Юпан 15-мӗшпе 26-мӗшӗсенче кире пуканӗ спортне кӑмӑллакансен Шупашкарта икӗ ӑмӑрту иртӗ. Пӗри — Чӑваш Республикин кире спорчӗн уҫӑ чемпионачӗ, тепри — Раҫҫей шайӗнчи кире пуканне ҫӗклессипе «Хыпар» парнисене ҫӗнсе илмелли турнир.

Ӑмӑртусене Чӑваш Енри спортсменсемсӗр пуҫне ытти тӑрӑхран та килме палӑртнӑ — Кирово-Чепецкран, Чӗмпӗртен, Чулхуларан тата Пензӑран. 200 ытла спортсмен хутшӑнӗ.

Турнир ял хуҫалӑх академийӗн спортзалӗнче иртӗ.

Ҫакна асӑнса хӑварма пулать: 25 ҫул хушшинче «Хыпар» парнисемшӗн 2500 ытла атлет кӗрешнӗ, вӗсем 20 ытла регионтан килнӗ. Раҫҫейрен кӑна мар, ҫывӑхри патшалӑхсенчен те пулнӑ — Казахстан, Украина, Белоруси, Латви. Чӑваш Енӗн спортсменӗсене илес пулсан Борис Глинкин ыттисенчен ытларах ҫӗнтернӗ. Ку ӑмӑртусенче вӑл вӗрентнӗ киреҫӗсем чылай пулӗҫ.

Хыпар ҫӑлкуҫӗ

Вырсарникун, юпан 19-мӗшӗнче, Мускавра Раҫҫейри наципе культура автономийӗсен V-мӗш пухӑвӗ иртрӗ. Съезда пурӗ 62 ҫын хутшӑнчӗ.

Пухура 2006-2008 ҫул хушшинче ирттернӗ ӗҫсене пӗтӗмлетрӗҫ, Ҫамрӑксен юхӑмӗ хӑйӗн ӗҫӗ ҫинчен каласа пачӗ. Съезда пӗтӗлетнӗ май ҫӗнӗ пуҫлӑхсене суйларӗҫ:

Г.С.Федоров (Чӑваш Республикин Министрсен Кабинечӗн председателӗ, РФ ҫумӗнчи ЧР тулли праваллӑ представителӗ) — президента, А.И. Григорьевпа В.В. Шакин ун ҫумӗ пулса тӑчӗҫ.

Хыпар ҫӑлкуҫӗ

Мӑкшӑ Республикинчи Ардатов районне кӗрекен Баево ялӗнче нумай пулмасть Степан Эрьзя скульптора асӑнса чупу иртрӗ. Ӑмӑртура Мӑкшӑ, Тутар тата Чӑваш Республкинчи спортсменсем тупӑшрӗҫ.

Степан Эрьзя Улатӑр тӑрӑхӗнче ҫитӗнче ӳснӗ, ҫавна май улатӑрсем ку чупӑва яланах хутшӑнаҫҫӗ. Хальхинче Игорь Куделькинпа (чукун ҫул транспорт техникумӗнче вӗренет) Анастасия Блохинцева (вырӑнти ЧПУ филиалӗнче ӑс пухать) тата Константин Блохинцев («Атӑлинҫеҫыхӑну» уйрӑмӗнче тӑрӑшать) кайрӗҫ. Ку ӑмӑртурӑва вӗсем малтан та хутшӑннӑ, пӗрремеш вырӑнсем йышӑннӑ. Шел, хыпар ҫӑлкуҫӗ кӑҫалхи пӗтӗмлетӳсене пӗлтермест.

Аслисен 10 ҫухрӑм, ҫамрӑксен вара виҫҫӗ ҫурӑ чупмалла пулнӑ.

Хыпар ҫӑлкуҫӗ

Юрӑ кӗнекисене эсир, паллах, пурте курнӑ. Ташӑ пуххисемпе вара паллашма тӳр килнӗ-и сире? Шупашкарти «Ҫӗнӗ вӑхӑт» издательствӑра ҫак кунсенче «Образцы танцевальных мелодий (для баяна и аккордеона)» вӗренӳ хатӗрӗ пичетленсе тухрӗ. Кӗнеке икӗ пайран тӑрать. Пӗрремӗшӗ — «Мелодии для музыкального оформления урока народно-сценического танца», тепри — «Мелодии народов Поволжья для хореографической постановки». Иккӗмӗш пайӗнче тӗрлӗ халӑх ташшисене ушкӑнӑн-ушкӑнӑн вырнаҫтарнӑ — чӑвашсен, тутарсен, ҫармӑссен, удмуртсен, мӑкшӑсен, калмӑксен тата пушкӑртсен ташӑ кӗввисем черетленнӗ. Чӑвашлисем: «Линкка-линкка», «Кай-кай Ивана», «Чӑваш кӑтрелӗ», «Савӑнӑҫ ташши», «Тури чӑвашсен ташши», «Ҫамрӑксен ташши» т.ыт.те. Пӗрремӗш пайра «Тӳнкки-тӳнкки», «Патӑрьелле тӑпӑртатни», «Хӗрсен ташши» пур. Кунтах тӗнчери паллӑ ташӑсен кӗввисене тупма пултаратӑр% «Краковяк», ”Гопак”, «Лезгинка», «Тарантелла», «Чардаш», «Летка-енка», «Барыня». Ку ҫеҫ-и! Инди, чикан, мексикан, испан, таджик, украин, молдаван, белорус халӑхӗсен ташӑ тӗслӗхӗсем те пур. Пӗри баянпа е аккордеонпа кӗввине каласа тӑтӑр, эсир вара — кӑмӑлӑра кура — ташша ярӑр, ташша ҫапӑр, ташша хуҫӑр, ташша илтерӗр.

