Электронлă вулавăш

Ку сайтра эсир чăвашла çырнă хайлавсене тупма пултаратăр. Пур хайлава та авторĕ, çырнă çул тăрăх çăмăллăн тупма пулать. Ку архива ятарласа хатĕрленĕ — сире килĕшекен хайлавсене эсир ку сайтра та, уйрăммăн уçласа илсе те вулама пултаратăр.

Пӗлме: хайлавсем вырнаҫтармалли йӗрке.

Ырри енне те, усалли енне те — çур утас.

Тĕнче тĕп-тĕрĕсех вырăнĕнче тăрать пулас.

Ун сисĕмĕ чăн электронлă тараса майлах —

Этем ăçта сулăннине сисет пĕр самантрах.

Ырри енне те, усалли енне те çул каять,

Мĕнпур ырра е усала яр уççăн çутатать.

Этем тени хăш еннелле ура ярса пусать,

Тĕнче те çав енне хăй сисмесле кăштах куçать.

Строительсем эпир. Çурт-йĕр лартатпăр. Çĕпритун, техникумран тинтерех çеç вĕренсе тухнăскер, — пирĕн мастер. Катя — каменщица. Вăт çавна, пиçнĕ мăйăр пек чăмăркка хĕре, куç хывнă иккен Çĕпритун. Пирĕншĕн мĕн — савăнтăмăр кăна: лайăх мăшăр. Иккĕшĕ те çамрăк, хитре. Тулĕк, ватă каменщик Эриван калашле, вĕсем хăпартнă кирпĕч стена айккинелле тайăлнă — ăнман. Катя Çĕпритунпа туслашма килĕшмен. Мĕншĕн-и? Юратăва ăçтан ăнланса пĕтерĕн...

Кирпĕчсене лайăх шĕвек хытă çыпăçтарнă евĕр, Катя ун чĕрине чăннипех хăйпăтмалла мар çатăрланă-ши — каччă каялла чакмарĕ. Пирĕн шутпа, алă сулмаллаччĕ çеç ĕнтĕ апăршан. Хĕр юратмасть тĕк ма çилам сĕкĕнмелле? Сахал-и ытти хĕр упраç! Анчах Çĕпритун шалт тĕлĕнтерчĕ. Халиччен кунашкал «мăшкăла» курманскер, куренӳ туйăмне хĕтĕртсе, Катьăна куç кĕрет йĕрлеме пуçларĕ. Шухăшне пытармасть: мĕнле-ха апла, ăна, пуçлăха, çав каменщица хирĕçлеме хăять?

Пĕррехинче вăл стройкăна кушак илсе килчĕ. Чăнах, чăнах. Çинçешке кушак ами. Килсĕр-хуçасăрскер пулас — хăвăрт иленчĕ, хуçинчен хăпма та пĕлмест. Ачашлама тытăн çеç, куçĕсене мăчлаттара-мăчлаттара рехетлĕн мăрлатать.

Малалла

Юратакан пулам эп

Çак çутă тĕнчере.

Юратăва мухтам эп

Çап-çамрăк чĕремпе.

Кĕвĕçекен пулмашкăн

Ах, турă та ан хуштăр.

Çын мăшкăлне курмашкăн

Туссем, мана ан хушăр.

Телейлĕхе хăпартăп

Эп çăлтăрсем таран.

Сăввăмсене хăварăп,

Вулаччăр пин çултан.

Юратакан пулам эп…

Улăхра пин-пин чечек:

Кăвакки, хĕрли…

Кăррипех епле чечен,

Тусăм, сан валли.

Кăвакки сан куçусен

Лапкăлăх палли.

Çăлтăрлă çу каçĕсен

Савăнăç алли.

Ав, хĕрли, асилтерет

Хĕвелтухăçа.

Таврăнулăх тивертет

Манăн ик куçа.

Шап-шурри — савни тутри —

Ытарми пĕр лаптăк.

Хуçса иртнĕ кам ури?

Тутăра хуратнă.

Куç тулли илемлĕхе

Кам чĕри савман-ши?

Пурнăçри телейлĕхе

Çавă çын туйман-ши?

Сантăр ятлă пĕр пуян

Пурăнать пирĕн ялта.

Выльăх-чĕрлĕхĕ нумай,

Кĕлет тулли тыр-пулли.

Унăн пахча çимĕçĕ

Яланах ăнса пулать.

Икшер-виçшер лавпала

Пасара сутма каять.

Пысăк чапла садĕнче

Тĕрлĕ çимĕç ӳстерет.

Урмари ачасене

Панулмипе хăналать.

Ун патĕнче тарçăсем

Куллен чупса ĕçлеççĕ.

Çакă çĕрме пуяна

Юрама тăрăшаççĕ.

Хăш чухне тарçисемпе

Тырă вырма та тухать.

Ирхи сывлăм ӳксессĕн

Утă çулма кăмăллать.

Пуян тарçă-тĕрçине

Хисеплесе пурăнать.

Тыр-пуллипе укçине

Ялан вăхăтра парать.

Çавăнпа та Сантăра

Ял-йыш чунтан хисеплет.

Ĕçке хăй патне чĕнсен

Ялан вăхăтра çитет.

Унăн пӳрчĕ кермен пек

Курăнать аякранах.

Çак илемлĕ кил-çурта

Кĕрсе курма май шырать.

Çурчĕ тавра йăмрасем

Шав кашласа ӳсеççĕ.

