Паян иртнӗ Чӑваш Ен Министрсен Кабинечӗн ларӑвӗнче Чӑваш патшалӑх филармонийӗпе ҫыхӑннӑ калаҫу та пулнӑ.
Шупашкар хулин сити-менеджерӗ Алексей Ладыков филармони коллективне тытса тӑни республикӑн тӗп хулин хыснине тӑкак кӳнине палӑртнӑ. Шупашкар хулин администрацийӗн пуҫлӑхӗ шухӑшланӑ тӑрӑх, коллектива е Чӑваш патшалӑх ҫамрӑксен театрӗн, е Трактор тӑвакансен культура керменӗн йышне кӗртмелле.
Республикаӑн культура министрӗ Константин Яковлев филармонире реконструкци вӗҫлениччен хула хыснинчен куҫарасшӑн маррине палӑртнӑ. Чӑваш Ен Элтеперӗ Михаил Игнатьев филармони артисчӗсем чӑн-чӑн профессионалсем пулнине кура коллектива упраса хӑвармаллине татӑклӑн каланӑ. Филармонипе ҫыхӑннӑ ыйтӑва яваплисем ҫывӑх вӑхӑтра тишкерӗҫ.
Хакас Республикинче «Чувашский колорит» (чӑв. Чӑваш колоричӗ) фестиваль иртнӗ. Мероприятие Абакан ҫывӑхӗнче вырнаҫнӑ Доможаков аулӗнчи культурӑпа кану центрӗнче пуҫтарӑннӑ. Фестивале асӑннӑ регионӑн Усть-Абакан районӗнчи чӑвашсен «Пилеш» наципе культура автономийӗ Хакас Республикин Наци тата территори политикин министерстви пулӑшнипе ирттернӗ.
Мероприятие йӗркелекенсем чӑвашсен йӑли-йӗрки тӑрӑх чӑваш халӑхӗн культурипе паллаштарасси пулнӑ. Туйпа, салтак ӑсатнипе тата ача ҫуралнипе ҫыхӑннӑ йӑлана кӑтартнӑ.
Фестивальте чӑвашла юрӑсем янӑранӑ, наци тумне кӑтартнӑ.
Хакас Республикине чӑвашсем ҫитмӗл ҫул каялла куҫса кайнӑ. Шӑпах ҫавӑн чухне пирӗн ҫӗршывра ҫерем ватасси ҫинчен хушу тухнӑ.
Унчченрех вырӑсла калаҫма пӗлекен чӑвашсем вырӑсла калаҫма пӗлмен чӑвашсен умӗнче хӑйсене лешсенчен ӑслӑрах, вырӑсла каласан, „крутойрах“ ҫын вырӑнне хунине астӑватпӑр-ха. Чӑвашла каласан „чӑнкӑрах“ ӗнтӗ. Анчах юлашки саманара ун пек пулма пӑрахрӗ : ҫын вырӑсла калаҫма пӗлни вӑл ыттисенчен ӑслӑрах е „крутойрах“, „чӑнкӑрах“ пулнине кӑтартмасть. Мӗншӗн тесен паянхи кун кашни чӑваш ҫынниех, пӗчӗк ачаран пуҫласа чи ватӑ ӳсӗмри мучиччен е карчӑкчченех, нумай чухне вырӑссенчен те ирттерсе, вырӑсла шатӑртатса лайӑх калаҫать. Ҫавна пула хальхи вӑхӑтра, ху вырӑсла калаҫма пӗлнипе никама та тӗлӗнтереймӗн те, мухтанаймӑн та „чӑнкӑ“ та пулаймӑн. Урӑхла каласан паянхи чӑваш вырӑсла калаҫма пӗлни- нимле „крутой“ япала та мар, урӑхла пулма та пултараймасть. Сӑлттавне каларӑм.
Ҫакна пӑхмасӑрах, паян нумай чӑваш ашшӗ-амӑшӗ, ачисем ыттисенчен „чӑнкӑрах‘ пулчӑр тесе пулас, пурпӗрех, вӗсене тӑван чӑваш чӗлхине вӗрентмесӗрех, инерципе вырӑсла ҫеҫ вӗрентме тӑрӑшать-ха. Урӑхла каласан, вырӑсла ҫеҫ калаҫакан ача чӑвашла калаҫакан ачаран „ӑслӑрах“ пек туйӑнать пуль ҫав вӗсене.
Пӗрремӗш канал журналисчӗсене чӑвашсен апат-ҫимӗҫӗ килӗшнӗ. Нумаях пулмасть вӗсем Шупашкарта пулнӑ. Мускавран Хусана кайма тухнӑскерсем ҫула май пирӗн патра чарӑннӑ. Шупашкарта чӑваш наци апат-ҫимӗҫӗпе сӑйланнӑ. Журналистсене хуран куклипе, какай шӳрпипе, чӑкӑтпа тата шӑрттанпа хӑналанӑ. Апат-ҫимӗҫ хӑнасене килӗшнӗ.
