Чӑваш Енӗн тӗп хулинче ваттисем валли хӑна ҫурчӗ уҫӑлнӑ. «Социаллӑ хӑна ҫурчӗ» ят панӑскерте ваттисемпе сусӑрсем вӑхӑтлӑх хӳтлӗх тупма пултараҫҫӗ.

Ҫӗнӗ проектпа паллаштарнӑ май Шупашкарти халӑха социаллӑ пулӑшу кӳрекен комплекслӑ центр пуҫлӑхӗ Ренада Федорова хӑна ҫуртне кинеми-мучине, сусӑрсене вӗсен ачи-пӑчи, ҫывӑх тӑванӗсем ӗҫпе е канма тухса кайнӑ вӑхӑтра йышӑнассине пӗлтернӗ. Сӑмахран, командировкӑна кайма тивсен. Е тата канма каяс тесен.

Халсӑррисене пӑхакансем киле таврӑниччен вӗсен ҫывӑх ҫыннисем хӑна ҫуртӗнче талӑкӗпех пурӑнӗҫ. Вӗсене апат ҫитерӗҫ, ытти енӗпе пулӑшӗҫ.

«Социаллӑ хӑна ҫурчӗпе» усӑ курнишӗн укҫа тӳлемелле.

Шупашкарта 2015 ҫултанпа ваттисемпе сусӑрсем валли «Ача пахчи» ӗҫлет. Вӑл — халсӑррисене ачи-пӑчи ӗҫре чух пулӑшма уҫнӑскер.

Нумаях пулмасть Шупашкарти Татьяна Тихонова пенсионера ОТР каналпа кӑтартрӗҫ. «Активная среда» телепередачӑна ӑна нимеҫӗ (волонтер) пулнӑран чӗннӗ.

Утмӑла ҫывхаракан хӗрарӑм Шупашкарти халӑха социаллӑ пулӑшу паракан комплекслӑ центрта 2016 ҫулта йӗркеленӗ «Экспресс бабушки» (чӑв. Экспресс асаннесем) проекта хутшӑнать, нимеҫӗ пулса ачаллӑ ҫемьесене пулӑшать.

Шупашкар хӗрарӑмӗпе телесюжетра «бабушка со стажем» (чӑв. стажлӑ асанне) тесе паллаштарчӗҫ. Тата унӑн пилӗк мӑнук тесе каларӗҫ. Вӗсенчен пӗри ҫеҫ — хӑйӗн. Ыттисем — ют ҫынсен ачисем. Хастар пенсионер вӗсене пӑхать. Кашни кунах мар. Эрнере — пӗр-икӗ хут. Темиҫешер сехет.

Хальхи вӑхӑтра хӗрарӑм Шупашкарти виҫӗ ачаллӑ Андреевсене пулӑшнине пӗлтерчӗҫ. Кӗҫӗннисене, улттӑри йӗкӗрешсене, амӑшӗ тепӗр чух кинемейпе шанса хӑварать.

Сайт ӗҫне пулӑшу кӳме «Ниме-купонсем» сутасси пирки эпир унччен пӗлтернӗччӗ. Аса илтеретпӗр, эпир вӗсене сайта тӗрлӗ енчен аталантарма кӑларнӑ. Конкурссем ирттерме те, пирӗн проектсене тӗкӗ пама та сирӗн пулӑшу вырӑнлӑ пулӗ.

Нумай пулмасть ниме-купонсем туянакансен йышӗ ӳсрӗ. Енчен те малтан хӑйсен укҫи-тенкине халӑха кирлӗ ӗҫшӗн уйӑрма кӑмӑл тӑвакансем пачах та ҫукччӗ пулсан, виҫӗмкун пӗрремӗш ҫын пирӗн ниме-купона туянчӗ. Кириллов Н.М. пире 100 тенкӗпе пулӑшрӗ.

Чӑваш халӑх сайтне тата унӑн проекчӗсене пулӑшас кӑмӑл пур пулсан ниме-купон туянма пӗрре те йывӑр мар: «Спонсорла пулӑшу» айӗнче вырнаҫнӑ «+100», «+200», «+300» е «+500» ҫине пусмалла та укҫине электронлӑ майпа тӳлемелле. Карточкӑпа та, электронлӑ енчӗксемпе те, телефонпа та усӑ курма май пур. Сӑмах май, конкурс таврашӗпе проектсем ҫине эпир кӑҫал 27 420 тенкӗ тӑкакласа, вӗсенчен 22 100 — халӑх пулӑшнӑ тӳпе.

Ӗнер, раштав уйӑхӗн 4-мӗшӗнче, Чӑваш Ен Элтеперӗ Михаил Игнатьев право хуралӗнче тӑрӑшакансемпе Юристсен кунне халалласа иртнӗ «ҫавра сӗтеле» хутшӑннӑ.

