Электронлă вулавăш

Ку сайтра эсир чăвашла çырнă хайлавсене тупма пултаратăр. Пур хайлава та авторĕ, çырнă çул тăрăх çăмăллăн тупма пулать. Ку архива ятарласа хатĕрленĕ — сире килĕшекен хайлавсене эсир ку сайтра та, уйрăммăн уçласа илсе те вулама пултаратăр.

Пӗлме: хайлавсем вырнаҫтармалли йӗрке.

Йĕксĕк чĕлхи йĕке мар,

Арча тĕпне хураймăн.

Куратăн унран типшар,

Тĕксĕмленет çутă сăн.

Айăпсăр кӳрентерсен,

Чĕре хӳхлет ачалла.

Çын тĕрли пулать иккен:

Нимсĕр хуçать кăмăла.

Пуплеме пĕлмен сăмах

Пите-куçа вăрăнать.

Инкек-синкек вăл çумрах,

Йăваша çил те туллать.

2011, 02, 05

Мĕн тесе кăна çырас-ши пĕр пĕлмен çынна,

Уçса параймастăп пуль çыру тăрăх чуна.

Йышăнса илсемĕр хĕрӳллĕ, ăшă салам,

Салампа пĕрлех сире ырлăх-сывлăх сунам.

«Тутарстан чăвашĕсем» теекен группăра,

Вуласа «çӳреттĕм» тĕрлĕ хыпар-хăнара:

Сирĕн сăна унта курсан — пăлханса кайрăм,

Мĕн-тĕр çыхăнтарать пире, эп çавна туйрăм.

Хăвăр та ăнкартăр, паллах, ман шухăшсене,

Шăпа тени илсе тухрĕ сирĕн çул çине,

Мĕншĕн тесен чунăм таса, ырă кăмăлăм,

Пĕтĕм тĕнчешĕн парне пултăр йăл-йăл куллăм!

2011, 02, 06

Çенĕкре ларать куршак,

Йăпшăнса пырать кушак.

Какай çиес килнипе

Канăç пĕтрĕ иртенпе.

Вăйĕ çук аш çимесен,

Кайса ӳкĕ çил вĕрсен.

Шăши епле тытмалла,

Питне епле çумалла?

Кушак йăппăн пускалать,

Куршак тавра кускалать.

Тен, унта хуран кукли?

Эх, пулас карас пулли!

Ĕмĕтленчĕ кăлăхах,

Мăр-мăр кайрĕ пăлхансах.

«Эх, телейĕ çук пулас —

Куршакра йӳçет кăвас!

Урамра тӳлек те ăшă çанталăк. Хутран-ситрен йытăсем канăçсăррăн вĕрсе яни тата картана вырнаçса пĕтеймен пирки выльăх-чĕрлĕх макăрни илтĕнет. Ялти культура керменĕнчен ташă кĕвви тата çамрăксем ахăлтатса кулни, кăшкăрашса калаçни урамра шăплăха сирет. Мăнтарăн çамрăкĕсем, кунĕпе ĕçлесе ывăнаççĕ пулин те пĕр каç та клуба каймасăр юлмаççĕ, тунсăхласа çитнĕ тантăшĕсене курма вăскаççĕ. Çамрăк çамрăках çав. Юн вĕресе çеç тăрать. Чĕре тухса ӳкесле хыттăн тапать. Мĕн тери хăвăртрах каç пултарас килет. Уйра ĕçлетĕн-и, вăрманта утă çулатăн-и е кил хушшинче тирпейлетĕн-и — пуçран чун савакан çын сăнарĕ тухмасть. Ывăнса çитсен те хĕвел аниччен нумай юлмарĕ ĕнтĕ, чăт тесе лăплантаратăн. Пĕрмаях савăнăçлă юрăсем юрлас килет, ытла та телейлĕ самантсенче вара çунат хушса вĕçме те хатĕр. Юханшыв хĕрринчи лăстăркка ватă йăмрасем çулçисене шывра чӳхени, тӳпере каçса кайса тăри юрлани, хĕвел хĕртсе пăхни — пурте саншăн пек туйăнать... Халь йăлтах тĕксĕмленнĕ, çутă уйăх та ман çине сиввĕн те хĕрхенсе пăхать пек. Хĕвел те кăнтăрла манран куçне тартать.

