Улатӑр ҫуралнӑ кунне паллӑ тунӑ чухне Чӑваш Ене Николай Шмагин кинорежиссер килнӗ. Вӑл ҫитес вӑхӑтра хӑйӗн тӑван хули пирки документлӑ фильм ӳкерме тытӑнасшӑн.

Уяв вӑхӑтӗнче «Вырӑс провинцийӗнчи литература тӗлпулӑвӗсем» мероприяти иртнӗ. Унта Николай Шмагин хӑйӗн тӗллевӗ пирки пӗлтернӗ.

2002 ҫулта Николай Шмагин «Алатырь — бел-горюч камень российский» документлӑ фильмра режиссер-постановщик тата сценарист пулнӑ. Ун чухне вӑл Пиллӗкмӗш Еврази телефорумӗн ятарлӑ дипломне тивӗҫнӗ.

Улатӑрти вулавӑшра ирттернӗ тӗлпулура кинорежиссер пухӑннисене «Дом под горой», «Я хочу летать» повеҫӗсемпе, «Мишкина невеста», «Друг сердечный» калавӗсемпе паллаштарнӑ. Унта автор ачалӑхне, ашшӗ-амӑшне, юлташӗсене ӗҫне аса илнӗ.

Николай Шмагин хӑй Улатӑрта ҫуралнӑ. Вӑл Чӑваш Енре 1968 ҫулччен пурӑннӑ, унтан Мускава куҫса кайнӑ.

Чире сиплеме сӗнекеннисемпе пульницӑна вырттараканнисем тухтӑрсем-ха. Хӑш чух ҫак тивӗҫе йӗрке хуралӗ те, кунта сӑмах прокуратура пирки пырать, хӑй ҫине илет. Надзорӑн ҫак органӗнче тухтӑр пӗлӗвӗллисем ӗҫленишӗн мар-ха. Прокуратурӑра юристсемех тӑрӑшаҫҫӗ. Юрӗ, йӗркипех каласа парар-ха.

Шупашкарти Калинин районӗнче пурӑнакан пӗр ҫын туберкулезпа аптӑранӑ. Унӑн ӳпки туберкулезӑн ҫынна ерекен хурмипе чирлӗ пулнӑ. Ыттисене чир ертессине пӗлсе тӑрсан та ҫав этем тухтӑр патӗнче сипленме васкаман. Явапсӑр этеме Республикӑн туберкулезпа кӗрешекен диспансерӗнче сиплесси пирки Калинин район прокурорӗ асӑннӑ район судне тавӑҫпа тухнӑ. Тӳре ку ыйтӑва тивӗҫтерме — чирлӗ ҫынна ирӗксӗр сиплеме — йышӑну кӑларнӑ.

Елчӗк районӗнчи ял хуҫалӑх предприятийӗсемпе фермерсем пӗрчӗллӗ тата пӑрҫа йышши культурӑсене пуринчен малтан тенӗ пек вырса пӗтернӗ. Унта тухӑҫ гектар пуҫне вӑтамран 22,7 центнер тухнӑ. Пӗтӗмпе унта пӗрчӗллисемпе пӑрҫа йышшисем 20,6 пин гектар йышӑнаҫҫӗ.

Планпа палӑртнӑ лаптӑка республикӑри ытти чылай районтан маларах вырса пӗтернӗ муниципалитета правительство телеграмми ярсах саламланӑ. Ӑна республикӑн Министрсен Кабинечӗн Председателӗн ҫумӗ — ял хуҫалӑх министрӗ ҫырнӑ.

