Ремезовов ҫулҫыравӗнчен: «Ружей же не было у кучумлян, только луки и стрелы, копья и сабли, у чувашей было две пушки, казаки заставили их умолкнуть, и те сбросили их с горы в Иртыш. Когда стоял Кучум на Чувашской горе, то, видя большие потери среди своих, молился со слезами сам и все неверные, приказав агунам и абызам своим взывать с мольбою к кумирам, но спали боги их, и оказался (Кучум) беспомощен и опозорен, тесним невидимою силой, и задумал бежать. А сражались три дня без сна неотступно».
Ҫӗпӗре илекен Ермак утаман ячӗ, вӑл темиҫе ӗмӗр каялла пурӑннӑ пулин те, ҫӗршыв шайӗнче манӑҫми янӑраса тӑрать. Ӑна хисеплесе Раҫҫей хутлӑхӗнче вунӑ ытла палӑк уҫнӑ, нумай ял-хула, урам Ермак ятлӑ. Утамана чиркӳсенче куллен асӑнса тӑраҫҫӗ, ку та ун ятне манма памасть. Халӑх асне вӑл Илья Муромец пӑхаттир пекех ӗмӗрлӗх кӗрсе юлнӑ.
Чаплӑ утаманӑн (ҫарпуҫӗн) пурнӑҫне халиччен те тӗпӗ-йӗрӗпе уҫса парайман-ха. Хӑш-пӗр тӗпчевҫӗсем Ермак Атӑл тӑрӑхӗнчен тухнӑ пулӗ теҫҫӗ, унӑн хушма ячӗсем ҫакна ҫирӗплетме май параҫҫӗ – Повольский (Поволжский), То(у)кмак.
Ака уйӑхӗн 2-12-мӗшӗсенче Мускаври ВДНХра Чӑваш Енӗн Цифра аталанӑвӗн, информаци политикин тата массӑллӑ коммуникацисен министерствин кунӗсем иртӗҫ.
«Хыпар» издательство ҫурчӗ хӑйӗн кӑларӑмӗсемпе паллаштарӗ. Чӑваш Енри фотокорреспондентсен музейӗнчи экспонатсем те пулӗҫ.
Чӑваш Енӗн наци телекуравӗ хитре калаҫма вӗрентекен ӑсталӑх сехечӗсем ирттерӗ. Аудиоткрыткӑна ятарлӑ QR-код урлӑ уҫласа илме май килӗ. «Можно я с тобой» ятпа видеоролик е клип ӳкерме те май туса парӗҫ. Ролик ӳкерӗнес текенсем наци тумне тӑхӑнайӗҫ.
Вӑрнар районӗнчи «Ҫėнтерӳ ҫулӗ», Шупашкар районӗнчи «Тӑван Ен», Ҫӗмӗрле районӗнчи «Вперед» хаҫатсем те курава хутшӑнӗҫ.
Ака уйӑхӗн 4-мӗшӗнче Патшалӑх истори архивӗнче «Архиври каҫ» акци иртӗ. ЧР Культура министерстви пӗлтернӗ тӑрӑх, кӑҫал вӑл «Пӗлме, упрама, астума» девизпа килӗшӳллӗн иртӗ.
Акцие Раҫҫейри Ҫемье ҫулталӑкне, Чӑваш Енри Экологи ҫулталӑкне тата Андриян Григорьевич Николаев космонавт ҫуралнӑранпа 95 ҫул ҫитнине халаллӗҫ.
«Архиври каҫ» 16 сехетре пуҫланать те 20 сехетре вӗҫленет.
Ака уйӑхӗн 15-мӗшӗнче Шупашкарти Ф. Павлов ячӗллӗ музыка училищинче РСФСР искусствӑсен тава тивӗҫлӗ ӗҫченӗ, Анисим Асламас композитор ҫуралнӑранпа 100 ҫул ҫитнине халалласа концерт иртӗ. Вӑл 18 сехет те 30 минутра пуҫланӗ. Концерт тӳлевсӗр пулӗ.
Программӑна анлӑ сарӑлнӑ тата сайра янӑракан оркестр, хор, инструмент тата вокал хайлавӗсене кӗртӗҫ. Сцена ҫине пултарулӑх коллективӗсем, музыка училищин преподавателӗемпе студенчӗсем, Чӑваш патшалӑх оперӑпа балет театрӗн артисчӗсем тухӗҫ.
Шупашкартан Муркаш ҫити экологи сукмакӗ уҫасшӑн.
Туризм маршручӗ Муркаш тӑрӑхӗнчи паллӑ вырӑнсемпе паллаштарӗ. Паллашмалли унта вара, чӑн та, пур.
Ҫак эрнере Муркаш муниципаллӑ округӗнче республикӑн ҫутҫанталӑк ресурсӗсен тата экологи министрӗн ҫумӗ Елена Дымза пулнӑ. Вырӑнти администрацире пай пуҫлӑхӗнче тӑрӑшакан Зоя Дипломатовӑпа вӗсем экологи сукмакне кӗртнӗ объектсене тишкернӗ.
