Электронлă вулавăш

Ку сайтра эсир чăвашла çырнă хайлавсене тупма пултаратăр. Пур хайлава та авторĕ, çырнă çул тăрăх çăмăллăн тупма пулать. Ку архива ятарласа хатĕрленĕ — сире килĕшекен хайлавсене эсир ку сайтра та, уйрăммăн уçласа илсе те вулама пултаратăр.

Пӗлме: хайлавсем вырнаҫтармалли йӗрке.

Хĕвелпе пĕрле

Вăранать тăри.

Таврана епле

Ян каять юрри.

Мана ирхине

Тăри вăратать.

Колхоз уй-хирне

Тухма васкатать.

Хăйĕн юррипе

Ĕçчене мухтать.

Сулхăн хӳттинчи

Кахала хурлать.

Татах тăрăшса

Вăй хума хистет.

Хăйпе ăмăртса

Ĕçлеме чĕнет.

Тăван çĕршыв вăл — эпĕ, эсĕ,

Тăван çĕршыв — атте-анне.

Ытарайми тулли кĕтесĕм

Тухса тăрать ман куç умне.

Тăри сассиллĕ янкăс хир те,

Тăван урам, хыçри Пăла,

Ытарайми кăвак çут ир те

Çĕклет çунатлă кăмăла.

Чечекленет юратнă енĕм

Çултан-çулах хăй еккипе.

Çакна кашни курса ĕненĕ,

Пурнатпăр çĕнĕ ĕмĕтпе.

Çул выртать сукмакпа,

Ĕмĕтре — эп санпа.

Сывлăш уçă, таса —

Киленеп сывласа.

Эп пулман-çке кунта

Пĕр çулталăк шăпах.

Улшăнман ку ката:

Мĕнле пулнă çаплах.

Кайăксем юррине

Шăратаççĕ хитрен.

Сар хĕвел ăшшине

Саламлать пирĕн ен.

Ешереç çеçпĕлсем,

Çурхи кун евчисем,

Кăн-кăвак куçлисем —

Илĕртеççĕ вĕсем.

Кăн-кăвак çеçпĕлсем,

Тусăм, сан куçусем.

Çук, тухмаççĕ вĕсем

Асăмран, эс пĕлсем...

Вылякансем:

Вика, Оля, Мишша, Коля — 8-мĕш класра вĕренекенсем

Якур мучи — сад хуралçи.

Сценка

Кĕрхи кун. Сад пахчи. Улмуççисем ретĕн-ретĕн, çимĕçĕсене аран-аран йăтса лараççĕ. Йывăçсем хушшипе Викăпа Оля утса пыраççĕ.

Вика. Утрăм-утрăм, улма тупрăм. (Пĕшкĕнсе панулми пуçтарать.) Улмине аннене патăм.

Оля. Анне мана кукăль пачĕ...

Вика (ăна пӳлсе). Сана мар, мана. Илтрĕн-и? Мана.

Оля (кӳренерех). Сана, мана... Пĕрех мар-и?

Вика. Пĕрех мар. (Сăвва малалла вулать.) Кукăльне анчăка патăм.

Оля. Анчăк сана пушă пачĕ.

Вика (унпа килĕшсе пуçне сулать). Пушшипе кĕлете çапрăм.

Оля. Кĕлет сана пĕрчĕ пачĕ.

Вика. Пĕрчине чăхха патăм... Чăхха патăм... Патăм... (Оля çине пăхать. Ăна чавсипе тĕкет, анчах лешĕ чĕнмест.) Мĕн, чĕлхӳне çăтса ятăн-им? (Йывăçсем хушишне чупса кĕрсе каять.) Юрĕ, сăввине хамах пуçларăм — хамах пĕтерем... Чăххи мана çăмарта пачĕ... Эх, çăмарта вырăнне мĕн те пулин тутлине парасчĕ. Канихвет-и унта, пĕремĕк-и? Эпĕ çăмарта юратмастăп. (Панулмине çыртать те каялла сурса кăларать.) Фу, йӳçĕ те... Пăхма хĕп-хĕрлĕ, хитре. Тути вара... Хура ăш-чиклĕ çын пек.

Малалла

Ирпелен хĕвел савса пăхсассăн

Çутă текĕр евĕр кантăкран,

Ачусем ахăлтатса кулсассăн —

Чи телейлĕ çын эс пурнăçра.

Тĕкĕртен пăхса тапса сикен тĕк,

Уçăлсассăн алăк юрласа,

Çакă вăл — телей, чунпа сисетĕн.

Мĕншĕн сан çӳрес пуçа усса?

Пиллĕ сăмаха ăша хыван тăк

(Яланах çутаттăр пурнăçа),

Алăк юрлĕ, тĕтреленмĕ кантăк —

Пурнăçра телей, телей хуçа!

Ик алла пин-пин ĕç...

Тăрмашатăн,

Черетре тăраç вĕсем кĕтсе.

Чĕрĕлле хĕрӳ памасть вут-шанкă,

Мĕн илемĕ çурт ăшши пĕтсен?!

Тӳпе те йăлтăркка паян,

Йăлтăртатать çаран.

Ярас килмест куна сая —

Чупас килет çарран.

