Электронлă вулавăш

Ку сайтра эсир чăвашла çырнă хайлавсене тупма пултаратăр. Пур хайлава та авторĕ, çырнă çул тăрăх çăмăллăн тупма пулать. Ку архива ятарласа хатĕрленĕ — сире килĕшекен хайлавсене эсир ку сайтра та, уйрăммăн уçласа илсе те вулама пултаратăр.

Пӗлме: хайлавсем вырнаҫтармалли йӗрке.

(сăнав)

Икĕ пуçлă çĕлен,

Виçĕ пуçлă çĕлен,

Çичĕ пуçлă çĕлен

Тĕнчере пурри çинчен

Илтнĕ эп юмахсенче.

Икĕ питлĕ пепке,

Виçĕ питлĕ пепке,

Çичĕ питлĕ пепке

Тĕнчере пурри çинчен

Эп илтмен халиччен.

Эпĕ — килти спонсăр,

Атте-анне мансăр

Ним тума пĕлмеççĕ —

Питĕ кӳлешеççĕ.

Эп хушша кĕрсессĕн

Хирĕçни илемсĕр:

Пурте йăл! кулаççĕ —

Пурте савăнаççĕ.

Эсĕ мантăн эп сана юратнине,

Эсĕ саврăн чи чипер, хитре хĕре.

Вăл илемлĕ, пурпĕрех сив чĕрине

Ăшăтаймăн юратса чун-чĕререн.

Ăшăтаймăн сив чĕре пăрланăвне,

Ăшăтаймăн, пулăн пăр ун çумĕнче.

Манса кайăн, чăн савни юратăвне,

Шăнса ларĕ юрату пăр ăшĕнче.

Шăнса ларĕ юрату ĕмĕрлĕхе,

Вăл аркатĕ телее, пурăнăçа.

Аса илĕн эс ун чух чун савнине,

Анчах пулмĕ тавăрма юратăва.

Çав каç çăлтăрсем çутататчĕç,

Çав каç куç хĕсетчĕç пире.

Çав каç пире уйăх саватчĕ,

Сар кайăк юрлатчĕ хитре.

Çав каç ытамне шăппăн илчĕ,

Çав каç пăшăлтатрĕ савса.

Çав каç, тен, эп йăнăшрăм пулĕ

Санпа çума-çумăн ларса.

Те эсĕ мана улталарăн,

Те эп улталантăм санпа —

Текех кантăкран шаккамарăн,

Текех тĕл пулмарăн манпа.

Çак каç çăлтăрсем те çунмарĕç,

Çак каç сивĕ килчĕ ытла.

Çак каç çутă уйăх тухмарĕ,

Сар кайăк та путрĕ ыйха.

Çак каç теме сиснĕн шăпланчĕ,

Çак каç шав итлет шăплăха.

Çак каç шур тĕтре хупăрларĕ,

Çухатрăм чунри канăçа.

Ман парăмсем, пурне те учета илсен, çапла пулас ĕнтĕ памалли:

1. Атте патĕнче, атте лартнă пӳртре, 30 çул пурăннишĕн кашни çул хваттер укçи, уйăхне пĕрер тенкĕ çинчен шутласа, пурĕ аттене памалли — 360 тенкĕ;

2. Тум-тир, çанçурăм йĕпенесрен йĕпе-сапара, çил-тăманра атте лартнă лупасайне кĕре-кĕре тăнăшăн, хваттер укçи пекле ĕнтĕ, аттене — 30 т.;

3. Атте лашипе хăш-хăш чух ларса çӳренĕшĕн, ун лашипе суха тунăшăн, сӳре сӳренĕшĕн, хăй лашипе эпĕ аттене çĕр ĕçлесе панăшăн, авлансан атте лашипе эпĕ чиркĕве венчете кайнăшăн; атте пурттипе вут-шанкă татнăшăн, атте шĕшлипе çăпата хунăшăн атте туса çакнă çекĕлтен çаклатса кантра, пăяв-шыв явнăшăн тата ыттишĕн те пĕрле шутласа пурĕ — 200 т.;

4. Эп салтака тухса кайнă чух сăра ĕçнĕшĕн, мана ун чухне атте станцă çулĕпе çурма çула ăсатнишĕн пурĕ, — 10 т.;

5. Анне мана тăхăр уйăх хăй хваттерĕнче усранăшăн; мана çуратса, ĕмĕртсе, пăхса сăпкара сиктерсе анне маншăн чăрманнăшăн; мана чăмлак чăмласа ача чухне çитернĕшĕн аннене ман памалла пурĕ — 50 т.;

6. Хăнкăла, пăрçа, пыйтă çыртнипе, кĕçĕ кĕçĕтнипе сăпкара чухне макăрса аннене чăмантарнăшăн; анне ман çи-пуçа пăхнăшăн, анне мана çăкăр-тăвар, апат-çимĕç пĕçерсе панăшăн тата ыттишĕн аннене — 50 т.;

Малалла

Çуркунне,

Çуркунне,

Çуркунне çуралнă хĕр,

Çуркунне пекех сăнпа илемлĕ.

Чĕререн,

Чĕререн,

Чĕререн калăпăр халь:

«Тус-тăван эс чĕннĕрен телейлĕ».

Аллă çул,

Аллă çул,

Аллă çул çитет сана,

Тăвансем, туссем сана сумлаççĕ.

Саламсем,

Парнесем,

Ăш сăмах — сан ятупа,

Юрăсем те сан ятпах янраççĕ.