Сакă çинче ларакан Натали аппа сисмесĕрех йывăр асаилĕве путрĕ. Ăна халь никам та кансĕрлемест. Çанталăкĕ лăпкă. Аса илмелли вара çав тери нумай. Пуçри шухăшсем хăвăрт-хăвăрт мĕлтлетеççĕ. Натали аппа куçне ал тутрипе шăлса илчĕ. Унăн пит çăмарти çине икĕ вĕри тумлам юхса анчĕ. Çакна туйнă пĕркеленчĕк пичĕ туртăна-туртăна илчĕ. Аллисем тăр-тăр чĕтрерĕç. «Эх, пурнăç!» — терĕ вăл ассăн сывласа. Вара тарăн шухăша путрĕ...

Малалла

Мĕн илтесшĕн, мĕн каласшăн

Килтĕм эпĕ çăл умне?

Хĕрнĕ шухăш, мур илесшĕ,

Сырăнсан этем çумне,

Уйрăлма пĕлмест иккен.

Çиçĕм çиçрĕ, çиçĕм выртрĕ

Умăмри çăлкуç çине.

Ăшăма кĕрсе вăл хĕртрĕ,

Кăмăла ярса хĕне,

Астарать телей кӳреслĕн.

Çул ытарĕ, çул асапĕ

Йăптăр-йăлтăр çăлтăр пек.

Хĕмленсе çунать сăвапĕ

Çĕрĕпе те кунĕпе.

Шав çунат сарма хушать.

Мĕн илтесшĕн, мĕн каласшăн

Эп çӳретĕп çăл умне?

Çул ытарĕ, вут хыпасшĕ,

Сырăнсан этем çумне

Пач хăпа пĕлмест иккен...

Çарăмсан районĕнче эп пулса курман,

Çук вăл тăрăхра пирĕн тăван-пĕлĕшсем.

Вуласа кăна пĕлтĕм, «Сувар» хаçатран,

Пур иккен унта пултаруллă чăвашсем.

Çак тĕрленчĕк асамларĕ ман чĕрене,

Николай Паймуратов çырнă-мĕн ăна.

«Тимĕр урхамах» чупать Çарăмсан енне,

Эпĕ те çулçӳревре пек — чĕнмен хăна.

Жигули рулĕ умĕнче Ванюк пичче,

Çарăмсана çил пек вĕçтерсе çитрĕмĕр.

Чарăнтăмăр та «Улька» лавкка умĕнче,

Япала туянмалла унта кĕтĕмĕр.

Мĕн чухлĕ тавар-ши? Мĕн кăна çук кунта!

Ахах-мерчен пек, куçа алчăртаттарчĕç!

«Ку лавккан хуçи кам? Кам-ши вăл, тупата?»

«Юрий Иванович Анисимов», — терĕç.

Тепĕр урамра лавкка пур иккен татах,

Ячĕ ун «Техномир», çав виç хутлăскерех.

Çурт-йĕр тумалли хатĕр-хĕтĕр таранах,

Кунта аялти хутĕнче, пур пĕтĕмпех.

Лавккан иккĕмĕш хутĕнче — ĕçме-çиме,

Кĕвĕ-ташă инструменчĕсем — сутура.

Шут ĕçне илсе пыма та хисеплеме,

Бухгалтери вырнаçнă виççĕмĕш хутра.

Малалла

Пулăсем шывра ишеççĕ,

Кунĕпе темскер çиеççĕ.

Вĕлтĕр-вĕлтĕр хӳрисем,

Мĕншĕн çук-ши урисем?

