Электронлă вулавăш

Ку сайтра эсир чăвашла çырнă хайлавсене тупма пултаратăр. Пур хайлава та авторĕ, çырнă çул тăрăх çăмăллăн тупма пулать. Ку архива ятарласа хатĕрленĕ — сире килĕшекен хайлавсене эсир ку сайтра та, уйрăммăн уçласа илсе те вулама пултаратăр.

Пӗлме: хайлавсем вырнаҫтармалли йӗрке.

Каçар. Калас сăмахăмсем

Куçран куçа эп каличчен —

Таткаланса, тӳнтерленсе,

Вараланса ик-виç хутчен,

Сан хăлхана йӳçĕхтерсе —

Янранă пулĕ халиччен.

Эп асилтермĕп вĕсене.

Таса хĕрача пек айванăн

Çын куçĕнче курнас тесе

Ятарласа курнăçланатăн

Ултав сăнпа йĕкĕлтесе,

Чăн пурнăçпа юпса вылятăн —

Чăнни, чăн марĕ пĕр тĕсех.

Каламăп чăн сăмахсене.

Ятне çухатнă, тĕссĕрленнĕ,

Шăрчăк янравĕллĕ кăна

Телейӳне мĕнле иленĕн!

Парнелесемччĕ эс ăна —

Пурах-х а пулĕ кĕтекенĕ! —

Хăв пек япшар ултавçăна.

Мĕн авалтан çапла пилленĕ.

1963, çу, 24.

Пăчăрлă Пашьель, Шăмăршă.

Пăчăрлă Пашьел.

П.Хусанкай

Пасна урлă каçаймарăм,

Пăчăр тытаймарăм,

Мĕн чуль шухăш пуçра пурччĕ —

Ним те тăваймарăм.

Пасна урлă каяс теттĕм,

Каçса каяймарăм,

Сартунккара кайăк тĕкĕ

Сутса пуяймарăм.

Пасна тăрăх тухаймарăм,

Сар хĕр кураймарăм.

Çамрăк ĕмĕр типсе хăрчĕ,

Телей тупаймарăм.

Бухгалтер Петров çĕнĕ хваттере куçнă чухне хăйне çиччĕмĕш пĕлĕтри пек туйнă. Чăннипе хваттерĕ çĕнĕ мар, кивĕ пулнă-ха. Анчах та çакăнта пĕтĕм сăсăкĕ пытарăнса тăнă.

Чăматăнĕсене тата простыньпе чĕркенĕ ăпăр-тапăрсене чи çӳлти виççĕмĕш хута сĕтĕрсе улăхнă чухне вăл хăйне Шупашкарăн кивĕ çурчĕн ытамне кĕрсе ӳкнине ӳчĕпе туйса илнĕ. Ăна подъездра çурта шăрши сарăлнă пек, крахмалланă кĕпе чăштăртатнă тата лаша йĕвенĕ чăнкăртатнă сасăсем илтĕннĕ пек туйăннă.

Каçхине çак вăхăтсенче хулари çуртсенче яланах çынсем йышлă пулаканччĕ, ку çуртра пĕр çын та курăнманни кăштах тĕлĕнтĕрнĕ. Кунта картлаçсем тăрăх ача-пăчасем чупман, почтальон та хаçат салатса почта ешчĕкĕсенене шанкăртаттарса уçса хупман. Кунта юрлакан та, кăшкăрашакан та, макăракан та пулман. Кунта лифт та, уçăлса хупăннă чух чĕритлекенскер, шавламан. Мĕншĕн тесессĕн ку çуртра лифт пулман.

Паллах, кашни алăк хыçĕнче хăйне евĕрлĕ пурнăç пынă. Анчах ăна Петров туйман. Вăл хăйне вăтам ĕмĕрти пысăк замокăн хуçи пек туйнă. Унăн фантазийĕ пӳлĕмсене пурнăçран тахçанах уйрăлса кайнă çынсемпе тултарса лартнă. Фантазипе Петров кĕрешме пĕлмен. Пурăна киле унăн çавăн пек шухăш çирĕпленсе ларнă: фантазипе тата таракансемпе кĕрешни усăсăр. Мĕншĕн тесен вĕсем иккĕшĕ те вилĕмсĕр.