Шупашкарта пулнӑ май журналистсем Амӑшӗн палӑкӗ ҫине улӑхнӑ. Тата тӗрӗсрех каласан, унӑн шалти пайне кӗрсе пӑхнӑ. Сӑра музейӗнче те пулнӑ. Унта ӗҫлекенсем чӑваш сӑрине вӗретмелли вӑрттӑнлӑхпа паллаштарнӑ. Учрежденире ӗҫлекен арҫын британи актерне Энтони Хопкинсона аса илтернине те асӑрханӑ вӗсем.
Мускаври журналистсем ӳкернӗ сюжета эрнекун, чӳк уйӑхӗн 22-мӗшӗнче «Доброе утро» (чӑв. Ырӑ ир пултӑр) кӑларӑмра кӑтартнӑ.
Паян, чӳкӗн 22-мӗшӗнче, Раҫҫейре сӑмахсарсемпе энциклопедисен кунне паллӑ тӑваҫҫӗ.
Ку уяв официаллисен йышне кӗмест пулин те чӗлхеҫӗсемшӗн вӑл пӗлтерӗшлӗ кун шутланать. Ҫак кун сӑмахсарсем пирки лекцисем вулаҫҫӗ, тӗрлӗ мероприятисем хатӗрлесе ирттереҫҫӗ.
Чӑваш чӗлхи лабораторийӗ те ҫак куна палӑртмасӑр ирттерсе ярас темерӗ — электронлӑ сӑмахсарсен сайтне Николай Иванович Ашмарин хатӗрленӗ «Чӑваш сӑмахӗсен кӗнекин» 5-мӗш томне кӗртрӗ. Ҫапла май халь кунта 3-мӗш томсӑр пуҫне пӗтӗм Ашмарин словарӗ вырнаҫнӑ.
Чӳкӗн 22-мӗшӗнче сӑмахсарсемпе энциклопедисен кунне паллӑ тума вӑл кун Владимир Даль ҫуралнине кура суйланӑ. Асаилтеретпӗр, Владимир Даль — вырӑс чӗлхин ӑнлантаруллӑ сӑмах кӗнекин авторӗ. Кунашкал уяв АПШ-ра та пур. Вӗсем словарьсен кунне юпан 16-мӗшӗнче, Ной Вебстер ҫуралнӑ кунхине, паллӑ тӑваҫҫӗ. Вӑл та, вырӑс ӑсчахӗ пекех, сӑмахсарсем калӑпласа чапа тухнӑ. Чӑваш чӗлхеҫисемшӗн вара ку тӗлӗшпе 1870 ҫулхи авӑнӑн 22-мӗшӗнче ҫуралнӑ Николай Иванович Ашмарин паллӑ вырӑн йышӑнать. Анчах хальччен авӑнӑн 22-мӗшӗнче словарьсен уявне уявласси пулман-ха.
Чӑваш Республикин Вӗренӳ институчӗн доценчӗн ӗҫне Раҫҫейре пысӑка хурса хакланӑ. Сӑмахӑмӑр — педагогика ӑслӑлӑхӗн кандидачӗ, педагогика ӗҫченӗсен професси аталанӑвӗн кафедрин доценчӗ Людмила Васильева пирки. Унӑн «Регионализация дошкольного этнохудожественного образования» (чӑв. Шкул ҫулне ҫитменнисен этнохудожество вӗрентӗвне региона кура йӗркелесси) ӗҫӗ «Языки и культура народов России: сохранение и развитие» (чӑв. Раҫҫей халӑхӗсен чӗлхисем тата культури: сыхласа хӑварасси тата упрасси) Пӗтӗм ҫӗршыври конкурсра ҫӗнтернӗ.
Ӗҫсене номинацисемпе суйласа илнӗ. Чи лайӑххисен шутӗнче — Раҫҫейӗн 51 регионӗнчи 110 практика.
Людмила Васильева Канашри педагогика училищинче (1973-1976 ҫулсенче), Чӗмпӗрти патшалӑх педагогика институтӗнче, асӑннӑ аслӑ шкулӑн аспирантуринче, Мускаври патшалӑх педагогика университетӗнче вӗреннӗ. 2018 ҫултанпа Чӑваш Республикин Вӗренӳ институтӗнче ӗҫлет.
Ачасемпе ҫамрӑксем валли чӑвашла ҫырнӑ чи лайӑх алҫырусене палӑртнӑ. Кун пек конкурс пирӗн республикӑра саккӑрмӗш хут ӗнтӗ иртнӗ. Ҫӗнтерӳҫӗ-ӗҫсене килес ҫул пичетлӗҫ. Ун валли хыснаран укҫа уйӑрӗҫ.
Чӑваш Енӗн Цифра аталанӑвӗн тата массӑллӑ коммуникаци министерствин пресс-служби пӗлтернӗ тӑрӑх, конкурс комиссийӗ ӗҫсене 4 уйӑх хушшинче тӗплӗн тишкернӗ.
