Чӑваш чӗлхи лабораторийӗ йӗркеленӗ «Электронлӑ сӑмахсар» сайтра Николай Ашмарин хатӗрленӗ словарӗ тинех тулса ҫитрӗ. Халӗ кунта пӗтӗм 17 томпа паллашма пулать.
Ашмаринӑн сӑмах пуххине электронлӑ вариантра тупма йывӑр мар. PDF форматпа ӑна тӗрлӗ сайтсенчен уҫласа илме май пур. Ҫавӑн пекех ятарлӑ программа та пуррине пӗлетпӗр — вӑл ҫак словарь тӑрӑх шырама пӗлет. Шел те, ӑна хатӗрлекенӗсем унта тӗслӗхсене кӗртмен. «Электронлӑ сӑмахсара» кӗртни вара ҫак сӑмах пуххинче тулли шырав тума май парать. Ҫав шутра, тӗслӗхсенче те!
Ашмаринӑн сӑмах пуххине туллин электронлӑ варианта куҫарас ӗҫе эпир 2018 ҫулта пуҫӑнтӑмӑр. Ӗҫлекенсем: Алина Иванова, Михаил Саркӑмӑл, Николай Плотников тата ыттисем. Ку ӗҫе эпир паллӑ ӑсчахӑн юбилейӗ тӗлне тӑвасшӑнччӗ. Йӑлт туса ҫитернӗччӗ ӗнтӗ, 3-мӗш том кӑна юлнӑччӗ (пӗри хӑйӗн ҫине илнӗ ӗҫе вӗҫлеменнине пула). 3-мӗш томран та 1/3 пайне тунӑччӗ ӗнтӗ (тепӗр ҫын). Кайран пирӗн урӑх ӗҫ тупӑнчӗ: «Чӑваш чӗлхин икчӗлхеллӗ ҫӳпҫине» пуянлатасси. Ҫак хушӑра 3-мӗш томӑн тунӑ 1/3 пайӗ те таҫта ҫухалнӑ... Шыраса вӑхӑт ирттерес мар тесе хальхинче пӗтӗмӗшле тӑвас терӗмӗр. Тавах Алина Ивановӑна, вӑл ҫак ӗҫе хӑвӑрт туса пачӗ!
«Чӑваш халӑх сайчӗн» малашлӑхӗ пирки малалла пӗлтеретпӗр. Пуш уйӑхӗ йывӑр пулчӗ тенӗччӗ те, ака уйӑхӗнче лару-тӑру тата та йывӑрланчӗ. Тӗплӗрех аяларах ҫырса кӑтартатӑп.
Пӗрремӗшӗ. Эсир пулӑшни сая кайман. Мӗн куҫарса пани йӑлт ӗҫ валли кайрӗ. Акӑ нумай пулмасть кӑна, ҫу уйӑхӗн 3-мӗшӗнче, 1971 ҫулта тухнӑ И.А. Андреевпа Н.П. Петров редакциленӗ Вырӑсла-чӑвашла словарьне туллин кӗртсе пӗтертӗмӗр. Пурӗ 41 479 статья (сӑмах) пулчӗ. Халӗ ҫак сӑмахсарпа пурте туллин усӑ курма пултараҫҫӗ. Ку пӗтӗмпех йӑлт эсир пулӑшнӑ укҫа-тенкӗпе пулчӗ. Унсӑр пуҫне 5 томпа тухнӑ Александр Грин хайлавӗсен пуххин 3-мӗш томне юсаса пӗтертӗмӗр, 4-мӗш томпа ӗҫлеме пуҫларӑмӑр.
Иккӗмӗшӗ. Иртнӗ уйӑхра пурӗ 3100 тенкӗ пухӑнчӗ. Малтанхи уйӑхрипе шутласан пӗтӗмӗшле 45 800 тенкӗ пулать. 15 200 пуш уйӑхӗнче тӑкакларӑмӑр, 15 100 — ака уйӑхӗнче (10 000 словаре юсанӑшӑн, 5 100 — Александр Гринӑн 3-мӗш томӗшӗн). Тата 5 000 словарьшӗн тӳлеме выртать [куҫаракансем пуррине кура пурӗ 20 пин тӳлеме йышӑнтӑм] (шел те, паспорт улӑштарнине пула СБП урлӑ куҫараймастӑп; ҫак кунсенче банка кайса паспорт даннӑйӗсене ҫӗнетмелле).
