| РАШ | 09 |
Кӑҫал хӗлле мӗнле пулать? Пӗлтӗр ӑшӑ пулчӗ. Синоптиксем пӗлтернӗ тӑрӑх, кӑҫал пӗлтӗрхи Антлатика пулмӗ. Эппин, хӗл сивӗ килӗ.
Синоптиксем каланӑ тӑрӑх, кӑҫалхи пек хӗлле 10 ҫул пулман. Ҫурҫӗртен килекен антициклон Шупашкара тӑватӑ кунлӑха 30 градуслӑ сивӗ илсе килме пултарать. Ун пекки хулара тахҫанах пулман. Ку сивӗ е раштав уйӑхӗнче, е кӑрлачра килӗ.
Юрсӑр юлмӑпӑр. Ҫитес икӗ уйӑхра юр ытти чухнехинчен ытларах та ҫӑвӗ. Темиҫе хутчен те вӑйлӑ юр ҫӑвӗ. Хӗл вӗҫленнӗ тӗле юр хулӑнӑшӗ 45 сантиметра ҫитме пултарӗ. Ку, пӗлтӗрхипе танлаштарсан, 20 сантиметр ытларах.
Раштав уйӑхӗнче пире мӗнле ҫанталӑк кӗтет? Урамра ав шартлама сивӗ хуҫаланать. Синоптиксем пӗлтернӗ тӑрӑх, эрнен иккӗмӗш ҫурринче татах сивӗтӗ. Раштавӑн пӗрремӗш декадинче 20-25 градус сивӗ пулма пултарӗ.
Ку уйӑхӑн виҫҫӗмӗш декадинче «Атлантика» килет. Каллех сивӗ пулӗ. Ҫӗнӗ ҫул умӗн ҫеҫ кӑштах ӑшӑтма тытӑнӗ. Раштавӑн 31-мӗшӗнче тинех ӑшӑ кун пулӗ.
Ҫанталӑк ӑшӑтсанах юр ҫума тытӑнӗ. Раштавӑн юлашки 4 кунӗнче юр хулӑнӑшӗ 7-10 сантиметра ҫитме пултарать. Эппин, Ҫӗнӗ ҫула эпир юрпа кӗтсе илӗпӗр.
Республикӑна шартлама сивӗ ҫанталӑк килет. Ыран ҫӗрле 12 градус таран сивӗтӗ.
Сивӗтет кӑна мар, ҫил те вӑйланать. Юнкун ҫил кӑштах лӑпланӗ. Анчах ҫӗрлесерен сывлӑш самаях сивӗнӗ. Кӗҫнерникун ҫӗрле 20 градус таранах сивӗтме пултарӗ. Хӑш-пӗр вырӑнта – тата сивӗрех.
Канмалли кунсенче уяр та сивӗ ҫанталӑк тӑрӗ. Кунашкал ҫанталӑк раштавӑн 10-мӗшӗчченех тӑма пултарӗ. Гидрометцентр пӗлтернӗ тӑрӑх, ҫитес 10 кунра нормӑран 4 градус сивӗрех пулӗ.
Юлашки кунсенче ҫанталӑк нормӑран сивӗрех тӑчӗ. Ӗнерпе паян вара ҫил те вӑйланчӗ. Мӗнлерех ҫанталӑк кӗтет пире?
Синоптикесм пӗлтернӗ тӑрӑх, паян ҫӗрле те ҫил вӑйлӑ пулӗ. Канмалли кунсенче ҫил кӑштах лӑпланӗ, ҫапах 10-15 градус сивӗ пек туйӑнӗ. Шӑматкун хӗвеллӗ ҫанталӑк тӑрӗ. Вырсарникун юр ҫума пуҫлӗ, вӑл ҫитес эрне тӑршшӗпех чарӑнмӗ. Тунтикунпа ытларикун ҫил-тӑман тухӗ. Юнкун тинех ҫил пачах лӑпланӗ.
Ҫитес кунсенче юр хулӑнӑшӗ 10 сантиметр таранах ҫитӗ.
Республикӑра чӑн-чӑн хӗллехи сивӗ хуҫаланать. Иртнӗ канмалли кунсенче ҫанталӑк ҫӗрле 16 градус таран сивӗтнӗ. Патӑрьелте тата сивӗрех пулнӑ. Паян ҫӗрле тата сивӗрех пулӗ: термометр 18 градус сивӗ кӑтартӗ.
Юнкун антициклон Казахстан енне кайма тытӑнӗ. Ҫавна май 3-8 градус ҫеҫ сивӗ пулӗ. Ҫил вӑйланӗ. Чӳкӗн 19-мӗшӗнче ӑшӑ фронт иртсе кайӗ, пӗлӗтленӗ, ҫапах юр ҫумӗ. Эрнен иккӗмӗш ҫурринче типӗ те ҫиллӗ ҫанталӑк тӑрӗ. Анчах ҫил вӑйлӑ пулнӑран 13-18 градус сивӗ пек туйӑнӗ.
Ку уйӑхри юлашки эрне ӑшӑ та юрлӑ пулӗ. Юр хулӑнӑшӗ 15 сантиметр таран ӳсме пултарӗ.