Малалла...

Чӑваш чӗлхин пултаруллӑ тӗпчевҫи, Чӑваш Республикин тава тивӗҫлӗ вӗрентекенӗ И.П.Павлов (1928 – 2002) ҫуралнӑранпа 80 ҫул ҫитнине халалланӑ мероприятисем республикӑра малалла пыраҫҫӗ. Университет профессорӗсемпе гуманитари институчӗн ӑсчахӗсем Элӗкри культура ҫуртӗнче Иван Павловичӑн ентешӗсемпе тӗл пулу ирттерни ҫинчен эпир сире хыпарланӑччӗ ӗнтӗ. Юпа уйӑхӗн 17-мӗшӗнче Чӑваш патшалӑх педуниверситечӗн чӑваш филологи факультетӗнче сумлӑ чӗлхеҫӗ ячӗпе ӑслӑхпа ӗҫлӗх конференцийӗ иртрӗ. Ун ӗҫне факультет деканӗ Евдокия Андреева йӗркелесе пычӗ. И.П.Павлова ҫывӑх пӗлнӗ ҫынсем пӗрин хыҫҫӑн тепри сӑмах илчӗҫ, вӗсен йышӗнче Леонид Сергеев, Николай Петров профессорсем, Анатолий Горшковпа Елизавета Васильева, Геннадий Дегтяревпа Виталий Никитин-Станьял пулчӗҫ. Гуманитари институчӗн аслӑ наука сотрудникӗ Александр Кузнецов Иван Павловичӑн ӑслӑлӑх ҫулне кӑтартакан мультимедиллӗ куравпа паллаштарчӗ. Элӗк районӗнчи Юнтапа шкулӗн аслӑ категориллӗ вӗрентекенӗ Зоя Леонтьева тата унӑн ӗҫтешӗсем паллӑ чӗлхеҫӗ ҫинчен хӑйсем тупнӑ материала компьютер технологийӗпе усӑ курса кӑтартрӗҫ.

Малалла...

Ыран, юпан 18-мӗшӗнче, Мускаври «Прожектор» Культура ҫуртӗнче «Раҫҫей чӑваш пики — 2008» ӑмӑрту иртӗ.

Пикесем хӑйсен пултарулӑхӗпе илемне «Конкурса хутшӑнакансен парачӗ», «Визит карточки», «Ӑс-тӑн конкурсӗ», «Физически культура», «Творчество конкурсӗ» пайсенче кӑтартӗҫ.

Илем уявӗнче Вячеслав Христофоров, Михаил Никифоров, Ольга Зайцева тата ытти халӑх юратакан чӑваш эстрада артисчӗсем юрлӗҫ.

Пӗтӗм Раҫҫейри конкурса мӗнле хатӗрленине ҫаксем пӑхса сӑнаса тӑрӗҫ: Федерацири Чӑваш наципе культура пӗрлешӗвӗн ертӳҫи, Раҫҫейӗн Патшалӑх Думин депутачӗ Анатолий Аксаков тата РФ Оборона министерствинчи подразделенисенчен пӗрин уйрӑмӗн начальникӗ, Федерацин Чӑваш наципе культура пӗрлешӗвӗн Ӗҫтӑвкомӗн ертӳҫи Владимир Селивестров.

Пӗтӗм Раҫҫейри «Раҫҫей чӑваш пики – 2008» наци конкурсне ирттерме Вячеслав Оринов режиссер-постановщик сценари планне хатӗрленӗ.

Хыпар ҫӑлкуҫӗ

Халь пурте тенӗ пекех Адюков юрӑҫа пӗлеҫҫӗ. ХХ ӗмӗрти чӑваш культуринче ун евӗрлӗ хушаматлӑ тата тепӗр пултаруллӑ ҫын пурччӗ. Вӑл — халӑх сӑмахлӑхӗн хастар тӗпчевҫи тата ӑста преподаватель Иван Ильич Одюков профессорччӗ. Чунӗпе-сӑнӗпе илемлӗ те килӗшӳллӗ ҫынччӗ. Унра ыр кӑмӑллӑх тапса тӑратчӗ. Вӑл 40-мӗш ҫулсенче вӑрҫӑ вучӗ витӗр тухнӑ, Ленинграда хӳтӗлесе йывӑр аманнӑ, Тухӑҫ Европӑна фашизмран хӑтарма хутшӑннӑ. Ҫӗнетӳ хумӗпе университетра чӑваш филологийӗпе культурин факультечӗ ҫуралсан Иван Ильич ун сӑпкине сиктерекенсенчен пӗри пулчӗ.

