Электронлă вулавăш

Ку сайтра эсир чăвашла çырнă хайлавсене тупма пултаратăр. Пур хайлава та авторĕ, çырнă çул тăрăх çăмăллăн тупма пулать. Ку архива ятарласа хатĕрленĕ — сире килĕшекен хайлавсене эсир ку сайтра та, уйрăммăн уçласа илсе те вулама пултаратăр.

Пӗлме: хайлавсем вырнаҫтармалли йӗрке.

Канлĕ вăхăт, уяр кун

Хĕвел тухнă сарăлса.

Урам тăрăх тăршшĕпех

Курăк ӳсет ешерсе.

Ват хурама тĕлĕнче

Хура лутра пӳрт ларать,

Хвеле тӳртĕн чӳречи.

Пӳрчĕ çумне пĕр сыпă

Юман тĕкме тытнăскер.

Хайхи ытлах çӳлех мар —

Ĕне пуçне хумалăх,

Тепĕр така аякран

Чупса сиксе каçмалăх.

Хапха сылтăм енни те

Çавă майлах карталлă.

Аслă картиш çеремлĕ,

Йĕри-тавра лупасай.

Çурт тăррине кив улăм

Çине мăян шăтнă та

Хура хуралт тăрринче

Малалла

Ай-ай, пурнăçăм, мана

Эс ытла тĕлĕнтерен:

Килсе кĕчĕç хăнана

Икĕ çын леш тĕнчерен.

Пăхрăм та вĕсем çине

Кăшт сăмах вакланă май

Пĕлтĕм эп кукаçине.

Ну, тепри — ман кукамай.

«Манăн çук нимле парне,

Пысăк ĕмĕт çеç пур ман, —

Тет старик шăлса тарне, —

Аллă çул хĕвел курман».

Кукамай сăмах илет:

«Шел, тĕнчи ытла инçе.

Тахçанах килес килет...

Мĕн çĕнни пур çĕр çинче?»

«Пурăнатăр мĕнлерех? —

Кукаçи пуçлать ыйтма. —

Ваттисемсĕр хĕнтерех

Мар-и пурнăçа тытма?

Эп пилленĕ пурлăха

Еплерех тытса усран?

Тен, путартăн шурлăха

Ман чыса? Кала куçран».

«Эп салатрăм пĕтĕмпех

Сан мулна, — калап тӳртен. —

Çил вĕçтерчĕ тĕтĕмпе

Чыхăннă хура пӳрте.

Парса ятăм кĕсрене

Халăха. Унсăр пуçне

Илсе кайрĕç ĕçренех

Музее суха пуçне».

Юхан шывăн хăй сикки,

Кукаçин те хăй юрри:

«Манран юлнă хăй чикки,

Малалла

Çĕн ĕмĕрĕн ак тепĕр çулĕ

Ав, юрттарать лашапала.

Çуни эрешлĕ, учĕ йӳнлĕ,

Пĕкки йĕс шăнкăравпала.

Вĕçет çунатлă урхамахĕ,

Тăман çĕклет тăват ура,

Çула-мĕне те уямасăр

Сирпĕнтерсе кăпăш юра.

Чĕри хĕрӳ пулас Çĕн çулăн —

Вăл сисĕнет пĕрре пăхсах.

Кăмăл екки епле ун пулĕ —

Ăна пĕлместпĕр-ха, паллах.

Анчах кирек хăçан та пирĕн

Ырра кăна шанас килет:

Çĕнĕ çулта, тен, каçăн-ирĕн

Пире кĕтет тулли тивлет?

Çапла пулинччĕ, тăвансемĕр,

Инкекĕ тăтăр аякра,

Хавшанă пурăнăç чĕкелтĕр —

Ман пилĕм-ĕмĕтĕм çапла.

Анчах çакна та астăвар-ха:

Сахал килет-и хамăртан!

Телейшĕн атьăр вăй хурар-ха,

Çак тĕлшĕн, халăх, чăмăртан!