2017 ҫул Раҫҫейри ЗАГС уйрӑмне йӗркелесе янӑранпа 100 ҫул ҫитнӗ. Чӑваш Енре кӑҫал Ашшӗпе Амӑшӗн ҫулталӑкӗ тесе йышӑннӑччӗ. Республикӑра мӑшӑрланакансен йышӗ пӗлтӗрхинчен 8 процент ӳснӗ. Уйрӑлакансен йышӗ чакнӑ. «Килӗштерсе пурӑнакан ҫемье – Раҫҫей тӗрекӗ. Обществӑн тӗп никӗсӗ тесен те йӑнӑш мар», — ҫак шухӑша палӑртнӑ юристсемпе тӗл пулӑва кайнӑ Элтепер.

Унтан вӑл Раҫҫей Президенчӗ Владимир Путин ҫемьесене пулӑшма нумаях пулмасть тунӑ йышӑнусем ҫинчен каласа кӑтартнӑ.

Сӑмах май, виҫҫӗмӗш е ун хыҫҫӑнхи ача ҫуратакансене укҫа-тенкӗпе пулӑшас йӗркене Чӑваш Енре нумаях пулмасть тепӗр хут йышӑнса хӑварчӗҫ.

Раҫҫей Федерацийӗн Президенчӗ Владимир Путин ҫӗршыври демографи политикине лайӑхлатассипе татӑклӑ утӑмсем тӑвасси ҫинчен ҫак кунсенче МИХсем тупӑшса тенӗ пек пӗлтереҫҫӗ. Патӑрьел район администрацийӗн пуҫлӑхӗн пӗрремӗш ҫумӗ — финанс пайӗн пуҫлӑхӗ Светлана Чернова Пӑлапа Юхма тӑрӑхӗнче реформӑна ырласа йышӑннине пӗлтернӗ.

«Ҫакӑншӑн районта пурӑнакан кашни ҫемье, ача амӑшӗ пулма хатӗрленекен кашни мӑшӑр хӗпӗртерӗ, савӑнчӗ тесе шутлатӑп. Пӗрремӗш ачашӑнах ҫулталӑк ҫурӑна ҫитиччен тӳлекен укҫа хальхи вӑхӑтра кашни ҫемьешӗн пӗлтерӗшлӗ. Амӑшӗн капиталне 2021 ҫулхи раштав уйӑхӗчченех тӑсма палӑртни те Юхмапа Пӑла тӑрӑхӗнчи демографи лару-тӑрӑвне лайӑхлатма, ҫемье тӗрекне ӳстерме пулӑшӗ. Шанас килет, ҫывӑх вӑхӑтра нумай ачаллӑ ҫемьесен йышӗ тата ытларах ӳсӗ. Сӑмах май каласан, ҫулталӑк пуҫланнӑранпа пирӗн районта 315 пепке ҫуралнӑ. Вӗсенчен пӗрремӗш ачана алла илекенсем 85, иккӗмӗшӗне ҫуратакансем 98, виҫҫӗмӗшне хапӑл тунисем 91 мӑшӑр. Тӑваттӑмӗшпе пиллӗкмӗш, улттӑмӗш-ҫиччӗмӗш пепкесем ҫемьене пуянлатни те савӑнтарать. Ҫӗнӗ ҫулта ҫак кӑтартусем тата ытларах ӳсессе ӗмӗтленетпӗр», — тенӗ вӑл.

Малалла...

Кино фончӗ 500 пин ҫын таран пурӑнакан ялсемпе хуласенчи кинотеатрсене пулӑшас тӗллевпе йӗркеленӗ конкурса пӗтӗмлетнӗ. Ку конкурс кӑҫал утӑ уйӑхӗн 31-мӗшӗнчен пуҫласа авӑнӑн 1-мӗшӗччен иртнӗ.

Чӑваш Енӗн культура министерстви пӗлтернӗ тӑрӑх, Хӗрлӗ Чутай районӗн культура ҫурчӗ те каялла тавӑрса памалла мар субсидие илме тивӗҫ учрежденисен йышне лекнӗ. Унчченхи ҫулсенчи пекех, халӗ те ял-салари культура учрежденийӗсене 5 миллион тенкӗ таран парса пулӑшаҫҫӗ. Анчах ҫав кинозалсенче кайран хамӑр ҫӗршывра ӳкернӗ фильмсене 50 процент таран кӑтартмалла.

Палӑртса хӑварар, 2015 тата 2016 ҫулсенче Кино фончӗ ял-салари тата пӗчӗк хуласенчи кинотеатрсене цифра оборудованийӗпе тивӗҫтерме, залсене ҫӗнетме укҫа-тенкӗ уйӑрнӑ. Ҫак тапхӑрта Чӑваш Енри 12 учреждени пӗтӗмпе 60 миллион тенкелӗх субсиди илнӗ, унпа усӑ курнӑ.

Чӑваш халӑх сайчӗ укҫа-тенкӗ пухма «Ниме-купонсем» кӑларчӗ. Вӗсем 100, 200, 300 тата 500 тенкӗлӗх.