Малалла

Аслă Отечествăллă вăрçă вăхăтĕнче тăлăха юлнă салтак арăмĕсене

Пӳрт тӳпинче пĕр мăшăр кăвакарчăн

Çунат çапса чуптунăн савăшать.

Пӳрт çумĕнче ларать ак кăвак карчăк

Кун çутине вăл тинкерсе пăхать.

Çанталăк вăйĕ пур — пур чĕрĕ чунăн,

Вăл вăй пур кинемейĕн хăй валли,

(Анчах пăхмасть ăна пĕр хĕрĕ унăн

Ялта пурнать пулсан та «чун илли».)

Ун мăшăрне çунтарнă вăрçă хирĕ,

Вăл та юратнă кăвакарчăн пек.

Анчах лекет ăна та вăрçă чирĕ —

Вăл тăлăх арăмсен шутне кĕрет.

Сăпайлă пулнă халăх хушшинче вăл,

Хăранă намăсран та Турăран,

Çылăх, тесе, путарнă шухăшне вăл,

Анчах та хĕрĕ пĕртте ăнланман.

Ман çуккă шăллăм, çуккă манăн йăмăк,

Эп тăр пĕччен, мĕн-ма ача туман?!

Тесе вăл амăшне кăтартнă тамăк...

Хĕр амĕш чĕрине пач ăнланман.

Çапла кун иртнĕ, иртнĕ çул та ĕмĕр...

Çук урăх юрату килмен, пулман.

Унпа пуласшăн сĕннĕ ылтăн-кĕмĕл,

Малалла

Каçсерен тухатăп

Аслă урама,

Чун савни шыратап

Ăшшăн курнăçма.

Сахал мар ыр каччă

Пирĕн салара,

Темшĕн-çке хăраççĕ

Эпĕ савасран.

Ак, учитель Павăл —

Чапсăр йĕкĕт мар.

Пĕр каç çеç манпа вăл

Ларчĕ юнашар.

Агроном Никантăр

Кăмăла каять.

Хăй тухмасть нихçан та

Манпала вăййа.

Зоотехник Петьăн

Ĕç укçи пуян.

«Кăлăхах кĕтетĕн», —

Терĕ вăл паян.

Мĕншĕн-ши хăраççĕ

Ман юратуран?

Тумăм капăрах-çке.

Япăх-им сăнран?

Кунĕпех паян та

Тĕкĕр умĕнче

Тăтăм, япшарлантăм

Кăмăл туличчен.

Кашниех чĕнеççĕ:

«Капăр Урине».

Юратма пĕлмеççĕ

Темшĕн пикене.

Арăмĕ вилсен, Лука

Качча илчĕ карчăка.

Качака сĕтне ăна

Çитерет кашни кунах.

Леш пырать çамрăкланса,

Яшши пек хастарланса.

Вĕри кулач çитерет.

Карчăк пулать хĕрӳрех.

Ĕçтерет час-час сăра:

«Карчăк, пул, тет, хавасрах».

Илсе пачĕ те пушмак,

Виç уралли пек ташлать.

Сельдерей çитерчĕ те,

Яшшинчен юлмасть пĕртте.

Çамрăклатма пултарса,

Лука пурнать ыр курса.

Киреметре выртса хуралнă

Хакне çухатнă пăхăр пек,

Йĕрĕнтерсе, чун юнăхтарнăн,

Кашни йĕрке сăнарĕпе

Сĕтелӳнте ман çырусем

Ан выртчăр тек кĕвеленсе.

Ан куртăр вĕсене ют каччă.

Ӳпкелесе выç куçсемпе

Çиллес çынсем те ан вулаччăр —

Ĕне хупах чăмланă пек

Кавле-кавле ăнланаймасăр

Вулакан çын вăл пархатарсăр.

