Чӑваш Ен илемлӗ вырӑнсемпе пуян. Вӗсем хушшинче ятарласа хӳтӗлемелли ҫутҫанталӑк вырӑнӗсем те пур. Вӗсенчен пӗринче, «Присурский» заповедникра, хур-кӑвакал йышне шутланӑ.

Шывра ишекен кайӑк йышне заповедникра ҫулсерен палӑртаҫҫӗ. Ҫав ӗҫе кайӑксем йӑвана ларса чӗпӗ епле кӑларнине пӗлес тӗллевпе йӗркелеҫҫӗ. Чи малтанах кайӑк кӑвакал чӗпписене шута илеҫҫӗ.

Заповедникӑн Улатӑрти вӑрманӗсенче кӑвакал чӗпӗ кӑлармалли вырӑн йышлах мар. Ҫавна май кӑвакалсем заповедникӑн Сӑр тӑрӑхӗнчи кӳллисене кӑмӑллаҫҫӗ. Кайӑк кӑвакалӑн хӑш-пӗр ӑрачӗ пусма кашни ҫулах лармасть. Хур-кӑвакал кӑҫал чӗпӗ кӑлараслӑхӗн кӑтартӑвне «Присурский» заповедник орнитолгӗсем вӑтам тесе пӗтӗмлетнӗ.

Европӑри вӑрмансем сахалланса юлнишӗн чи малтанах этем яваплӑ. Кивӗ тӗнчере ҫын ури пырса пусман вӑрман тупма май ҫук ӗнтӗ, анчах хальхи вӑхӑтра кунта аркатаканӑн утти ҫеҫ мар.

Вӑрманти ҫутҫанталӑкӑн упранса юлнӑ лаптӑкӗсене час-часах уйрӑм майпа хӳтлӗхре усраҫҫӗ, ҫыннисем те унта ытларах ырӑ шухӑшпа килеҫҫӗ.

Хӑй тӗллӗн ӳссе ларнӑ вӑрман лаптӑкӗ Европӑра пурӗ 27 ҫеҫ шутланать, анчах та юлашки ҫулсенче ырӑ туртӑмсене те асӑрхама пулать, сӑмахран, тискер чӗрчунсем таврӑнаҫҫӗ, вӑрман лаптӑкӗсем те ӳсеҫҫӗ.

Европӑра халӗ чи пысӑк «вӑрман утравӗсем» Раҫҫейре, Финляндире, Швецире, Норвегире тата Румынире сыхланса юлнӑ.

Ормьернкампен — Норвегири чи пӗчӗк наци паркӗ, вӑл Ослоран 200 ҫухрӑм ҫурҫӗрелле Гёусдал коммунӑра, Оппланн хвӳлкӗре (Норвегири администрациллӗ пайланӑвӗн ячӗ; облаҫпе тан) вырнаҫнӑ. Парк лаптӑкне чӑрӑш вӑрмансем йышӑнаҫҫӗ, кӳлӗсемпе шурлӑхсем пур.

Кунта Норвегире урӑх ниҫта та тӗл пулман ӳсентӑрансене курма пулать, ҫакӑнпа вӑл ыттисенчен уйрӑлса тӑрать те.

Финляндишӗн вӑрмансем питӗ пӗлтерӗшлӗ шутланаҫҫӗ.

Малалла...

«ОРТ» телеканал Патӑрьелте пулса репортаж хатӗрленӗ.

Патӑрьелте икӗ гектара яхӑн ҫӗре таса мар шывсем вараланӑ. Шурлӑх шӑрши кӗнине вырӑнтисем йӑлари хытӑ каяш шывӗ юхса тӑнипе ӑнлантараҫҫӗ. Канализаци шывӗ тасатмалли сооруженирен юхать иккен. Таса мар шыв ҫутҫанталӑка вараланин сӑлтавне ОТР корреспонденчӗ Марина Рябцева шыранӑ.

Патӑрьелти Дина Ванина каланӑ тӑрӑх, унӑн килӗнчи ҫӑлкуҫри шыв каллех вараланнӑ. Вӑл шӑварма ҫеҫ юрӑхлӑ. Еҫмелли шыва лавккара туянма тивет. Ялта централизациленӗ шыв пӑрӑхӗ ҫукран ҫынсем ҫӑлтан шыв ӑсса пурӑнаҫҫӗ.