«Сире тата районти ял хуҫалӑх организацийӗсен ӗҫченӗсене пӗрчӗллӗ тата пӑрҫа йышши культурӑсене пуҫтарса кӗртес плана ӑнӑҫлӑ пурнӑҫланӑ ятпа саламлатӑп. Палӑртнӑ тӗллеве эсир республикӑра малтисенчен пӗри пурнӑҫласа ӗҫе лайӑх йӗркелесен кирек епле йывӑрлӑха та ҫӗнме май пуррине ял хуҫалӑх таварне туса илекенсене ҫирӗплетсе патӑр. Илнӗ хӑвата хирти ӗҫсене вӗҫличчен тытса пырасса шанатӑп. Сире, хисеплӗ Николай Петрович, ҫирӗп сывлӑх, телей тата ҫӑмӑл мар та питӗ ӗҫре малашне те ӑнӑҫу сунатӑп», — тенӗ Елчӗк район администрацийӗн пуҫлӑхӗ Николай Миллин ячӗпе янӑ ҫырура.

«АквАйСпорт» федерацийӗн президенчӗ Татьяна Александрова

Авӑн уйӑхӗн 2–4-мӗшӗсенче Ҫӗнтерӗвӗн Камчаткӑпа Курильск эстафети иртнӗ. Экстремал-ишевҫӗсем пырлӑ шыва 12 километр ҫӗнсе Камчаткӑн кӑнтӑр районӗнчи Лопатка сӑмсахӗнчен пуҫласа Ҫурҫӗр Курил утравӗн ҫурҫӗр енче вырнаҫнӑ Шумшу утравӗн Пономарев сӑмсахӗ патне ишсе тухнӑ. Ҫак ҫула 1945 ҫулта Курил десанчӗ тунӑ. Ишеве халь тухнисем шӑпах ҫавна аса илсе сивӗ шыва парӑнтарнӑ та.

Тӗнчерен пухӑннӑ 22 ишевҫӗ хушшинче Чӑваш Енӗн «АквАйСпорт» федерацийӗн президенчӗ Татьяна Александрова пулнӑ. Унсӑр пуҫне Раҫҫейри, Китайри, Великобританири, Америкӑри Пӗрлешӳллӗ Штатсенчи, Чилинчи, Австралинчи тата Кӑнтӑр Африкӑри Республикӑри спортсменсем 8 градусран ӑшӑ мар шыври ҫула тухнӑ. Тинӗс хумӗсем океан еннелле тӗке-тӗке янӑ.

Спортсменсем эстафетӑпа ишнӗ. Пӗрне пӗри вӗсем кашни 15 минутран ылмаштарса пынӑ. Апла пулин те спортсменсем йывӑрлӑха парӑнман, палӑртнӑ вырӑна ишсе тухнӑ-тухнах.

ЧНКн «Чӑваш xӗpapӑмӗ» комитечӗн пайташӗсем

Паян Республикӑри хӗрарӑмсен канашӗн пӗрлешӗвӗн хастарӗсем, районсенчи уйрӑмӗсен пайташӗсем Шупашкарти 17-мӗш съезда пуҫтарӑннӑ. Мероприятие ЧНКн «Чӑваш xӗpapӑмӗ» комитет пайташӗсем те хутшӑннӑ.

Съезда Чӑваш хӗрарӑмӗсен Канашӗн ертӳҫи Ольга Зайцева ертсе пынӑ.

Чӑваш Ен Элтеперӗн тивӗҫӗсене вӑхӑтлӑх пурнӑҫлакан Михаил Игнатьев Хӗрарӑмсен канашӗ хӑйӗн ырми-канми тӑрӑшулӑхӗпе тахҫанах ырӑ сӑмаха тивӗҫнине палӑртнӑ. «Эпир сирӗн умра пapӑмpa, республикӑри арҫынсенчен тайма пyҫ сире», — тени пирки ЧНКн пресс-службин ертӳҫи Зоя Яковлева пӗлтерет.

Михаил Игнатьев ЧНК президиумӗн пайташне, «Чӑваш xӗpapӑмӗ» комитет ертӳҫине Нина Петровӑна Тав ҫырӑвӗпе чысланӑ.