Алă сул,

Алă сул,

Алă сул ал çул çине,

Сăнпала эс вăтăра çитмен-ха.

Пултăр кун,

Пултăр çул,

Пултăр сывлăх çул çине,

Шанчăк пултăр мăнуксем килсессĕн.

Çуркунне,

Çуркунне,

Çуркунне çуралнă хĕр,

Çĕр çулпа пире каллех чĕнсемччĕ.

Тур парсан,

Вăй пулсан,

Эпир калăпăр каллех:

«Тус-тăван эс чĕннĕрен телейлĕ».

Кил, савниçĕм, кил!

Кĕтĕп кашни кун.

Пул эс вăшăл çил —

Кăтăклантăр чун.

Ыйхăран вăрат

Теттĕм-тĕттĕм каç.

Уйăх пек çутат,

Шăпчăк пек калаç!

Кил, савни, васка!

Çил пек хăвăрт пул,

Кантăка шакка,

Уйăх пек йăл кул...

1

Юратнă вăрманăм — ачалăх сăпки,

Илем тата пур-ши, санран урăххи?

Кунта вăранать вăшăл çилĕн ыйхи,

Кунта пытанать каç хĕвелĕн çăмхи...

Вăрманăм, вăрманăм, саватăп сана!

Нихçан питĕрмен эс чипер алăкна.

Миçе пытансан та çурхи сулхăнна

Чĕреçĕм çуталнă, эп пулнă хăна!

Тен, эп йăлăхтарнă куллен çӳресе?

Нумай, тен, тултарнă çырла чĕресе?

Пĕлместĕп, вăрманăм савнах-ши мана,

Шур хурăн шывне ĕçекен ачана?...

2

Юратнă уй-хирĕм! Çилхеллĕ çилпе

Мĕскер калаçатăн ачаш чĕлхӳпе?

Çунатлă çиле кӳлеесчĕ тĕпе,

Алла тытаясчĕ ука тилхепе!

Ман пĕккĕм пулин асамат кĕперри,

Шăнкрав вырăнне шăнкăртаттăр тăри!

Юратнă уй-хирĕн асамлă юрри

Алла усиччен асăма юлтăр-и!

Юратнă уй-хирĕм, саватăп сана,

Хумсем чӳхекен ылтăн-кĕмел тумна!

Пĕлесчĕ, мĕскершĕн ялан ху çумна,

Савни пек чĕнсе, илĕртетĕн чуна?

3

Юратнă тусем! Аякран-аякран

Малалла

Çакрăн сăпка ӳтленме чун хастарлăхĕ,

Санăн пехил — сар хĕвел çул çине.

Пĕр саншăн çеç, чун саван чăваш халăхĕ,

Пĕр саншăн çеç пурăнап çĕр çинче.

Патăн мана сывлама ĕç каçалăкĕ,

Патăн сăмах калаçма чĕререн.

Пĕр саншăн çеç, чун саван чăваш халăхĕ,

Пĕр саншăн çеç тар тăкап çĕр çинче.

Пурнăç иртет — хупăнать малаш алăкĕ,

Пурнăç пĕрре, анчах эс те пĕрре.

Пĕр саншăн çеç, чун саван чăваш халăхĕ,

Пĕр саншăн çеç пурнăп леш тĕнчере.

2010, пуш, 24

Хам эпĕ анатри чăваш. Куснар панчисем. Çити-çитмĕш ялĕсем.

Ман сăмах-юмах та пупленĕ чух анатри пек пулать.

Ман чĕлхе вĕçĕ пуклак, тăн-пуç катăк ман. Амăшĕ сĕчĕпе тăн кĕмесен çырма шывĕпе тăн кĕмест теççĕ ваттисем. Çавнашкал пултăм пуль эпĕ.

Тăнлă, ăслă пулас тесе пурăнтăм, пурнан пурнăçра тăн кĕмерĕ мана.

Утмăлтан иртеп ĕнтĕ, халь тин ăс кĕрес çук пуль мана. Çурхи хĕвел ăшшипе тăн-пуç уçăлмĕ-ши ман тесе хам картишĕнчи тирĕсе хырнă чухне çара пуçах мăштăртатса çӳретĕп вара. Ăшă хĕвел кăмăлĕпе çара пуç çӳресен те мана тăн-пуç кĕмерĕ çав.

Ман кукша пуçăма хĕвел хĕртет; çут пуçăм хĕрелсе, хуралса кайрĕ ĕнтĕ, çапах ăс-хак пĕр чĕптĕм те хутшăнмарĕ ман.

* * *

Катăкрах çав эпĕ. Çавăнпа пуль ни анатри чăвашсем, ни тури чăвашсем, вирялсем, эпĕ çырнă пеккине пит вуланиех туйăнмасть.

Çынсем калаçаççĕ, пуплеççĕ, сăмахлаççĕ, çынсем çыраççĕ — çăкăр çине пылпа çу сĕрсе çине пек, пĕр стакан чей çине икĕ кашăк сахăр, виçĕ кашăк хăйма ярса ĕçнĕ пек тутлă пулать вара çынсен çыру-сăмах таврашĕ. Ман сăмах-çыру унашкал пулас çук çав. Хам çара пуç, кукша эпĕ, ман çыру-сăмах-юмах та кукша-çке ĕнтĕ, ман çыру-пуплев мĕскĕн пулать çав.

Малалла