Тасатмалли сооружени йӗркеллӗ ӗҫлеменни пирки вырӑнтисем администрацие те, Роспотребнадзорпа прокуратурӑна та ҫырнӑ. Сӑмаха ӗнентерме сӑн ӳкерчӗксемпе видеосем янӑ. Анчах тӳре-шара укҫа ҫук тесе калать-мӗн.

forum.na-svyazi.ru сайтри сӑн

Утӑ уйӑхӗ вӗҫленсе пырать. Ҫурла уйӑхӗ мӗнпе савӑнтарӗ пире? Синоптиксем ҫанталӑк прогнозне хатӗрленӗ.

Илем хыҫҫӑн ҫанталӑк кӑшт сивӗтет теҫҫӗ. Анчах кӑҫал ҫуллапа сывпуллашма ан васкӑр. Ҫурлан пӗрремӗш ҫурри шӑрӑх, хӗвеллӗ ҫанталӑкпа савӑнтарӗ. Сывлӑш температури 30 градус таран ҫитӗ.

Кун хыҫҫӑн ҫумӑр килӗ, 20 градус ҫеҫ ӑшӑ тӑрӗ. Уйӑх вӗҫӗнче вара 10-15 градус ҫеҫ пулӗ. Юлашки декада ҫумӑрлӑ килӗ. Малтан шӑрӑх тӑрсан та ҫурла уйӑхӗ нормӑран кӑшт сивӗрех пулӗ.

Етӗрне районӗнче пурӑнакан пӗр арҫын хурамапа ҫӑка каснӑ. Йывӑҫ каснине лесник асӑрханӑ. Вӑрах тӑхтамасӑр вӑл вырӑнти йӗрке хуралҫисене евитленӗ. Лесник ӗнентернӗ тӑрӑх, йывӑҫсене касма никама та никам та ирӗк паман.

Пакунлисем вырӑна ҫитсе пӑхнӑ. Чӑн та, каснӑ. Пурӗ 11 йывӑҫ туни тӑрса юлнӑ. Оперативлӑ тӗпчев ӗҫченӗсем машина ҫулӗпе кайса утара ҫитсе тухнӑ. Унӑн хуҫи 57 ҫулти арҫын иккен. Йывӑҫсене вӑл кил тӗрӗшре кирлӗ тесе каснине йышӑннӑ. Вӑрман хуҫалӑхне вӑл 20 пин ытла тенкӗлӗх шар кӑтартнӑ.

Халӗ утарҫӑ тӗлӗшпе РФ Пуҫиле кодексӗн 260-мӗш статйин 1-мӗш пайӗпе пуҫиле ӗҫ пуҫарнӑ. Вӑл статьяпа килӗшӳллн ҫынна 2 ҫул таран ирӗкрен хӑтарма юрать е — 100 пинрен пуҫласа 500 пин тенкӗ таран штрафлама.

sochi-express.ru сайтри сӑн

Ку эрнере пирӗн пата шӑрӑх ҫанталӑк таврӑнӗ. Кун пирки «Чӑваш Енри ҫанталӑк» проект синоптикӗсем пӗлтереҫҫӗ.

Анчах шӑрӑх кунсем нумайлӑха тытӑнса тӑмӗҫ. Ҫанталӑк ӑшӑ тӑрӗ-ха, анчах ҫумӑрсем ҫукалӗҫ. Вӑл ӑҫта тата хӑҫан ҫӑвассине пӗлсе пӗтерме ҫук. Ҫавӑнпа синоптиксем сунчӑк йӑтса ҫӳреме сӗнеҫҫӗ.

Ытларикун Шупашкарта пӗр тӑваткал метр ҫине 15 литр шыв ӳкме пултарать. Эрне варринче термометр 25-30 градус кӑтартӗ. Пӑчӑ пулӗ, ҫумӑр ҫӑвӗ. Канмалли кунсем тӗлне ҫанталӑк каллех уҫӑлтарӗ.

Ан кулянӑр: шӑрӑх та пирӗнтен нумайлӑха каймасть, ҫитес эрнерех таврӑнӗ.

svoboda.org сайтри сӑн

Шупашкарта кашни кун тенӗ пекех ҫумӑр ҫӑвать. Метеостанци пӗлтернӗ тӑрӑх, пӗр тӑваткал метр ҫине 20 литр шыв ӳкнӗ.

