Паян, пуш уйӑхӗн 8-мӗшӗнче, Ҫӗмӗрле хулинче Щербаков урамӗнче пурӑнакансем кӗрт йыттисен тискер хӑтланӑвне курнӑ. Вӗсем йытта туласа тӑкнӑ.
Ҫакӑ йӑлтах ҫынсен куҫӗ умӗнче пулса иртнӗ. Кун пирки вӗсем «Про Город» хаҫата каласа кӑтартнӑ. «Эпир кӑшкӑрнине, алӑпа сулкалашнине вӗсем шута хумарӗҫ те. Ку йытӑсем ҫынна, уйрӑмах ачасене, тапӑнма пултараҫҫӗ. Вӗсем стадион хыҫӗнчи юхӑннӑ ҫуртра пурӑнаҫҫӗ», - тенӗ вӗсем.
Ҫынсене пӗр ыйту канӑҫ памасть: мӗншӗн мӗнле те пулин мера йышӑнмаҫҫӗ?
Чантӑрта сарайӗнче хир сыснисем пурӑнаҫҫӗ. Вӗсем унта раштав уйӑхӗнче килнӗ те халӗ те кайман. Ҫынсем мӗн тумаллине пӗлмеҫҫӗ, ара, кӗҫех пахчара лартмалли вӑхӑт ҫывхарать-ҫке-ха.
Сарайӗнче 12 хир сысни пурӑнать. Унччен маларах нумайрах та пулнӑ. Дмитрий «Про Город» хаҫата каласа панӑ тӑрӑх, вӗсем Вӑрман хуҫалӑхӗнчен пулӑшу ыйтнӑ. Ун хыҫҫӑн 7 хир сыснине персе вӗлернӗ. Маларах хӑшӗ-пӗри выҫӑпа вилнӗ. Ҫапла халӗ 12-ӗн тӑрса юлнӑ. Дмитрий вӗсене ҫимелли паркалать-ха, анчах чӗрчунсене сарайӗнчен хӑваласа ямалла. Ку ыйтӑва ЧР Ҫутҫанталӑк министерстви татса пама шантарнӑ.
Чантӑрсем урама тухма хӑракан пулнӑ. Хир сыснисем хӑш чухне ҫул ҫине сиксе тухаҫҫӗ. Министерство хир сыснисене ҫимелли парса вӑрманалла илсе каясшӑн.
Чӑваш Енре сыснасен Африка мурне тупса палӑртни пирки унччен хыпарланӑччӗ. Ҫавна пула килти сыснасене те тӗрӗслӗҫ, ҫак выльӑха ӗрчетекен хуҫалӑхсенче те плана кӗртмен тӗрӗслевсем пулӗҫ. Кун пирки Россельхознадзорӑн Чӑваш Енри тата Чӗмпӗр облаҫӗнчи управленийӗ пӗлтерет.
Ку уйӑхра сысна тытакан юрдици сӑпачӗсене тата усламҫӑсене тӗрӗсленӗ. Йӗркене пӑснӑ тӗслӗхсене тупса палӑртман. Килте усракан сыснасенчен 15 проба илнӗ. Африка мурӗн вирусне тупса палӑртман.
Аса илтерер: раштав уйӑхӗнче Хӗрлӗ Чутай районӗнче Африка мурӗпе чирленӗ икӗ хир сыснине тупнӑччӗ, ҫавна май унта карантин пулнине палӑртнӑ. Ку чарӑва халӗ пӑрахӑҫланӑ.
Ҫӗнӗ Шупашкарта пурӑнакансем урамра йытӑ ҫури плита айне пулнине асӑрханӑ та ӑна пулӑшнӑ. Урамра шартлама сивӗ пулнине пӑхмасӑр вӗсем ӑна унтан кӑларнӑ, ҫапла унӑн пурнӑҫне ҫӑлнӑ.
Ӗҫ-пуҫ ӗнер, нарӑс уйӑхӗн 20-мӗшӗнче, пулнӑ. Ҫынсем ӑна хӑйсемех кӑларма хӑтланнӑ. Анчах йытӑ ҫурин кӗлеткин ҫур пайӗ плита айӗнче пулнӑ. Ҫынсем икӗ сехет чакаланнӑ.
Унтан ҫӑлавпа шырав службине шӑнкӑравланӑ. Ҫӑлавҫӑсем хӑвӑрт ҫитнӗ. Вӗсем чавнӑ, тӑпрана алӑпа та сирсе пӑхнӑ. Йытӑ ҫурине пурпӗрех плита айӗнчен кӑларнӑ.
Шупашкарта кушак йывӑр тиевлӗ машинӑн капочӗ айне пытаннӑ та унта вӑл икӗ талӑк кайнӑ. Ҫапла вӑл 2 пин ытла ҫухрӑм кайнӑ.
Ӗпхӳре чарӑнсан вӑл капот айӗнчен тухнӑ. Ҫавӑн чухне тин ӑна асӑрханӑ. Ҫар ҫыннисем кушака асӑрхасан ӑна ҫул ҫинче пӑрахса хӑварман, кабинӑна лартнӑ.
Чӗлепи хулине ҫитсен ӑна чӗрчунсен приютне панӑ. Ҫур ҫулта ун валли хуҫа тупӑнмасан кушак нимеҫӗсем патӗнче юлӗ.