Çĕн хыпар, ялпа паллашнăн,

Черетлерĕ пур киле:

Сăрапа-мĕн сыв пуллашнă

Куштан чунлă Пурхиле.

Пурнăç лăпкă, пурнăç мирлĕ —

Вăр-хурах таврашĕ çук.

Мăн çăра мĕне-ха кирлĕ

Çĕнĕ пурнăç тунă чух?

— Пурхиле-и? Хыт кукар-и? —

Тет юлташăм йăл кулса. —

Анăçран хĕвел хăпарĕ

Ку хыпар чăнах пулсан!

— Тĕрĕсех пуль, — тетĕп эпĕ, —

Чĕлхӳне кăштах чарсам...

Пĕр ирпе пырса кĕретĕп

Пурхиле килне эп хам.

Чечек евĕр шанчĕ шанчăк

Çук пулин те мăн çăра:

Алăк умĕнчи шур анчăк

Карăнтарчĕ сăнчăра.

Опять тоску, опять любовь

А.Кольцов

Каплех çав тунсăх, юрату...

Каллех эп хăр турат пек тăлăх...

Вут евĕр чупрĕ сан яту

Ăс-пуçăмпа ӳт-пĕвĕм тăрăх.

Пурнăçланман ĕмĕтĕмсен

Тăпри çинче тăмашкăн йывăр.

Аса илӳ сĕлĕхĕсем,

Тархасшăн ан вăранăр, çыврăр!

Çук. Тăрăнчĕç тӳрех чуна.

Тĕнче тапранчă мана хирĕç.

Кала, чиперĕмçĕм, мана:

Çав мĕлкесем чăнах эпир-и?

Пĕлтер: сар уйăх çуттинче

Шур кăкăрна чуп тăваканĕ,

Сана вилсе ыталаканĕ

Эпех-и, е ку — тĕлĕк çех?

«Мĕнле-ха мансăрăн?» — тесе,

Пăшăрхану куççулĕ витĕр

Ăсатаканĕ кам-ши? Çитĕ!

Палларăм, чунăм: вăл — эсех!

... Сикет кун-çулăн урхамахĕ,

Çĕр кукалет, турта хуçать.

Пулнишĕн айăплă хамах-и?

Е кăшт сана та çыпăçать?

Халь пурпĕрех. Анчах та темшĕн

Малалла

Эпĕ мĕн ачаранпах кĕтӳре çӳреп.

Анатри чăвашсем патĕнче — Кавалта, Чупайра, Шăхранта Хапăсра пĕрер çул кĕтӳ кĕтнĕ эпĕ.

Халĕ Вирьялта кĕтӳ кĕтетĕп. Кăкшăмра, Нурăсра, Тенире пĕрер çул кĕтӳре çӳрерĕм.

Шерхулла тесен мана пур çĕрте те пĕлеççĕ.

Вырăс тесен — вырăс мар, тутар тесен — тутар мар эпĕ.

Ман атти Кармăшкасси тутарĕ — Ахмет ятлă пулнă, анне вĕренерсем, Анук ятлăскер, чăваш хĕрĕ пулнă.

Атте Вĕренерте кĕтӳ çӳренĕ чухне аннене качча илнĕ.

Эпĕ ĕнтĕ çвăнпа чăвашпа тутар хутăшла çын.

Выльăхсене лайăх сапаласа çитеретĕп те эпĕ кĕтӳре çӳренĕ чухне ĕнесем сĕт лайăх параççĕ, выльăхсем самăр пулаççĕ.

— Шерхулла пичче кĕтӳре çӳренĕ çул ĕнесем, сурăхсем хĕсĕр юлмаççĕ, сыснасем кĕтӳрен тармаççĕ, — тесе калаçаççĕ маткасем.

Чăнах та, эпĕ ытти кĕтӳсем пек мар, выльăха нихçан та çапса амантман; мана çавăнпа пур çĕрте те юратаççĕ.