Паян, пуш уйӑхӗн 1-мӗшӗнче, Донбаса Чӑваш Енрен гуманитари пулӑшӑвӗ ӑсатнӑ. Пурӗ 20 тонна. Ҫав шутра – сакӑр тонна ҫӑнӑх, икӗ тонна кӗрпе. Асӑннӑ апат-ҫимӗҫе Чӑваш Енри аграрисем туса илнӗ тыр-пултан хатӗрленӗ.
Унсӑр пуҫне тепӗр вунӑ тонна ытти апат-ҫимӗҫ тата куллен кирлӗ тавар ӑсаннӑ.
Калӑпӑшлӑ пулӑшӑва «Чӑвашҫӑкӑрпродукт», «Чӑваш Республикин апат-ҫимӗҫ фончӗ», «Вӑрнарти аш-какай комбиначӗ», «Букет Чувашии», «Химпром» предприятисем, «Пике» фабрика уйӑрса панӑ.
Ҫак йӗркесен авторӗ пӗлнӗ тӑрӑх, уйрӑм ҫынсем те май килнӗ таран пулӑшма тӑрӑшаҫҫӗ. Сӑмахран, Шупашкарта пурӑнакан 28 ҫулти Дмитрий Швечков хӑй укҫипе тӗрлӗ тавар туянса Халӑхӑн социаллӑ ыйтӑвӗсене тивӗҫтерекен хулари центра пырса панӑ. Унтисем тавара адресатсем патне ӑсатма пулӑшӗҫ.
Чӑвш Енре йывӑр лару-тӑрӑва лекнӗ хӗрарӑмсем валли тепӗр центр уҫӑлӗ. Сӑмах май, унашкалли Шупашкарта пур ӗнтӗ.
ЧР Ӗҫлев министерстви пӗлтернӗ тӑрӑх, йывӑрлӑха лекнӗ хӗрарӑмсене пулӑшакан уйрӑм Канашри халӑха социаллӑ пулӑшу паракан центр ҫумӗнче уҫӑлӗ. Унта пепке кӗтекен хӗрарӑмсем, ачаллисем, упӑшкинчен хур куракансем килме пултараҫҫӗ. Центрта вӗсем валли хӑтлӑ та ӑшӑ вырӑн пулӗ. Кунсӑр пуҫне хӗрарӑмсемпе психологсем, тухтӑрсем ӗҫлӗҫ. Кирлӗ пулсан юристсем те пулӑшӗҫ.
Канашри уйрӑм пуш уйӑхӗн 3-мӗшӗнче уҫӑлӗ.
Палӑртмалла: Шупашкарти кризис центрне ҫулсерен 1 пин хӗрарӑм пулӑшу ыйтма пырать. Вӗсенчен 20-шне вырӑнпа тивӗҫтереҫҫӗ. Пулӑшу ыйтма аякри районсенчен те килеҫҫӗ. Пӗлтӗр унашкал центр Улатӑрта уҫӑлнӑ.
Донецкри ҫынсем кӗҫех Чӑваш Ене ҫитмелле. Пирӗн республика 300 мар, 600 ҫынна йышӑнма хатӗррине пӗлтернӗ.
Ҫӗмӗрлене пӗрремӗш ҫемье килсе ҫитнӗ. Анчах вӗсем хӑйсем тӗллӗн ҫула парӑнтарнӑ. Ҫемьене, амӑшӗпе ачисене, тӑванӗсем йышӑннӑ.