Ирхи асамлă сывлăша

Каçса кайса çăтас.

Чĕр шыв пек тăрă сывлăмпа

Пите-куçа çăвас.

Çак ырă ир пек, манăн кун

Иртинччĕ юрласа...

Тӳпеçĕм, ялкăш та — ан çун,

Ман пирĕшти пулсам!

Ах, пурăнăç! Ах, пурăнăç!

Нумай кулянмалли...

Вăл çук. Ку çук.

Ман пурпĕр

Апат пур чун валли:

Янраттарап-и юррăма,

Е çаптарап ташша —

Сапатăп хамăн куллăма,

Сапатăп эп ăшша.

Çитет-и вăл тăван патне,

Е ют патне çитет —

Хуйха вырттартăр вăл ӳпне —

Çын хуйхăпа ĕнет...

Пĕри, тепри сипленейсен —

Сипленĕ манăн чун.

Туссем, ютсем те

тăвансем,

Сунатăп ырă кун!

Илемлĕ вăхăт вăл çулла.

Сар çу пек шăранать хĕвел.

Чĕнсе те йыхăрса çула

Ăш çил чупса кĕрет хĕве.

Тавралăх тыткăнлать чуна,

Авкаланса юхать Пăла.

Юмах та çаврăнать чăна

Çĕклентерсе ман кăмăла.

Йĕри–тавра тăван уй-хир

Сип-симĕссĕн хум хăвалать.

Кунта чĕм илнĕ–çке эпир, —

Ватти-вĕтти сана паллать.

…Тукшик çаранĕ умăмра.

Авал унта çĕр тĕрлĕ курăк

Ешернĕ теççĕ айлăмра.

Сĕт-çу ферми çĕкленнĕ, курăр

Тĕлме-тĕлех, сулахайра

Çурта пек тӳрĕ тирек речĕ

Кĕтсе илет пуçне тайса,

Кайăк юрри — этем рехечĕ.

Утма хистет малтан мала

Çатма пек тикĕс уй-хир çулĕ.

«Эс, ирт, ачам, шалтан шала

Кунта, пĕл, несĕлсенĕн чунĕ».

Такам хистет чĕнсе мана.

Тен, тăван çĕрĕн йыхăравĕ.

Сăмах каласшăн ывăлне,

Нумай ун пухăннă ятлавĕ.

«Ăçта çӳретĕр, аташса,

Ачалăх сăпкинчен ансассăн.

Таçта, ютра тусан çăтса,

Кайран сывлатăр темшĕн ассăн».

Тăван çĕртех тивлет тени!

Ăна эп тахçанах ăнланнă,

Ман йӳтĕлмен-ха чун тенки.

Малалла

Урамра шăп. Каçхи шăплăха вăйлă мар çил выляни, чӳрече умĕнче ӳсекен яштака хурăнсем юлашки çулçисем шĕпĕл-шĕпĕл алă çупни ыйхăран вăратать. Улька аппа шăплăх ытамне путать, хуллен кăна шăннă кантăк умне çывхарать. Хура чĕнтĕр карнă тавралăхăн асамлăхĕпе киленсе шухăшĕсемпе аякка-аякка вĕçет. Куç умне пурнăçĕнчи кашни самант, тĕкĕр çинчи пек, ярăмăн-ярăмăн тухса тăрать... Ытарайми ачалăх, асран кайми юратнă амăшĕ, шухă çамрăклăх. Пурте паян пулса иртнĕ пек. Мăшăрĕпе паллашни те куç умĕнчех.

...Чӳк сăртне утă çулма кайнăччĕ вĕсем. Йăм хура çӳçлĕ, çĕмĕрт куçлă Якур яштака пӳллĕ утмăл турат чечекĕ пек кăн-кăвак куçлă Улькана ытти хĕрсем хушшинче тӳрех асăрхарĕ. Улька çакна тӳрех сисрĕ, унăн чунĕ те Якур патнелле туртăнчĕ. Акă сана пурнăç тĕрекĕ, ан вĕçерт ăна, асту тесе хистерĕ шалти туйăм. Якур хăйпе ăмăртса утă çулакан сăпайлă хĕре куç хĕррипе сăнарĕ. Унăн кашни хусканăвĕ хăйне майлă илемлĕ. Çак илĕртӳ каччă чĕринче ăшă туйăмсем вăратрĕ, хĕрпе çумлăн пулма хистерĕ. Каччăн хĕре ырă сăмахсем калас килчĕ, анчах чĕлхи çаврăнмарĕ. Хĕр вара хăех хăюлăх çитерчĕ.

— Маттур йĕкĕт иккен эсĕ. Санпа танлашма çăмăл мар.

Малалла

Çурри — сана, çурри — мана,

Ку вăйă маншăн питĕ паллă...

Пĕрпĕтĕм çеç вутри чуна

Лăплантармалăх вăй-хаваллă.

Турам кăна хурса умма

Ыттисене çунтар каç-ирĕн,

Мана хавхалану тупма

Пĕрпĕтĕм тулăх туйăм кирлĕ.

Çурри вăл йăпанма кăна,

Тĕпренчĕк — вĕлтĕр саланмашкăн...

Çурри — лешне, çурри — ăна,

Чăпай вара никамшăн.