Кунне виççĕ çимелле,

Ăшă сĕт те ĕçмелле.

Пулăсем çакна пĕлмеççĕ,

Сивĕ шыв ялан ĕçеççĕ.

Нимĕскер те тиркемеççĕ,

Никампа та хирĕçмеççĕ.

Кап! караççĕ çăварне,

Калаймаççĕ сăмахне.

Пулă нумай пĕвере,

Чи илемли — ылтăнни.

Килсе курăр ӳлĕмрен, —

Эпĕ чупрăм ывăнми.

Ятăм хайхи вăлтана

Пулă тытас ĕмĕтпе,

Тарчĕ манран вĕлт! кăна,

Ларса юлтăм «ĕмкĕчпе»!

Пулли ылтăн, кĕмĕл мар,

Кĕмĕл унăн шăлĕсем.

Ăна çисе тем курар,

Пыра ларĕç шăммисем!

Ака пĕтсен пĕр илемлĕ ирхине çула тухнă Мулкач мул хутаççи тупать. Тупать те ăна хулпуççи урлă уртса килнелле васкать. Çул кукрине çитсенех ун умне Кашкăрпа Упа сиксе тухаççĕ, пĕр сăмах каламасăрах хутаçне туртса илеççĕ. Мĕн тумалла Мулкачăн? Аптранă енне:

— Парăр хутаççа, — йăлăнса ыйтать Мулкач.

Лешсем памаççĕ.

— Парăр хутаççа, — тет Мулкач иккĕмĕш хут.

Лешсем памаççĕ.

— Парăр хутаççа! — кăшкăрсах ярать Мулкач ним тăвайман енне.

— Памасан вара... — лĕх-лĕх кулаççĕ лешсем.

— Унсăрăн каллех пĕркунхи пек пулса тухать акă!!!

Кашкăрпа Упа пĕр-пĕрин çине кăн-кан пăхса илеççĕ те мул хутаççине васкасах каялла тавăрса параççĕ.

Мулкач хутаççине хул урлă уртса хăйĕн çулĕпе малалла васкать.

Çавăнтах:

— Эй, Катăк тута, пĕркун мĕн пулнăччĕ вара?! — хыçалтан кăшкăрса ыйтаççĕ Кашкăрпа Упа Мулкачăн сăмахĕсене ăнланса илеймесĕр.

— Пĕркун çапла пулнăччĕ: тупăннă тупрана туртса илнĕччĕ те каялла паманччĕ...

Кашкăрпа Упа çăвар карса юлаççĕ. Мулкач киле май утать.

Çав кунран пуçласа Мулкач çинчен Мухтав юрри юрлама тытăнаççĕ.

Малалла

Çук шухăш — туйăмсем пăрланнă,

Çук шанчăк — сӳннĕ чĕрере,

Кунпа çĕре паян эп маннă,

Пуçра та асăмра — тĕтре.

Утаççĕ урасем пĕлмесĕр

Ăçта та мĕншĕн утнине.

Паян тĕнче те тĕксĕм, тĕссĕр,

Курмастăп унăн илемне.

Мĕскер çитмест? Мĕнре сăлтавĕ?

Мĕн-ма тăвăрланать-ши чун?

Пытармăп — юрату ултавĕ

Мăйран-çке çакрĕ йывăр чул.

Паян ман туйăма вĕлерчĕç,

Вăрларĕç пур пек шанчăка.

Мана халь чĕрĕллех пытарчĕç

Хĕвел кĕмен сив тупăка.

Ăна, ăна çеç эп шанаттăм,

Хураттăм Турă вырăнне!

Ăна чуна, ӳте эп патăм

Шанса таса юратăвне.

Вăйли çеç каçарать тееççĕ.

Каçарăр — эпĕ вăйлă мар.

Касса пăрахаймасть-çке çĕçĕ

Сан ултавна: вăл — шыçă мар.