Сан умăнта пулас килмест

Анкартинчи тăм катемпе.

Çилпе сий-сийĕн сирĕлсе

Эп пулăп саншăн тĕтĕм пек.

Ман сăвăсем, ман çырусем

Куçран тасалччăр кĕлленсе.

1962, утă, 19.

Атăл, сывлăх лагерĕ.

Каçкӳлĕм. Яланхи пекех туссем пĕрле пухăнчĕç. Кăнтăрлахи шăрăхра вĕсем пĕве хĕрринче ыр кураççĕ, каç пулттипе вара пĕрле пухăнса велосипедсемпе ярăнаççĕ. Каникулта çапла ĕнтĕ вăл: шыва кĕр, футбол выля, велосипедпа ярăн. Пĕр сăмахпа каласан — кан та кул.

— Пĕрмай дамба тăрăх çеç çӳретпĕр, айтăр паян шоссе леш енне, Энĕшхĕрри плотинине каятпăр, унта манăн куккасем паян пулла кайнă, — сĕнчĕ пурте пухăнса çитсен Витя.

— Точнă, айтăр каятпăр, унта пулă лайăх кĕрет теççĕ, — пĕр шухăшлă пулчĕ Эдик та.

— Эй, атьсем, халех каймалла мар, халь Денис килмен, — тăхтатрĕ Сергей, — вăл паян велосипедне супер туса килетĕп терĕ.

— Ну, ну, куратпăр вара, паян камăн великĕ крутойрах пулать, ну эп шутланă тăрăх вăл пурпĕрех маннинчен блескрах туса килеймест, — калаçăва хутшăнчĕ кукамăшĕ патне хăнана килнĕ Женя.

Велосипечĕсем вара, чăнах та, пĕринчен теприн чаплăрах, капăртарах. Пĕрне кура тепри кунран-кун улăштараççĕ вĕсен дизайне туссем. Коля ав урапа спицисене тĕрлĕ тĕслĕ прулккапа явса тухнă, Эдик изолентăпа çавăрттарнă, Костя тата сигарет пачкин хупписемпе илемлетнĕ. Никамран нумайрах Витя ĕçленĕ пуль вара паян. Паян çеç те мар паллах, ку ĕçе тума вăл пĕр-ик эрне хатĕрленнех ĕнтĕ. Вăл газлă напитокăн пăккисене пуçтарнă! Халĕ вара вĕсене спицăсем хушшине кĕрте-кĕрте лартнă. Вĕсене кĕртсе лартма çăмăлах пулман пуль-ха, эх, тĕрмешнĕ ача. Тĕрлĕ тĕслĕскерсем илемлĕн курăнаççĕ тата.

Малалла

Хĕвел ансассăн тӳперен

Хуплать çĕре сĕм каç

Каç сĕмлĕх анлă килнĕрен

Чӳречесем караç.

Сирме пӳртре каç сĕмлĕхне

Кĕртме пӳрт хăтлăхне.

Çутаççĕ çутă çуткăçне

Тăсса кун анине.

Хĕвел пек çутатать пӳрте

Электровăй лампи.

Пур çутă — пурнăç... вăй... хевте —

Этем кун-çул таппи.

Анчах та... «хăй çути» сăмах

Пурнать-ха халăхра.

«Хăй çутрĕç» — теççĕ чăнахах

Çунсан вăл кантăкра.

Килес кĕрччен е тепĕр çуркунне

Кăвайт тĕпне сип-симĕс курăк витĕ.

Шăлса кайма кĕлне те кăмрăкне

Пĕрремĕш шалкăм çумăрĕ те çитĕ,

Тасалĕ кăмрăкланнă çак кĕтес,

Чечексемпе хупланĕ сӳннĕ вырăн.

Текех ман каялла пăхас килмест —

Кăвайт чĕртмесĕрех çанталăк ырă.

1962, утă, 16.