Экомаршрута авалхи чӑваш юманне, шыв сиккине, страус фермине, Ильинкӑри вӑтам шкула тата «Юман» кафене кӗртнӗ.
Пирӗн республикӑра ҫитес уйӑхра иртекен балет фестивалӗ ҫитиччен нумай вӑхӑт юлмасть. Аса илтерер: вӑл ака уйӑхӗн 5-14-мӗшӗсенче Чӑваш патшалӑх оперӑпа балет театрӗнче иртӗ. Пӗтӗм тӗнчери XXVIII балет фестивалӗ вӑхӑтӗнче Шупашкарта ҫулсеренех пысӑк шайри ӑстасем пуҫтарӑнаҫҫӗ. Ҫӗршыври чаплӑ театрсем вӑл вӑхӑтра пирӗн тӑрӑха гастрольсемпе килӗҫ.
Кӑҫал, сӑмахран, «Пушкиниана» премьерӑпа паллаштарӗ. Ӑна Александр Пушкинӑн «Маленькие трагедии» ярӑмне тӗпе хурса хатӗрленӗ. Ӗҫе вилӗмсӗр вырӑс классикӗ ҫуралнӑранпа 225 ҫҫитнине халалланӑ.
Фестиваль Коми Республикинчи оперӑпа балет театрӗн «Крик» балечӗпе уҫӑлӗ.
Пуш уйӑхӗн 28-мӗшӗнче Чӑваш патшалӑх филармонийӗн залӗнче «Его величество орган» (чӑв. Мӑнаҫлӑ орган) органпа симфони музыкин концерчӗ иртнӗ.
Унта Раҫҫей халӑх артисчӗ, чаплӑ органист Рубин Абдуллин тата Раҫҫей халӑх артисчӗ Морис Яклашкин ертсе пыракан Чӑваш патшалӑх симфони капеллин оркестрӗпе хорӗ хутшӑннӑ.
Концертра Иоганн Себастьян Бах, Василий Калиниников, Джулио Каччини тата Отторино Респиги хайлавӗсем янӑранӑ.
Профессионал стрит-арт художниксемпе ӳкерме юратакансем«ФормART» фестивале хутшӑнма пултараҫҫӗ. Ӑна 18 пуҫласа 35 ҫулчченхи ҫамрӑксем валли йӗркелеҫҫӗ.
Фестивалӗн кашни тематикипе пӗр ҫынран 3 заявкӑран ытла йышӑнмӗҫ. Вӗсенесумлӑ экспертсем, сӑнарлӑ тата урамри искусство, архитектура тата хула строительстви енӗпе ӗҫлекен специалистсем хаклӗҫ.
Фестиваль темиҫе номинаципе иртӗ, Ҫавна май кашниех хӑйне ҫывӑххине суйласа илме пултарӗ.
Ҫӗнтерӳҫӗсене хӑйсен ӗҫӗсене Федерацин Атӑлҫи округӗнчи 14 регионта пурнӑҫа кӗртме май туса парӗҫ.
Пӗрремӗш каналпа кӑтартакан «Поехали!» кӑларӑм ертӳҫисем Чӑваш Ене килесси пирки пӗлтернӗччӗ. Вӗсем кунтах-ха.
Пуш уйӑхӗн 27-мӗшӗнче ӳкерӳ ушкӑнӗ Канаш муниципаллӑ округӗнчи Ҫӗнӗ Шелттем ялӗнче пулнӑ. Унта хӑнасене «Элгер» фолк-эстрада ушкӑнӗ юрӑ-кӗвӗпе кӗтсе илнӗ.
Телеертӳҫӗсем унта чӑваш пылне тутанса курнӑ, крем-пыл мӗнле тунине сӑнанӑ. Ҫавӑн пекех федераци каналӗн журналисчӗсем ҫурта тӑвас енӗпе ӑсталӑх класне хутшӑннӑ.
Пуш уйӑхӗн 27-мӗшӗнче Чӑваш тӗррин музейӗнче «Сказания Шри-Ланки (Tales of Sri Lanka)» курав уҫӑлнӑ.
Ӑна уҫма Шри-Ланкӑн Раҫҫей Федерацийӗнчи чрезвычайлӑ тата тулли пайталлӑ элчи Джанита Абевикрема Лиянаге профессор, Раҫҫейӗн Ют ҫӗршыв ӗҫӗсен министерствин Чулхулари представительствин Чӑваш Енри уйрӑмӗн ертӳҫи Александр Погодейкин, Чӑваш Енӗн культура министрӗ Светлана Каликова, И.Я. Яковлев ячӗллӗ Чӑваш патшалӑх педагогика университечӗн ректорӗ Игорь Кожанов, Чӑваш наци музейӗн директорӗ Ирина Меньшикова хутшӑннӑ. Курав валли элчӗ посольствӑран 25 экспонат илсе килнӗ.
ЧППУра вара Шри-Ланкӑн центрне уҫнӑ.
+15.3 °C