑпӑр?
Паллах, кун пек ҫӑмӑлрах та йӳнӗрех. Тимӗр листа ҫинче вырӑсла сӑвӑ касса кӑлар та, ҫуммӑн ӗлӗкхи парттӑна вырнаҫтар — пулчӗ те. Шкул уҫас тесен вара шкулне хӑпартма тивӗ, вӗрентекенсене хатӗрлеме тата ытти те. Уйрӑмах ялсене аталантарма тивет. Хальхи пек ялсене фельдшерсене ҫеҫ илӗртнипе мар, тулли программа хатӗрлесе. Ялта ҫуралнӑ ачасем хуланалла ан тарса пӗтчӗр тесе. Тен, хӑшӗ пӗри калӗ, ку тӗнчери юхӑм тейӗ. Пӗлсех тӑратӑп, тивӗҫлӗ программа тусассӑн, ялтисемшӗн хӑтлӑ пурнӑҫ йӗркелесе парсан унти халӑх хула енне ҫаврӑнса та пӑхмӗ.
Ҫу уйӑхӗн 31-мӗшӗнче каҫхине Шупашкарта Наци вулавӑшӗ умӗнче вырнаҫнӑ Иван Яковлев палӑкӗн облицовка плити 6 ҫулти хӗрача ури ҫине ӳкнӗ. Телее, ача аманнӑ ҫеҫ, ӑна пульницӑна илсе кайнӑ, тухтӑрсем пулӑшу кӳнӗ хыҫҫӑн киле ӑсатнӑ.
Палӑк "ЖКХ тата хӑтлӑх управленийӗн" балансӗ ҫинче. Килӗшӳ тунӑ хыҫҫӑн ӑна "Зеленстрой" пӑхса тӑрать.
Прокуратура икӗ организаци тӗлӗшпе те представлени ҫырнӑ. Ведомство ыйтнипе халӗ палӑка юсас ӗҫ пырать.
Паян "Чӗмпӗрти чӑваш вӗрентекенӗсен шкулӗ. Иван Яковлев хваттерӗ" музейре чӑваш алфавитӗнчи Ӑ саспаллине халалланӑ палӑка уҫнӑ. Ку чӑваш ҫырулӑхӗ пуҫланса кайнӑранпа 150 ҫул ҫитнипе ҫыхӑннӑ.
Палӑка хута ямашкӑн 1,8 миллион тенкӗ кирлӗ пулнӑ. Ӑна халӑх пуҫтарнӑ.
Палӑка уҫнӑ ҫӗре Чӑваш Ен Элтеперӗ Олег Николаев та хутшӑннӑ.
Чӑваш патшалӑх академи юрӑпа ташӑ ансамблӗ Чӗмпӗрти Акатуя тата унта иртекен Халӑхсен туслӑхӗн кунӗпе саламлама концертпа тухса кайӗ. Уяв ыран, ҫу уйӑхӗн 21-мӗшӗнче, «Винновская роща» культурӑпа кану паркӗнче иртӗ. Акатуй 11 сехетре пуҫланӗ.
Уява Тутарстанри, Оренбург, Чӗмпӗр тата Самар облаҫӗсенчи коллективсем хутшӑнӗҫ.
Чӗмпӗрсем чӑваш Акатуйне кӑҫалхипе 32-мӗш хут пуҫтарӑнаҫҫӗ. Кӑҫалхи ҫав уяв «Чӗмпӗрти учительсен чӑваш шкулӗ. Иван Яковлев хваттерӗ» музей территорийӗнче чӑваш ҫырулӑхӗн палӑкне уҫнипе пӗр килӗ.
Куславкка районӗнчи «Чӗмсӗр чикӗсене строителӗсене халалласа» палӑка кӑҫал утӑ уйӑхӗн 1-мӗшӗнче уҫма палӑртнӑ.
Савӑнӑҫлӑ мероприятие Раҫҫейри Президент Администрацийӗн, Патшалӑх Думин, Федераци Канашӗн элчисене, кӳршӗ регионти ертӳҫӗсене чӗнӗҫ.
Хальхи вӑхӑтра палӑк патӗнче отделка ӗҫӗсене пурнӑҫлаҫҫӗ, шалта электрика сечӗсене хураҫҫӗ.
Сӑмах май, палӑка пӗлтӗр юпа уйӑхӗн 28-мӗшӗнчех уҫмалла пулнӑ. Анчах ку пурнӑҫланман. Элтепер каланӑ тӑрӑх, палӑк валли 300 миллион тенкӗ уйӑрма палӑртнӑ: сахалтан та ҫурри – хыснаран.
Палӑксемпе историлле вырӑнсен кунне тӗнчипех уявласси 1984 ҫулхи ака уйӑхӗн 18-мӗшӗнче йӑлана кӗнӗ. Ҫав куна культура эткерлӗхне упраса хӑварас тӗллевпе йышӑннӑ. Кӑҫал тата Раҫҫейре халӑхсен культура эткерлӗхӗн ҫулталӑкӗ тесе йышӑнчӗҫ.
Культура эткерлӗхне упрассипе ӗҫлекен республикӑри центр «И это все – наследие республики!» (чӑв. Ку вӑл пурте — республика эткерлӗхӗ) ача-пӑча ӳкерчӗкӗсен конкурсне ирттерет. Конкурса 7-17 ҫулсенчи ачасем хутшӑнма пултараҫҫӗ.
Центрӑн директорӗ Александр Ипатьев пӗлтернӗ тӑрӑх, пирӗн республика территорийӗнче культура эткерлӗхӗн палӑкӗ шутланакан пурӗ 686 объект пур.
Паян, Космонавтика кунӗнче, Шупашкарта мухтавлӑ чӑваш ывӑлӗн Андриян Николаевӑн палӑкӗ умне чечек хума сумлӑ йыш пуҫтарӑннӑ. Ҫав йышра республика Элтеперӗ Олег Николаев та пулнӑ.
«Андриян Григорьевич Николаевӑн пурнӑҫ ҫулӗ Чӑваш Енри чылай арҫын ачапа хӗрачана тӗслӗх илмелӗх пулнӑ. Ӑна курах чылайӑшӗ пурнӑҫне космонавтикӑпа тата авиаципе ҫыхӑнтарни пирки иккӗленмелле мар», – тенӗ саламлӑ сӑмахӗнче республика ертӳҫи.
Олег Николаев Чӑваш Енре Байконурта службӑра пулнисен пӗрлӗхӗ пуррине палӑртса хӑварнӑ.
Шупашкар хулинче пурӑнакансем вырӑссен паллӑ ҫыравҫипе Александр Пушкинпа Иакинф Бичурин ӑсчах туслӑхне халалласа палӑкуҫасшӑн.
Сасӑлава «Открытый город» (чӑв. Уҫӑ хула) порталта йӗркеленӗ. Унта 1,6 пин ытла ҫын хутшӑннӑ.
Сасӑлава хутшӑннисенчен 53,4 проценчӗ, е 860 ҫын, палӑк кирлӗ тесе палӑртнӑ; 27,6 проценчӗ (448 ҫын) – хирӗҫ; 18,8 проценчӗ (303 ҫын) ку ыйтӑва специалиссен татса памалла тесе йышӑннӑ.
+15.3 °C