Электронлă вулавăш

Ку сайтра эсир чăвашла çырнă хайлавсене тупма пултаратăр. Пур хайлава та авторĕ, çырнă çул тăрăх çăмăллăн тупма пулать. Ку архива ятарласа хатĕрленĕ — сире килĕшекен хайлавсене эсир ку сайтра та, уйрăммăн уçласа илсе те вулама пултаратăр.

Пӗлме: хайлавсем вырнаҫтармалли йӗрке.

Çил-тăман вĕçтерчĕ хĕлĕпех.

Сан йĕрпе çӳрерĕм, сан йĕрпех.

Эс каланăн туйăнчĕ «ан юл,

Ан çухалтăр пирĕн утма çул».

Çинçерех пулсассăн та пăртак,

Çухалмарĕ пурпĕр çав сукмак.

...Çуркунне халь çитрĕ, çуркунне...

Ирĕлтерчĕ пирĕн çулсене.

Те куççуль пек пулчĕ шурă юр.

Ăçталла саланчĕ çав шыв-шур.

Çавăнпа хурланчĕ ман чĕре.

Ах, мĕнле тупам-ши сан йĕре?..

Илĕртӳллĕ çу пуçламăшĕн илемĕпе çиçекен тавралăха киленсе сăнакан, çуралнă енĕн пархатарлă сывлăшĕпе рехетленсе сывлакан Алюш кăнтăрла тĕлнелле аслă çултан пăрăнса Кăрмăш ялне пырса кĕчĕ. Тинтерех кăна çирĕм тултарнă каччă чĕри савăнăçпа тулнă, пичĕ-куçĕ телейпе çиçет. Ара, салтакран таврăнать мар-и? Икĕ çул пулман вĕт тăван тăрăхра, икĕ çул хушши курман мĕн ачаран чĕрене кĕрсе вырнаçнă ытарайми çак кĕтесе. Кăрмăш — Алюш çуралнă ял мар-ха. Тăван Кирпĕчкассине çитес тесен тата икĕ çухрăм майлă утмалла. Пĕрех Алюшшăн çак ял тăванран-тăван туйăнчĕ. Хăюлăхĕ çитес тĕк: «Акă эпĕ çитрĕм!» — тесе кăшкăрма та хатĕр вăл халь. Кашнийĕнпех ăшшăн калаçас, хăйĕн савăнăçне тĕл пулаканнине-пĕрне валеçсе парас килек пек йĕкĕтĕн. Чăнах, чĕрене шăнăçайми савăнăçа пĕччен епле йăтсе çӳрĕн ăна? Акă пĕр туяллă кинемей килет. Тӳсеймерĕ Алюш: «Ырă кун пултăр, асанне», — терĕ хаваслăн чарăнса тăмасăрах. Карчăк тĕлĕннипе тăпланса тăчĕ, куçне хĕвелтен аллипе картларĕ те: «Кам ачи пултăн-ха, паллаймарăм, — терĕ хăйĕнчен хăй ыйтнăн. — Салтакран килетĕн тем».

— Салтакран, асанне, салтакран, — малалла утса кайма ĕлкĕрнĕскер, кулкаласа каялла çаврăнчĕ Алюш. — Кирпĕчкассисем эп, паллаймастăн пуль.

Малалла

Эп çуркунне хĕрӳ ĕçлерĕм

Тăван çĕршыв уй-хирĕнче,

Ывăннине пĕртте пĕлмерĕм —

Мĕн чул тар юхрĕ ман çинчен!

Кĕр çитеспе хире эп тухрăм,

Пуçтартăм ылтăн пек тырра.

Хам акнă тумлама эп тупрăм

Хирти сулмаклă пучахра.

Сана эп куртăм, савнă тусăм, ăнсăртран,

Ун чух юр юрласа анаттăнччĕ сăртран.

Çак çĕр çинчи мĕнпур шеп чечексен илемĕ,

Çӳл тӳпери çут çăлтăрсен ачаш хĕлхемĕ,

Ирхи чĕр сывлăм шывĕн сăнĕпе тасалăхĕ,

Чи чĕвĕл кайăксен пит чаплă янăравлăхĕ

Санра упраннине эп куртăм ăнсăртран

Эс аннă чух юр юрласа сĕвек сăртран.

Тăкăнать сар çулçă,

Çаралать вăрман.

Сапăнать йĕкелĕ —

Ватăлать юман.

Эп хĕлле çуралнă —

Шартлама хĕлле.

Менелник тăватăп

Çĕн çулпа пĕрле.

Пурпĕрех, мĕн-ма-ши,

Ĕмĕр иртнине

Çивĕчрех туятăп

Сарă кĕркунне.

Эп сана тĕл пултăм ăнсăртран —

Умăма сасартăк çăлтăр аннăн.

Халь пĕрмай куç умĕнче тăран,

Калăн çав —

чăнах та эсĕ манăн.

Эс çиçсе çухалтăн хăш енне?

Пĕтĕрĕнет кун-çулăн авăрĕ...

Илтейĕн-ши шăпам кĕл тунине:

«Ăна хăçан тепре Тур çавăрĕ?..»

Куртăм.

Пĕлтĕм.

Халиччен пĕлмен.

Саманта эп кунашкал савманччĕ.

Ĕмĕрлĕх самант та пур иккен.

Тавтапуç сана,

Телей саманчĕ!