Ниме-купонсене туянма питӗ ҫӑмӑл: «Спонсорлӑ пулӑшу» текен вырӑнта «+100», «+200», «+300», «+500» каҫӑ ҫине пусмалла та сире тӳрех тӳлев форми ҫине ярӗҫ. Тӳлеме вара темле май ту пур: электронлӑ енчӗксенчен те, карточкӑсенчен те, телефонсенчен те. Ята пӗлтерсен сирӗн хушамат спонсорсен списокӗнче пулӗ.

Пӗтӗм пухӑннӑ укҫана эпир сайта тӗрлӗ енчен аталантарма ярӑпӑр — конкурссем ирттерме, проектсене тӗкӗ пама.

Сӑмах май, сайта тытса тӑма хальхи вӑхӑтра эпир уйӑхсерен 20 пин тенкӗ ытла тӑкаклатпӑр.

Йӗпреҫ районӗнчи Ирҫе Ҫармӑс ял тӑрӑхӗнче пурӑнакан Ананьевсем ҫӗнӗ пӳрт ӗҫкине паллӑ тума хатӗрленеҫҫӗ. Нумаях пулмасть вырӑнти влаҫ нумай ачаллӑ ҫемьене ҫурт туса панӑ.

Ҫӗнӗ ҫурт икӗ хутлӑ, унта пилӗк пӳлӗм. Ӑна тума 2 миллион та 250 пин тенкӗ уйӑрса панӑ. Ҫурта 3 уйӑхра хӑпартнӑ. Унччен Ананьевсем 46 тӑваткал метрлӑ пӳртре хӗсӗнкелесе пурӑннӑ. Ҫӗнӗ ҫурт вара пысӑк – 94 тӑваткал метр.

Ҫемье ҫӗнӗ ҫуртшӑн питӗ савӑннӑ. Вӗсем йӑлана тӗпе хурса пӳрте малтан кушака кӗртнӗ. Хӑйсем унта ҫак кунсенче пурӑнма куҫасшӑн. Ананьевсен хуралтӑ таврашӗ ҫӗклесси, пахчана йӗркене кӗртесси ҫеҫ юлнӑ.

Сӑмах май, Йӗпреҫ районӗнче нумай ачаллӑ 13 ҫемье черетре тӑрать.

«Кала-ха» вӗренӳ пособийӗ валли юрӑсем ҫырма укҫа малалла пухаҫҫӗ. Халӗ 30 пин тенкӗ пуҫтарӑннӑ. Тепӗр ҫавӑн чухлӗне яхӑн кирлӗ.

«Чӗлхене вӗренмелли уроксенче юрӑсем пӗлтерӗшлӗ вырӑн йышӑнаҫҫӗ. Ҫавӑнпа май килнӗ таран ӑна ӗҫе кӗртмелле. Вӗренӳ министерстви укҫа ҫук тесе пулӑшмарӗ. Анчах эпир ӗҫе тӑсатпӑр, юрӑсене халех хатӗрлетпӗр. Аудифайлсем валли те укҫа кирлӗ. 100 тенкӗрен ытларах уйӑрнӑ кирек епле пулӑшу та пӗлтерӗшлӗ», — теҫҫӗ ку ӗҫпе тӑрӑшакансем. «Контактра» халӑх ушкӑнӗнчи «Кала-ха» страницӑна ҫыру ҫырма пулать е 68-50-51 номерпе шӑнкӑравламалла.

Хальлӗхе ҫак ҫынсем пулӑшнӑ: Алексей Осипов (Шупашкар), Александр Ковалев (Мускав), ятне кӑтартман ҫын (Шупашкар), «Ӑнӑҫу чӗлхи» ют чӗлхесен шкулӗ, Евгений Никитин (Етӗрне), Ольга Николаева (Ульпи, Париж), Анатолий Миронов (Швеци), Марина Андреева (Шупашкар), Николай Иванов (хӑй ӑҫтанне кӑтартман).

Ҫӗрпӳре 27 ҫулти хӗр ҫухалнӑ. Ӑна халӗ нимеҫӗсемпе (волонтерсемпе) полицейскисем шыраҫҫӗ. Хӑшӗ-пӗри каланӑ тӑрӑх, хӗр Шупашкарта пулма пултарать.

1990 ҫулта ҫуралнӑ Анна Николаевна Одинцова юпа уйӑхӗн 17-мӗшӗнче килтен тухса кайнӑ та таврӑнман. Вӑл 178 сантиметр ҫӳллӗш, ҫӳҫӗ тӗттӗмрех, куҫӗ кӑвак тӗслӗ. Килтен кайнӑ кун Анна чӗркуҫҫирен ҫӳллӗрех хура пальто, хура юбка, хӗрлӗ сарӑ тӗслӗ сӑран атӑ тӑхӑннӑ пулнӑ.

Нимеҫӗсен шухӑшӗпе, хӗр Шупашкара пулма пултарать. Ахӑртнех, ӑна медицина пулӑшӑвӗ кирлӗ. ЧР ШӖМӗн пресс-служби хыпарланӑ тарӑх, хӗр пӗрре мар ҫухалнӑ, кайран хӑйех тупӑннӑ.

Аннӑна курнӑ тӑк 02 е 102 номерпе шӑнкӑравласа пӗлтерӗр.