Йамра çине вĕллесем

Кашни çулах çакаççĕ.

Малалла

Кашни тĕнчере пĕрре çеç пурăнать.

Анчах кашниех хăйне май пурăнать.

Çĕр çыннăн — çĕр шухăш,

Çĕр ĕмĕт кашнин,

Кашни ĕмĕтне çитерме тăрăшать.

Пĕри çамрăклах ватă чунлă пулать.

Тепри ватăлсан та яш чунлă юлать.

Пĕрин ĕç нумай,

Теприн ĕçĕ те пĕтнĕ,

Ĕçчен çын ялан хăй валли ĕç тупать.

Кахалшăн кăна вăл нимле ĕç пулмасть,

Ĕçчен нимĕнле пĕр ĕçрен те юлмасть.

Çĕр çыннăн — çĕр шухăш,

Çĕр ĕмĕт кашнин,

Пĕр ĕмĕт те çыннăн çунмасăр тулмасть.

— Зоя! Зоя! Чĕрем çăвĕ! Шăккăлатлă канфеткăм... Тутлăран тутлă премĕкĕм... Сĕтпе пыл çăлкуçĕ!

Этемсем анчах мар, выльăхсем те сан çине, Зоя, ăшă куçпа пăхаççĕ, — сана курсан хӳрисене тăратса тăрстин-тăрстин сиксе хавасланса илеççĕ.

Зойăчка! Зойăчкă! Тĕрĕссипе каласан, соя, соя, соя!

Чунăм хавалĕ хăпарса кайнипе, санăн ятна «С» саспаллипе çырас вырăнне «3» саспаллипе çырса хунă. «С»па çырмаллаччĕ, мĕншĕн тесен Зоя ятлă хĕрарăм çинчен мар-ха, урăх соя çинчен пырать манăн ку калаври халапăм. Эп калас соя — пăрçа майлăскер, çимелли япала, çĕр пичĕ çинче ӳссе пулать. Этемсем те ăна хаваслансах çиеççĕ. Выльăхсем те соя утине, соя силосне, соя вăрри чустине пĕр-пĕринпе тĕкĕшсех кавлеççĕ.

* * *

Ваçли мучи Мускава мĕн ĕçпе кайнине каламăпăр. Пынах пĕрре Мускава вăл.

Чăнкăр-чăнкăр трамвайсем, кĕскен мĕкĕрекен автомобильсемпе автобуссем, хучĕсене (этажĕсене) шутланă чухне пуç çинчи карттуса çĕре ӳкерекен çуртсем, магазинсем, урамри кăткă пек хĕвĕшекен халăх Ваçли мучи чĕрипе кăрт-кăрт таптарса, пĕтĕм тăнпуçне çавăрса яни çинчен каласа, паха вăхăта ирттерсе тăмăпăр. Ун çинчен вăл хăй те каласа парĕ. Урăх йышши тĕлĕнтерекен япала курнă Ваçли мучи Мускавра.

Малалла

Шуçăм пек çиçет Верук,

Пит çинче куççулĕ çук.

Ăна лайăх килĕнче.

Мĕн пулчĕ-ши? Ак, тĕнче!..

Ача питĕ хĕпĕртет.

Сар хĕвел-ши илĕртет?

Чухлăр-пĕлĕр сăлтавне:

Амăш таврăннă килне

Ĕçрен.. Пушă

Ыранччен.

Çатма çинчи пек эс çунтартăн мана,

Манпа юнашар хăв пĕрре те çунмарăн.

Айван, халь кăна эп ăнлантăм çакна,

Вара сан ултав тĕнчинче тек юлмарăм.

Тĕнче хĕсĕр мар, тĕрлĕ çул пур унта,

Эп кайрăм, эс юлтăн, çулсем пĕрлешмерĕç,

Нимле ырă йĕр те юлмарĕ чунта,

Хĕвеллĕ кунсем çаврăнса килеймерĕç.

Ман пурнăç çут çăлтăр, сан — тĕксĕм кĕтес,

Çурта та пулин эс унта çутаймарăн.

Илтместĕн пулсассăн мĕскершĕн чĕнес,

Хĕвел тĕнчине эс манпа тухаймарăн.

Йăлт çĕрнĕ каска ялкăшса çунаймасть.

Çӳле вĕçеймест ăмăрткайăк çунатсăр.

Иртни каялла çаврăнса таврăнмасть,

Пуш ĕмĕт чечек ӳстермест шыв сапмасăр.

— Курнă-и эс хура пĕлĕтпеле шур пĕлĕт вăрçнине?

— Курнă-и эс тӳпе макăрнине? Кайьен юн тăкнине?

— Курнă-и эс хĕвел килти çăлри сарçу пек пулнине?

— Чуну ыратнă-и курсан шур хурăн хурлăн йĕнине?

— Пулăшнă-и хăвна йывăр пулсан та инкеклĕ çынна?

— Хăвăн выçă тусна панă-и эс юлашки çăкăрна?

— Пушхирте юлашки тумламна панă-и эс юлташна?

— Сикнĕ-и тарăн шыва çăлмашкăн путакан çынна?

— Аманнă кайăка пулăшма тĕлĕкре вĕçсе курнă-и эс?

— Тусне сутакан путсĕре ятлама сăмах тупнă-и эс?

— Кун пек ыйтусене паратăн эс мĕн-ма,

Курман пулсан çакна епле пултарăп-ха çырма?