Съездра Чӑваш хӗрарӑмӗсен канашне ытти халӑх пӗрлешӗвӗпе пӗрлех ЧНКн «Чӑваш xӗpapӑмӗ» комитечӗ те кӗнӗ. Ҫапла вара «Чӑваш хӗрарӑмӗсен республикӑри Пӗрлӗхӗ» туса хунӑ. Ку организацие ертсе пыма Ольга Зайцевӑна шаннӑ.

Нумаях пулмасть пичетрен Шупашкар районӗн энциклопедийӗ тухнӑ. Халӗ пур районӑн та тенӗ пекех таврапӗлӳ словарӗсем, справочниксем, кӗнекесем пур. Пӑрачкав, Сӗнтӗрвӑрри районӗсен, Улатӑр, Канаш, Шупашкар тата Ҫӗмӗрле хулисен ҫеҫ энциклопеди ҫук.

Патӑрьел районӗн тата Чӗмпӗр облаҫӗн энциклопедийӗсем икӗ томпа тухнӑ. Пур энциклопеди те тенӗ пекех Чӑваш халӑх академийӗн тата Чӑваш таврапӗлӳҫисен дипломӗсене тивӗҫнӗ. Элӗк район энциклопедийӗ вара Мускаври конкурсра та ҫӗнтернӗ.

Шупашкар район энциклопедине 1994–1995 ҫулсенче хатӗрленӗ. Ростислав Данилов пуҫлӑх пулнӑ чухне «Сторона моя Чебоксарская» кӗнеке тухнӑ. Анатолий Князев пулнӑ чухне вара районти таврапӗлӳҫӗсем ӗҫлеймен. Хальхи пуҫлӑх энциклопедишӗн савӑннӑ пек, анчах кайран хастарсен ӗҫ ушкӑнне салатнӑ.

Полиграфи тӗлӗшӗнчен кӗнеке хитре пулсан та вӑл тӗплӗ пулайман.

Малалла...

Мария Соловьева тунӑ сӑн

Ҫӗнӗ Шупашкарти ача-пӑча ӳнер шкулӗнче баян калакан ӑста ҫамрӑк саккӑрмӗш ҫул вӗренет. Вӑл — Евгений Мидаков.

Евгений халӑх инструменчӗсен уйрӑмӗнче ӑсталӑхне туптать. Ыттисенчен уйрӑлса тӑрать вӑл. Женя питӗ ӗҫчен тата пултаруллӑ. Ҫамрӑк пулсан та вӑл 30 ытла конкурса хутшӑннӑ, хӑйӗн пултарулӑхне ют ҫӗршывра та кӑтартнӑ, кубоксем, медальсем, дипломсем ҫӗнсе илнӗ.

Евгений Мидаков 2013 ҫулта «Чӑваш Енри пултаруллӑ ҫынсем» проект ҫӗнтерӳҫи пулнӑ. Ҫавӑн пекех «Раҫҫейри наци пуянлӑхӗ» конкурсра I степень лауреат пулса тӑнӑ. Женя Раҫҫейри тата ют ҫӗршыври чылай конкурсра палӑрнӑ.

Евгений Нидерландри, Францири, Испанири конкурссенче пулнӑ. Вӑл «Минута славы» проекта хутшӑнма ӗмӗтленет.

Халӑх тетелӗнчи ПАРНАС уйрӑмӗн сӑнӳкерчӗкӗ

Ҫӗнӗ Шупашкарта паллӑ мар ҫынсем Халӑх ирӗклӗхӗн партийӗн (ПАРНАС) хастарӗн Феликс Милицинӑн урапине киревсӗр сӑмахсемпе ҫырса пӗтернӗ.

Феликс Милицин урапине сӑрласа пӗтернине авӑн уйӑхӗн 4-мӗшӗнче ирхине асӑрханӑ. «Тимӗр урхамаха» хура сӑрӑпа вараланӑ.

Урапан малти чӳречи ҫине ашкӑнчӑксем «Фашист» тесе ҫырнӑ, водитель алӑкӗ ҫине «Вали» тесе сӑрланӑ. Кунсӑр пуҫне виҫӗ кустӑрмине шӑтарнӑ.