— Пурпĕрех каятăп, — чӳречерен кĕрхи ăмăр çанталăка сăнанă май калаçрĕ Лена. Канмалли кун пулин те ирех вăранчĕ хĕр. Хăвăрттăн çăвăнса тумланчĕ те кивелерех панă сумкине хулпуççи урлă çакса пӳлĕмрен тухма хатĕрленчĕ.

— Ăçта каян капла ирех? — Лена сас тунипе юнашар вырăн çинче çывăракан Клава та вăранчĕ. — Сесси вĕçленчĕ, канасчĕ кăштах.

— Каçар, Клава, сана вăратнăшăн. Анчах ман каймаллах. Эп ăна пырап тесе сăмах панă.

— Кама сăмах панă? — вырăн çинчен сиксе тăчĕ Клава. Вăл çырă вăрăм çӳçне хыçалалла пуçтарса çыхрĕ те Лена умне пырса тăчĕ. — Эс темĕн пытаратăн пулас манран. Халиччен кашни татăк çăкăра пĕрле пайларăмăр, халĕ вара мĕн пулчĕ?

— Ку мана çеç пырса тивет, Клава. Халь мар, кайран... вăхăт иртсен пĕтĕмпех каласа парăп.

Лена педагогика университетĕнче пĕрле вĕренекен тантăшне тĕрĕссине каласа пама пултараймарĕ. Ăшĕнче Клавăна кӳрентернĕшĕн аванмарланчĕ пулин те хăй тĕрĕс тунине ăнланса общежитинчи пусма картлашкисем тăрăх чупса анса урама тухрĕ.

— Ман сунчăка ил, радиопа паян çумăр пулать тесе пĕлтерчĕç! — чӳречерен кăшкăрчĕ Клава.

Малалла

Чечек çинчен чечек çине

Манпа çӳрерĕ сар пыл хурчĕ,

Çырса мухтарăм сĕткене,

Карас çине пухса вăл хучĕ.

Нектар пухма — ыр кунччĕ çеç —

Сăвви, сар пылĕ — савăнмалăх.

Юлташ, астив-ха кучченеç,

Ун тутинче — тăван тавралăх.

Ку çеç-и?

Пырăр хăнана —

Сире кĕтет сим пыл шерпечĕ.

Шӳрпелĕх ятăм хурана.

Сар çу сĕрсе хурам икерчĕ.

Эп çепĕç юрă ĕнерем.

Эс такмакла пĕр-пĕр çĕн сăвă.

Вара лăпланĕ чун-чĕрем —

Пĕрле çапла пурнар сып-сывă!

Нинăна

I

Кĕрлет, шавлать кĕрхи вăрман,

Сив çил пĕр çулçă хăварман.

Пăрпа хупланчĕ пĕринче

Çара турат — çут кĕленче.

Çил хӳт çĕре пуçтарнăран

Сар çулçăсем пĕç кăк таран...

Килсеччĕ çакă ĕшнене

Эп санпала ăш çуркунне.

Ем-ешĕл курăк та чечек,

Пĕри ĕлккен, тепри черчен.

Çав чечексен тĕнчийĕнче

Хăв та пулса эс пит чечен.

Вăрман çаралчĕ. Эп — пĕччен...

Вĕçет ав çулçă çĕр çинче.

Тип çулçă - иртнĕ кунăмсем —

Мĕн чул вĕсем, мĕн чул вĕсем!

Татах та килĕ çуркунне,

Ешерĕ çĕнĕрен вăрман.

Пулассине эп ĕненеп:

Килетĕпех çак ĕшнене.

Анчах пĕччен çеç, сансăрах —

Йĕретĕп эп никамсăрах...

Эс утнă сукмăксем çинче

Шăварăп куççульпе чечек.

II

Эс кайрăн çакă тĕнчерен,

Тухса курмастăн чĕремрен.

Тур панă мăшăр вăл — шăпа.

Мĕскер тăвас? Пурнас шăпах...

Хама, тен, суйăп тепĕр чух,

Малалла

Ӳкĕнсе пыратăп. Юр çăвать.

Ман хыçра таптанса йĕр юлать.

Урасем таса мар пулнăран

Хăварап хура йĕр хыçăмран.

Ӳкĕнсе утатăп. Юр çăвать,

Йĕрĕме витсе вăл тасатать.

Шухăшлатăп: «Хамăн ăшăма

Шуйттана ма патăм варлама?»

Чунăмра тата та хурарах:

Тĕттĕмре хăварчĕ çав хурах.

Тасине таптарĕ варласа,

Ыррине пĕтерчĕ вăрласа.

Ирçĕр шухăшран хăпайманран

Йĕрĕнсе пыратăп эп хамран.

Йĕрĕнетĕп хамăн чĕремрен —

Чĕреме иленнĕ çĕленрен.

Чĕремрех çав ирсĕр хĕвĕшет,

Тарăхать, вăрçать вăл, кĕвĕçет:

Ав курсам, сăхасшăн вăл кӳрше,

Ав курсам, йĕплесшĕн пĕлĕше.

Ылханать, элек сарать, витлет,

Тап-таса çыннах ятлать, питлет.

Пуçăма вăлах çӳле çĕклет:

«Эс хăв çеç маттур!» — тет, хĕтĕртет.

Ӳкĕнсе утатăп. Юр çăвать,

Йĕрĕме хуплать вăп, тасатать.

Пĕр ыйту кăшлать халь ăсăма:

Кам тасатĕ манăн ăшăма?