Администраци, социаллӑ пулӑшу центрӗн, мирграци службин ӗҫченӗсем, тухтӑрсем вӗсене пулӑшаҫҫӗ. Халӗ специалистсем регистарци тата пособи ыйтӑвӗсемпе ӗҫлеҫҫӗ. Ҫемье валли ача-пӑча япали, апат-ҫимӗҫ, ытти хатӗр-хӗтӗр пухаҫҫӗ.
Аса илтерер: Донбасран тарса килекенсене Чӑваш Енре санаторисене вырнаҫтарма палӑртнӑ.
Чӑваш Ене Украинӑри Донецк тата Луганск облаҫӗсенче пурӑнакансем тарса килесси пирки пӗлтернӗччӗ. Унти лару-тӑру ҫивӗчленсех пырать.
Донбасри ҫынсем пирӗн республикӑна ҫитнӗ ӗнтӗ. Пӗтӗмпе 300-е яхӑн ҫын килнӗ. Вӗсене «Вӑрманти юмах», «Кӗрен парӑс» тата «Надежда» санаторисене вырнаҫтарнӑ. Тарса килнӗ ҫынсене пулӑшмашкӑн республикӑра гуманитари пулӑшӑвне пухма тытӑннӑ. Ӑна пухмалли центр Ача-пӑча пултарулӑх керменӗнче (Шупашкар хули, Президент бульварӗ, 14-мӗш ҫурт) вырнаҫнӑ. Вӑл кашни кун, вырсарникунсӑр пуҫне, 10-16 сехетсенче ӗҫлет.
Мӗн йышӑнаҫҫӗ-ха унта? Апат-ҫимӗҫ, чашӑк-тирӗк, харпӑр гигиена хатӗрӗсем, теттесем, кӗнекенсем, канцтоварсем. Ҫавӑн пекех таса шыв, ача-пача ҫимӗҫӗ, вырӑн таврашӗ, ӑшӑ тум илсе килме юрать. Анчах япаласен ҫӗнӗ, этикеткӑпа пулмалла.
Непал ҫыннисем тулаш пулӑшу кӳрекен Millennium Challenge Corporation американ агентствипе вӗсен правительстви килӗштерсе ӗҫленине хирӗҫлесе митингсене тухнӑ. Маларах асӑннӑ агентство ҫӗршыва, уйрӑммӑн илсен, ҫулсем тума тата электропередача линийӗсене хывма, 500 млн доллар уйӑрма шантарнӑ.
Вырӑнти ҫынсем ҫакӑн пек юлташлӑха хирӗҫ тӑнӑ. Вӗсен шухӑшӗпе, ку Америка инвестицийӗсене пӑхӑнса ӗҫлесси патне илсе ҫитерӗ.
Вырсарникун Катманду полицийӗ демонстрантсене хӑваласа яма куҫҫуль кӑларакан газпа тата шывпа усӑ курнӑ. Reuters пӗлтернӗ тӑрӑх, темиҫен аманнӑ.
Аса илтеретпӗр, организаци Непала пулӑшу уйӑрасси пирки 2017 ҫултах ҫирӗплетнӗ. Тинтерех ҫак документа Непал парламентне ратификацилеме пани пирки пӗлтернӗ. Правительство планӗсемпе килӗшӳллӗн, ҫӗршывра 300 ҫухрӑм тӑршшӗ электропередача линийӗсем, ҫавӑн пекех ҫулсем тума палӑртнӑ. Ҫав вӑхӑтрах ҫӗршыв влаҫӗсем ҫак укҫана уйӑрни вӗсене нимӗнле хушма условисене те пӑхӑнма ыйтман тесе шантараҫҫӗ. Палӑртнӑ программӑна пурнӑҫлани вара ҫӗршыври 80% таран ҫыннӑн пурнӑҫне лайӑхлатма май парӗ.
Чӑваш Енре икӗ ҫул ӗнтӗ ӗне усракансене укҫан пулӑшнӑ. Кӑҫал та вӗсене тӗрев пама палӑртнӑ, анчах тӳлеве пурте илеймӗҫ.