Синоптиксем республикӑра ҫанталӑк сивӗтессине пӗлтереҫҫӗ. Уйрӑмах – ҫӗрлесерен.
Паян ҫӗрле сывлӑш температури 16 градус таран сивӗнӗ. Ыран каҫхине вара 17 градус сивӗ пулӗ. Шупашкарта ҫӗрлесерен 6-8 градус пулӗ, кӑнтӑрла – 3-5 градус сивӗ. Ыран республикӑра кӑнтӑрла 3-8 градус сивӗ пулӗ.
Республикӑри ҫулсем вырӑнӑн-вырӑнӑн пӑрлак, ҫавна май Росгидромет вырсарникунччен хӑрушсӑрлӑх шайӗ хӗрлӗ сарӑ пулнине палӑртнӑ.
Юлашки кунсенче урамра чӑннипех те кӗрхи ҫанталӑк хуҫаланать. Ӗнер ҫил вӑйланчӗ, сывлӑш температури 2 градус ҫеҫ ӑша пулчӗ. Эппин, кӗҫех юр та ҫума тытӑнӗ. Кун пирки синоптиксем те систереҫҫӗ.
Ахӗртнех, пӗрремӗш юр юнкун ӳкӗ, ҫӗрле 5 градус таран сивӗтӗ. Эрнекун тата шӑматкун ҫумӑр нумай ҫӑвассине систереҫҫӗ. Сывлӑш температури 7-12 градус ӑшӑ пулӗ. Анчах ӑшӑ нумайлӑха килмӗ, кӗҫех юр ӳкме тытӑнӗ.
Юпа уйӑхӗн вӗҫӗнче тата чӳк пуҫламӑшӗнче типӗ ҫанталӑк тӑрӗ. Анчах ӑшӑ килессе кӗтмелли ҫук, ҫӗрлесерен те шӑнтӗ.
Синоптиксем мӗн калаҫҫӗ-ха? Ӑшӑ ҫанталӑк пире татах савӑнтарӗ-и? «Чӑваш Енри ҫанталӑк» проект синоптикӗсем акӑ мӗн пӗлтереҫҫӗ.
Ҫитес кунсенче ҫил вӑйланӗ, ҫулҫӑ тӑкӑнӗ. Ҫил ашӑ пулӗ, термометр 15-20 градус ӑшӑ кӑтартӗ. Юпан 12-мӗшӗнче каҫхине ҫил лӑпланӗ. Ӑшӑ ҫанталӑк ҫитес эрнекунччен тӑрӗ. Ун хыҫҫӑн сивӗтӗ.
Ҫитес эрнере канмалли кунсенче чӳк уйӑхӗнчи пек сивӗ ҫанталӑк хуҫаланӗ. Юпан 21-22-мӗшӗсенче ҫумӑр вӑйлӑ ҫӑвӗ, йӗпе юр ӳкме пултарӗ. Ҫӗр ҫийӗн юр ларма та пултарӗ.
Ҫанталӑк сивӗтрӗ. Анчах синоптиксем каллех савӑнтараҫҫӗ – ку эрне варринче Чӑваш Ене тепӗр хутчен ӑшӑ килӗ.
Ыран сывлӑш температури 12-17 градус таран ӑшӑнӗ. Анчах ҫиллӗрех пулӗ, ҫавӑнпа ӑшӑрах тумланма ан манӑр. Эрнен иккӗмӗш ҫурринче термометр кантӑрла 18-20 градус кӑтартӗ.
Малтанлӑха пӗлтернӗ тӑрӑх, сивӗ пирӗн пата уйӑх варринче таврӑнӗ. Ун чухне пирӗн пата Скандинави антициклонӗ килӗ. Ҫумӑрпа пӗрле юр ҫӑвас хӑрушлӑх та пур. Синоптиксем палӑртнӑ тӑрӑх, юпа уйӑхӗн вӗҫӗнче каллех ӑшӑ та типӗ ҫанталӑк тӑма пултарӗ.
Урамра кӗркунне, ҫанталӑк вара тӗлӗнмелле илемлӗ тӑрать: ӑшӑ, ҫил ҫук, ҫумӑр ҫумасть. Синоптиксем ҫанталӑк кӗҫех пӑсӑласса систереҫҫӗ. Анчах кӗр парни татах пулӗ.
Шӑматкун ӑшӑ тӑрӗ, вырсраникун вара сивӗтме тытӑнӗ, ҫӗрле тӑм ӳкме пултарӗ. Ҫитес эрне пуҫламӑшӗнче татах 2-3 градус сивӗтӗ, ӑмӑр ҫанталӑк пулӗ. Ҫапах ҫумӑр юнкун кӑна ҫӑвӗ. Ытти кун типӗ пулӗ. Кун пек ҫанталӑк канмалли кунсемчченех тӑрӗ.
Малтанлӑха палӑртнӑ тӑрӑх, юпан 10-мӗшӗсем тӗлне каллех 15-20 градус таран ӑшӑтма пултарӗ. Ку нормӑран 6-7 граду пысӑкрах.
+0.3 °C