Нарӑс уйӑхӗн 17-мӗшӗнче Канаш районӗнчи Карӑклӑ тата Юмансар ялӗсен хушшинче кашкӑрсен кӗтӗвне асӑрханӑ. Ҫакна шкул автобусӗнче пыракан ҫынсем курнӑ.
Пӗтӗмпе 17 кашкӑр пулнӑ. ҫынсем каланӑ тӑрӑх, ку вырӑнтан ачасем шкула ҫӳреҫҫӗ, ҫынсем утаҫҫӗ. Ҫав кунах вырӑнти администрацие кун пирки пӗлтернӗ. Тӳре-шара мерӗсем йышӑннӑ. Сунарҫӑсем 7 кашкӑра персе вӗлернӗ, тепӗр 10-шӗ тарнӑ.
Сӑмах май, нумаях пулмасть Хӗрлӗ Чутай районӗнче Африка мурӗпе чирлӗ хир сыснисене тупнӑччӗ.
Вӑрмар районӗнчи Кавал ялӗ ҫывӑхӗнче овчарка хуҫине тӑваттӑмӗш кун кӗтет. Ял халӑхӗ уншӑн пӑшӑрханать.
Йытӑ начарланса кайнӑ, пластик кӗленче кӑшлама тытӑннӑ. Овчарка паянхи кун та хуҫине кӗтет, ниҫта та каймасть. Анчах ҫынсене те хӑйӗн патне пыртармасть. Ҫынсем ӑна ҫитерме тӑрӑшаҫҫӗ-ха, анчах патне пыма хӑраҫҫӗ.
«Ахӑртнех, хуҫи таҫта кайнӑ. Йытта питӗ шел, питӗ начарланнӑ. Ахӑртнех, ӑна кӳршӗ ялтисем килсе янӑ», - тенӗ ял ҫынни. Вырӑнти халӑх хӑйсен хушшинче ӑна «Ковалинский Хатико» ят панӑ. Вӗсем йытӑн хуҫи тупӑнасса шанаҫҫӗ. Унчченхиех пулӗ-и вӑл е ҫӗнни-и – пӗлтерӗшлӗ мар.
Иртнӗ ҫул вӗҫӗнче тата кӑҫал вилнӗ хир сыснисен Африка мурӗ пулнине палӑртнӑ. Ҫавна май Хӗрлӗ Чутай районӗнче карантин пулнине пӗлтернӗ.
Халӗ лару-тӑрӑва Россельхознадзор тӗрӗслесе тӑрать. Карлач уйӑхӗнче сунарҫӑсем 26 хир сысни тытнӑ. Тепӗр пиллӗкӗшне шутне чакарас тӗллевпе пенӗ. Улатӑр районӗнче вилнӗ 5 хир сысни тупнӑ. 36 чӗрчуна тӗпчеве янӑ – вӗсен Африка мурӗ ҫукки паллӑ. Персе вӗлернӗ тата хӑйсем вилнӗ чӗрчунсен те нимӗнле чир ҫук.
ЧР Ҫутҫанталӑк министерстви пӗлтернӗ тӑрӑх, халӗ Чӑваш Енре 1081 хир сысни пурӑнать.
Хуҫасӑр йытӑсем йышланса кайнине Кӳкеҫ ҫыннисем «Контактра» халӑх ушкӑнӗнчи «Кугеси | Общественный совет» (чӑв. Кӳкеҫ / Халӑх канашӗ) пабликра юлашки кунсенче вӗҫӗмех пӗлтереҫҫӗ. Килсӗр-ҫуртсӑрскерсен ушкӑнӗ урам тӑрӑх чупнине ҫак йӗркесене авторӗ хӑй те асӑрханӑччӗ.
Хуҫасӑр йытӑсен ыйтӑвӗ ытти ял-хулара та пур. Пӗлтӗр республикӑра 573 чӗрчуна тытнӑ. Вӗсене усрамалли пӗртен-пӗр вырӑн — Шупашкарта.
Халӗ вӗсем валли приют тӑвас шанчӑк пур. Паян ку ыйтӑва ӗҫ тӑвакан влаҫ органӗсен тата муниципалитетсен ертӳҫисемпе ирттернӗ канашлура сӳтсе явнӑ. Ҫӗнӗ Шупашкарта, Канашра, Улатӑрта тата Ҫӗмӗрлере муниципалитетсем хушшинчи приютсем тӑвасшӑн.
Хуҫи лашине прививка тутарасшӑн пулман. Куншӑн унӑн явап тытма тивнӗ.
Чӗрчуна лаша спорчӗн шкулӗнче усранӑ. Хуҫи ӑна прививка тутарасшӑн пулман, ҫавна май ытти чӗрчуна чир-чӗр ертес хӑрушлӑх пулнӑ.
Хуҫи лашана грипран, ринопневмонирен прививка тутарма хирӗҫленӗ. Ку кӑна мар, чӗрчуна унччен пӗрре те вакцинацилемен. Ҫӗнӗ Шупашкарти чӗрчунсен чирӗсемпе кӗрешекен станци ҫакна тупса палӑртнӑ та материалсене Россельхознадзорӑн Чӑваш Енри управленине ярса панӑ.
Лаша хуҫине административлӑ майпа явап тыттарнӑ, 500 тенкӗ штраф тӳлеттернӗ.
+24.3 °C