Кӑҫал ӗнешӗн паракан субсидие хӑйсем тӗллӗн ӗҫлекен пек регистрациленнисем ҫеҫ илейӗҫ. Унӑн виҫи самаях пысӑк пулӗ: пӗр ӗне пуҫне 7-8 пин тенкӗ. Ӗне туянакансене те тӑкака 100 проценчӗпех саплаштарӗҫ. Анчах ӗнешӗн чӗрӗ укҫапа тӳлемелле мар.
Хӑйсем тӗллӗн ӗҫлекен пек регистрациленнисене ҫӗр улми, пахча ҫимӗҫ лартса ӳстернипе, сӗт тата аш-какай туса илнипе ҫыхӑннӑ тӑкаксене те саплаштарӗҫ. Техника туянакансен те тӑкака тавӑрма май пулӗ.
«Чӑваш чӗлхи лабораторийӗ» 2019 ҫултах, Яндекс.Тӑлмач хӑйӗн йышне чӑваш чӗлхине кӗртес умӗнех, нейронлӑ алгоритмпа ӗҫлекен ятарлӑ куҫару сайтне хута янӑччӗ. Ун пирки эпир халӑха пӗлтертӗмӗр пулин те, ҫавах та тепӗр темиҫе уйӑхран Яндекс.Тӑлмач та чӑвашла куҫарма пуҫланӑ хыҫҫӑн сайт пирки ытлашши шарламарӑмӑр.
Калас пулать: сайтӑн тӗп тивӗҫӗ практикӑра усӑ куракан мӑшӑрсене пухассиччӗ. Ҫавна май унӑн функционалӗ пирки ытлашшиех пуҫ ватса тӑмарӑмӑр. Унпа ӗҫлеме меллӗрех тӑвас вырӑнне мӑшӑрсене пухас, тата вӗсенчен лайӑххине суйлас ӗҫе мала хутӑмӑр. Апла пулин те меллӗ сайт хатӗрлесси пирки те манмарӑмӑр, ӑна майӗпен ӑсталарӑмӑр. Шел те, пӗр кӑлтӑк сиксе тухнине пула, ӑна ниепле те хӑвӑрт татса пама май килменрен, ҫак ӗҫ вӑраха тӑсӑлса кайрӗ. Телее, нумай пулмасть ҫав йывӑрлӑха ҫӗнтерме пултартӑмӑр. Вара малалли ӗҫ хӑвӑрт кайрӗ — паян ак ҫӗнетнӗ версие сире кӑтартма та май ҫитертӗмӗр!
Ҫӗнетнӗ сайта ҫӗнӗ ят та патӑмӑр: малашне вӑл «Атӑл.Тӑлмач» ятпа пулӗ. Май ҫитерсен кунта чӑвашларан вырӑсла ҫеҫ мар, ытти чӗлхесем ҫине те куҫарма меслет тӑвӑпӑр.
Агропромышленность комплексӗн ветеранӗсене хресчен-фермер хуҫалӑхӗн ертӳҫи Александр Краснов савӑнтарнӑ. Кун пирки Чӑваш патшалӑх аграри университетӗнче пресс-службӑра тӑрӑшакан Надежда Осипова Фейсбукра пӗлтернӗ.
Фермер ҫӗр ӗҫӗпе аппаланнипе пӗрлех аслӑ шкулта экономика факультетӗнче вӗренет. Вӑл — «Агровыбор» нимеҫӗсен альянсӗн пайташӗ.
Чӳк уйӑхӗн 14-мӗшӗнче ҫамрӑк фермер тата асӑннӑ альянсӑн ертӳҫи Надежда Сергеева 20 ветерана пӗрер михӗ ҫӗрулми валеҫсе панӑ. Ҫӗрулмине Патӑрьел районӗнче туса илнӗ.
«Александр Краснова пулӑшнӑшӑн питӗ пысӑк тав», – тенӗ, сӑмахран, Аркадий Багаутдинов. «Ҫӗрулми питӗ тутлӑ», — савӑнса тав тунӑ Клара Груздеван хӗрӗ Галина Ширыпкина.
+0.3 °C