Утӑ уйӑхӗнче Канаш тӑрӑхӗнче 10 миллилитр ҫеҫ нӳрӗк ӳкнӗ. Патӑрьел районӗнче тата сахалрах - 4 миллилитр. Ку тӑрӑхсенче ҫӗр типсе кайнӑ. Шӑмӑршӑ, Комсомольски, Йӗреҫ, Канаш районӗсенче пушар хӑрушсӑрлӑхӗн 4-мӗш класӗ сыхланса юлнӑ-ха.

Ыран аслатиллӗ ҫумӑр ҫума пултарӗ, ҫавӑнпа асӑрхануллӑ пулма ыйтаҫҫӗ. Пӑр ҫума, ҫил ҫеккунтра 18 метр хӑвартлӑхпа вӗрме пултарӗ.

Паян, утӑ уйӑхӗн 21-мӗшӗнче, Шупашкар ҫыннисем Атӑлта питӗ вӑйлӑ ҫавраҫил ҫӗкленнине асӑрханӑ. Сайра тӗл пулакан ҫак пулӑма ирхи 10 сехет те 20 минутра курнӑ. Шыв варинкке евӗр ҫӳлелле ҫӗкленнӗ.

«Видеона чӳречерен ӳкертӗм. Варинкке ҫӳллӗшӗ нумай хутлӑ ҫурт пекчӗ е унран та ҫӳллӗрех пулӗ», — ӗнентернӗ «Прогород» хаҫата Шупашкарта пурӑнакан пӗр ҫын.

Шыври ҫавраҫиле «Погода в Чувашии» (чӑв. Чӑваш Енри ҫанталӑк) проект синоптикӗсем питӗ сайра тӗл пулакан пулӑм тесе хакланӑ. Вӗсем каланӑ тӑрӑх, шыври ҫавраҫил кӑнтӑр енчи тинӗссенче ҫӗкленет.

Юлашки ҫулсенче ҫанталӑк пирӗ тӑрӑхра самай улшӑнчӗ те, нимрен те тӗлӗнме пӑрахрӑмӑр пулӗ...

⠀

Navigato.ru сайтри сӑн

Ӗнер Шупашкарта ҫумӑр самай вӑйлӑ ҫурӗ. Вырӑнӑн-вырӑнӑн пысӑк кӳлленчӗксем пухӑннӑ.

Шӑрӑх ҫанталӑк иртсе кайрӗ, республикӑра ҫумӑрлӑ ҫанталӑк пуҫланчӗ. Вӑл хӑҫанччен пулӗ-ха? Паян Уйӑх ҫӗнелнӗ, ҫавна май ҫумӑр икӗ эрне те ҫума пултарӗ. Паллах, пӗр чарӑнмасӑр ҫумӗ. Хӑш-пӗр кун пачах ҫумӑр ӳкмӗ. Тӗслӗхрен, ку эрне вӗҫӗнче.

Ҫумӑр ҫусан та ҫанталӑк 20-25 градус ӑшӑ тӑрӗ. Канмалли кунсенче ҫеҫ ҫӗрлесерен 10 градус ҫеҫ ӑшӑ пулӗ.

Синоптиксем пӗлтернӗ тӑрӑх, шӑрӑх ҫанталӑк ҫурла уйӑхӗн пуҫламӑшӗнче таврӑнӗ. Ҫурлан 6-мӗшӗнче вара ҫумӑр ҫума пӑрахӗ.

«Присурский» заповедникӑн Улатӑрти участокӗнче Раҫҫейре сайра тӗл пулакан нӑрра асӑрханӑ. Ӑна утӑ уйӑхӗн 16-мӗшӗнче курни ҫинчен Чӑваш Енӗн влаҫ органӗсен официаллӑ порталӗнче паян хыпарланӑ.

Ҫӗрсе тӳннӗ юман ҫинче икӗ нӑрӑ ҫӳренӗ. Ҫав тӗсӗн латинла ячӗ – «Osmoderma barnabita Motschulsky, 1845». Вырӑсла ӑна «отшельник пахучий» е тата «отшельник обыкновенный» теҫҫӗ.

Сайра тӗл пулакан ҫак нӑрӑн аҫи ама нӑрра астарса пылакрах шӑршӑ кӑларать. Опытлӑ энтомолог ҫавна нӑрӑран 1 метр инҫӗшӗнченех туять. Нӑрра типӗтсен хӑшӗсем темиҫе ҫул ырӑ шӑршӑ сарма пултараҫҫӗ.

Нӑрӑ пытанса пурӑнма юратать. Вӑл ҫӗрсе тӳннӗ хӑвӑллӑ йывӑҫсенче пытанма кӑмӑллать.