Хастар хӑй шутланӑ тӑрӑх, ку политикӑпа ҫыхӑннӑ. Вӑл Раҫҫей позицине Крым тата Украина тӗлӗшпе критиклесе пӗччен пикет темиҫе те ирттернӗ. Феликс Милицин ҫакӑнпа ҫыхӑнтарать ку пулӑма.

Унччен ӑна хӑратни те пулнӑ-мӗн, ҫавӑнпа вӑл хваттерне улӑштарнӑ. Халӗ хур курнӑскер полицие ыйту ҫырнӑ.

Ольга Голодец вице-премьер журналистсене пӗлтернӗ тӑрӑх, 2016 ҫулта Амӑшӗн капиталӗ 22 пин тенкӗ ӳсӗ. Ҫитес ҫулхи кӑрлачӑн 1-мӗшӗнчен унӑн виҫи 475 пин тенкӗпе танлашӗ.

Амӑшӗн капиталне ӳсермешкӗн хыснаран 6,4 миллиард тенкӗ тӑкакланӗ. Правительство капитал укҫипе сусӑр ачасем валли тавар туянма юрать тесе йышӑннӑ. Ольга Голодец каланӑ тӑрӑх, сусӑр ача валли реабилитаци хатӗр-хӗтӗрӗ туянсан вӑл хӑвӑртрах лайӑхланма тытӑнӗ.

Вице-премьер палӑртнӑ тӑрӑх, саккун проекчӗ капиталпа ача 3 ҫул тултаричченех усӑ курма май парать. Ку ашшӗ-амӑшне тата ачана усрава илнисене пырса тивет.

Чылайӑшӗ Амӑшӗн капиталне ҫурт-йӗре лайӑхлатас ҫӗре тӑкаклать. Ӑна ачана вӗрентес, пулас пенси укҫине пысӑклатас ҫӗре яма та юрать.

Аса илтерер: программа 2007 ҫултанпа пурнӑҫланать. Ӑна иккӗмӗш е ун хыҫҫӑнхи ачана ҫуратакансем тивӗҫеҫҫӗ.

Хӗрлӗ Чутай районӗнчи Хурапыр ялӗнче ветспециалистсем килти выльӑх-чӗрлӗхе урнӑ чиртен прививка тунӑ. Ҫакна тума сӑлтавӗ пулнӑ.

Авӑн уйӑхӗн 3-мӗшӗнче Хурапырта пӗр ҫын ӗне кӗтӗвне пӑхнӑ. Унччен те пулман — кӗтӳҫӗ ӗнесем патне тилӗ ҫывхарнине курнӑ. Тискер чӗрчун хурарах ӗнене малти уринчен ҫыртнӑ. Теприсене вара хӑратнӑ ҫеҫ. Ҫавна пула ӗнесем тӗрлӗ енне чупса саланнӑ.

Кӗтӳҫӗ тилӗ ҫыртнӑ ӗнен хуҫипе пӗрле тискер чӗрчуна вӗлернӗ. Унтан вӗсем районти чӗрчун чирӗсемпе кӗрешекен станцие пӗлтернӗ.

Тилӗ виллине ветлабораторие ӑсатнӑ. Тепӗр кунхине паллӑ пулнӑ: тискер чӗрчун урнӑ чирпе аптӑранӑ. Россельхознадзор пӗлтернӗ тӑрӑх, ветспециалистсем Хурапырти выльӑх-чӗрлӗхе прививка тунӑ. Пӗтӗмпе 200 ытла выльӑха. Вӗсен йышне ӗне, сурӑх, кушак, йытӑ тата ытти чӗрчун кӗнӗ.

Ӗнер, авӑнӑн 9-мӗшӗнче, Михаил Игнатьев Хӗрлӗ Чутай районӗнчи Хурапыр ялӗнче карантин пулнине алӑ пусса ҫирӗплетнӗ.