Мӗн тӑвӑн, пӗр шелсӗр вилӗм никама та хӗрхенмест – 1995 ҫулта вӑл пирӗн юратнӑ вӗрентекенӗмӗре, ӑсчахӑмӑра ӗмӗрлӗхех уйӑрса кайрӗ...

Тӗлӗнмелле, ҫак эрнере эп унпа калаҫнӑнах, ун сӑмахне илтнӗнех туйрӑм. Мӗн тери савӑнӑҫ! И.Н. Ульянов ячӗллӗ Чӑваш патшалӑх университечӗн издательствинче И.И.Одюковӑн «Суйласа илнӗ ӗҫсем» хулӑн кӗнеки (648 стр.) пичетленсе тухрӗ. Ӑна ӑсчах ҫуралнӑранпа 85 ҫул ҫитнине халалланӑ.

Малалла...

Юпан 1-мӗшпе 4-мӗшӗнче Питӗрте Тӗнче шайӗнчи «Interfolk in Russia» халӑх пултарулӑх конкурсӗ иртрӗ. Ӑмӑртӑва Норвеги, Испани, Швеци, Греции, Филиппин, Латви, Литва, Украина, Раҫҫей регионӗсенчи пултарулӑх ушкӑнӗсем хутшӑнчӗҫ. Паллах, Раҫҫей ушкӑнӗсен шучӗ чылай пулчӗ. Вӗсен шутӗнче Пушкӑртстанри «Нарспи» ансамбль (ертӳҫи – Чӑваш Ен тава тивӗҫлӗ культура ӗҫченӗ Г. Кириллова) те хутшӑнчӗ. Вӗсен юррипе ташши жюрине кӑмӑла кайрӗ — ушкӑн виҫҫӗмӗш вырӑн йышӑнчӗ. Унсӑр пуҫне тӑватӑ номинацире диплома тивӗҫрӗ.

Виҫҫӗмӗш вырӑн йышӑннипе эпир те пултарулӑх ушкӑна саламлатпӑр, ӑнӑҫу сунатпӑр!

Хыпар ҫӑлкуҫӗ

Чӑваш Республикин официаллӑ порталӗ пӗлтернӗ тӑрӑх ӗнер, юпан 15-мӗшӗнче, Раҫҫей Федерацийӗн президенчӗ Дмитрий Медведев Николай Фёдорова Хисеп орденӗпе наградӑланӑ. Ку палла Чӑваш Ен президентне пирӗн республикӑри социаллӑ тата экономика ҫитӗнӳсем пысӑк пулнӑран, нумай ҫул хӑй ӗҫне тӑрӑшуллӑ туса пынишӗн панӑ.

Чӑваш чӗлхин 17 томлӑ словарӗн авторне, тӑван чӗлхе пӗлӗвӗн ӑслӑлӑх никӗсне хывнӑ Н.И. Ашмарина (1870 – 1933) халалласа юпа уйӑхӗн 15-мӗшӗнче Чӑваш патшалӑх университетӗнче VΙ хут «Ашмарин вулавӗ» иртрӗ. Маларах вӑл ҫулленех пулатчӗ, халӗ ӑна икӗ ҫулта пӗрре йӗркелеҫҫӗ. Шайӗ сумлӑ — Пӗтӗм Раҫҫейри ӑслӑхпа ӗҫлӗх конференцийӗ. Чӑнах та, республика тулашӗнчен килнӗ ӑсчахсем вулавра сахал мар пулчӗҫ. Пӗрлехи лару хыҫҫӑн ҫакӑн пек секцисемпе ҫум секцисене пайланса

ӗҫлерӗҫ:

- «Раҫҫей Федерацийӗнчи халӑхсен литература теорийӗпе историйӗ»;

- «Пӗтӗмӗшле чӗлхе пӗлӗвӗн ҫивӗч ыйтӑвӗсем»;

- «Чӗлхепе литературӑна вӗрентмелли меслетлӗх»;

- «Философин, культурологин тата общество историйӗн ыйтӑвӗсем» т.ыт.те.

Студентсемпе шкул ачисен доклачӗ-хыпарне итлеме ятарлӑ секци йӗркеленӗ.

Конференцире интересли, усӑлли, чуна пӑлхатаканни сахал мар пулчӗ. «Ашмарин вулавӗн» черетлӗ VΙΙ конференцийӗ 2010 ҫулхи юпара пулӗ. Унта сирӗн доклада та хапӑл тӑвӗҫ.

Малалла...