Кĕтĕве кĕрешнĕ чухнех халăх çинче малтанах каласа хурап:

— Кĕтĕве ир хăвалăр, кĕтӳ янă чухне урамра ача-пăча выльăха хăратнă ан пултăр, выльăх ирĕккĕн киле таврăнтăр; выльăха кам та пулин çапса, сурăх-сысна урисене персе хуçсан айăп манра мар, — тесе калатăп.

Малалла

Тĕл пултăм эп сана пĕр ăшă, çутă кун,

Хĕвел йăпатнă чух тăп-тăрă шыв питне.

Куç килчĕ хуралса, кăрт! сикрĕ кайăк-чун,

Эс лăпкăн тинкерсе пăхсассăн ман çине.

Эп сисрĕм: чĕрере тем вăрттăн чĕрĕлет.

Хаваслăх-ши унта е канăçсăрлăх çеç?

Анчах та сан çине пăхас, пăхас килет,

Анчах та сан çинчен куçа илес килмест.

Таçти тинĕссенче кĕрленĕ хум сасси

Сан сассупа пĕрле вăранчĕ çĕнĕрен.

Кала: пулни-и эс, е чăн та — пуласси?

Сыв пуллашу-и эс, е шанмалла чĕрен?

Çук, ним те ан кала... Çав вырăнтах тĕнче.

Тĕл пулăва кăна çĕр хут, пин хут мухтав.

Ан пултăр çеç суя куçу йăлкăшнинче,

Туту пĕçертнинче ан пултăр çеç ултав.

Каллех пуçланчĕ, тупата,

Çак çут тĕнче нуши...

Мĕн тупрăм эп сан çумăнта —

Çăтмах-ши, тамăк-ши?

Мĕн-ма пĕр сивĕннĕ чĕрем

Вутланчĕ çĕнĕлле?

Нивушлĕ шăннă пĕрчĕрен

Калча та кĕтмелле?

Персе ӳкернĕ кăйкăра

Чĕнет-шим-ха вĕçев?

Е тĕлĕк те тăрантарать

Хӳтевсĕр кĕлмĕçе?

Мĕскер ку — чăнлăх е юмах?

Кала-ха пĕрех хут,

Кала пĕртен-пĕрех сăмах —

Тăван-и эс е ют?

Сан куллуна, сан ăшшуна

Ĕненмелле-ши ман?

Ĕненĕттĕм те — ăш çунать:

Хăçантанпа курман!

Хăçантанпа, сан ытамун

Ачашлăхне туйса,

Вĕрин-вĕрин чупманăш юн —

Хаваслăн, тап-тасан!

Ак халь те симĕс пуйăспа

Эс вĕçнĕ аякка,

Мĕнле мулпа, мĕнле сăйпа

Эп тытăп кайăка.

Çук марччĕ-ха ăс паракан:

«Лăплан та сапăрлан...»

Анчах çавна илтмест-çке ман

Чĕремçĕм-шăпăрлан.

Мĕн-ма пĕлсе тăрсах тарать

Вăл канлĕх сăпкинчен,

Мĕн-ма тек асаплантарать

Малалла

Пуçларĕ тăвăл ахăрма,

Ав, йăмрана çĕре ӳкерчĕ.

Анчах йăмран тымар хăрман —

Тункатаран хунав çĕкленчĕ!

Инкек кĕтмен çĕртен килет.

Пурăнăçра пулать вăл тем те.

Хăш чух кăшт такăнса илет,

Хăш чух çĕрех ӳкет этем те.

Сана лексессĕн çак шăпа,

Пачах та ан сывла эс ассăн —

Хунав вăл пурпĕрех шăтать,

Енчен, тымар хăрман пулсассăн!

Шурă хурăн сапрĕ

ылтăн çулçине

Хывнă май вăраххăн

çуллахи тумне.

Телеграф ленти пек

ансăр çул çине

Тăрăшсах вăл çырчĕ:

«Çитрĕ кĕркунне!»