«Шкул ҫулне ҫитменнисем тата кӗҫӗн шкул ҫулӗнчисем валли ҫырнӑ чи лайӑх хайлав» ята М,Ф. Карягинӑн «Чӗвӗлти чӗкеҫ чӗппи» алҫырӑвӗ тивӗҫнӗ. «Вӑтам шкул ҫулӗнчисем валли ҫырнӑ чи лайӑх хайлав» — В.Д. Николаевӑн «Пьесӑсем, сценкӑсем, шӳтсем» алҫырӑвӗ, «Аслӑ ҫулсенчи шкул ачисем валли ҫырнӑ чи лайӑх хайлав» — «Пӗрремӗш учитель» (авторӗ – Н.И. Сидоров).
«Тӗлӗнмелле!!! Чӳк уйӑхӗн 9-мӗшӗнче Америкӑри Пӗрлешӳллӗ Штатсенче Чӑвашсен пӗтӗм тӗнчери ассоциацине йӗркеленӗ», — ҫапла пӗлтернӗ Чӑваш Енри Профессионал ҫыравҫӑсен союзӗн правленийӗн председателӗ, «Хыпар» издательство ҫурчӗн «Тӑван Атӑл» журналӗн редакторӗ Лидия Филиппова мессенджерсенчен пӗринчи ушкӑнра пӗлтернӗ.
Америкӑри Пӗрлешӳллӗ Штатсенче Чӑвашсен пӗтӗм тӗнчери ассоциацийӗн президенчӗ пулма Майяминче пурӑнакан Валерия Лукьянова суйланӑ. «Чӑн-чӑн чӑваш ниҫта та пӗтмест! Надежда Николаевна Сандркина, Валерий Николаевич Лукьянов, тав сире ҫавӑн пек чӑваш чунӗллӗ пулнӑшан, халӑха пӗрлештернӗшӗн», — тесе ҫырнӑ Лидия Филиппова.
Надежда Сандркина — марафонка. СССРӑн пӗрлештернӗ командинче пулнӑ. Чӗмпӗр облаҫӗнчи Чӑвашкассинче ҫуралнӑ.
Чӑваш Енпе чӑваш халӑхӗн историйӗ ҫинчен ҫӗнӗ кӗнеке пичетленнӗ. Ӑна Чӑваш кӗнеке издательствинче «Краткая история Чувашии и чувашского народа» ятпа кун ҫути кӑтартнӑ.
Ҫӗнӗ кӑларӑма Чӑваш автономи облаҫне йӗркеленӗренпе 100 ҫул ҫитнине халалланӑ.
Кӗнеке издательствинче пӗлтернӗ тӑрӑх, авторсен ушкӑнӗ чӑваш халӑхӗн историйӗн тӗп тапхӑрӗсене тишкерес тӗллевпе ӗҫленӗ. Ку тематикӑпа ӑслӑлӑх литератури сахал мар пулнӑ. Анчах учительсем, аслӑ классенче вӗренекенсем, студентсем, таврапӗлӳҫӗсем, Чӑваш Енпе тата чӑваш халӑхӗпе кӑсӑкланакансем валли кӑларнисем сахалтарах тесе шухӑшлаҫҫӗ Чӑваш кӗнеке издательствинче. Авторсем ӑслӑлӑхпа вӗрентӳ литературипе ҫеҫ мар, хальччен усӑ курман истори ҫӑлкуҫӗсемпе те усӑ курнӑ.
Кӗнекене Чӑваш патшалӑх гуманитари ӑслӑлӑхӗсен институчӗ хатӗрленӗ. Редакторӗсем – Т.Н. Таймасова тата В.В. Степанов.
Ҫывӑх вӑхӑтра Самар облаҫӗнче Чӑваш Республикин кунӗсем иртӗҫ. Ӑна Чӑваш автономине йӗркеленӗренпе 100 ҫул ҫитнине халалланӑ. Ҫавна май унта Чӑваш Енри профессионал коллективсен концерчӗсем те пулӗҫ.
Чӳк уйӑхӗн 11-мӗшӗнче, 18 сехетре, Самар хулинчи «Нефтяник» культура ҫуртӗнче, чӳк уйӑхӗн 12-мӗшӗнче, 18 сехетре, Тольятти хулинчи «Автоград» культура центрӗнче концерт кӑтартӗҫ.
Концерта Чӑваш патшалӑх юрӑпа ташӑ ансамблӗ тата Чӑваш патшалӑх филармонийӗн коллективӗсем хутшӑнӗҫ.
Чӑваш патшалӑх юрӑпа ташӑ ансамбльне Раҫсей Федерацийӗн халӑх артисчӗ Юрий Васильев ертсе пырать. Чӑваш патшалӑх филармонийӗн коллективӗсем пирки каласан, Самар тӑрӑхӗнче концертпа «Ҫавал» эстрадӑпа фольклор ансамблӗ, «Ҫеҫпӗл» эстрада ансамблӗ тата «Nota «G» ташӑ ушкӑнӗ пулӗҫ.
-8.7 °C