Утӑ уйӑхӗн 2-мӗшӗнчен пуҫласа ҫурлан 25-мӗшӗччен Крым ҫурмаутрав ҫинче ҫамрӑксен «Таврида» вӗренӳ канашлӑвӗ иртет. Унта Чӑваш Енри пулас ҫыравҫӑсем, ҫамрӑк журналистсем те хутшӑнаҫҫӗ.

Вӗсем хӑйсен проекчӗсене федераци эксперчӗсен умӗнче хӑтланӑ. Палӑртма кӑмӑллӑ: Чӑваш Енри пӗр ҫамрӑк хӑйӗн проектне пурнӑҫа кӗртмешкӗн грант ҫӗнсе илнӗ.

И.Н.Ульянов ячӗллӗ ЧПУра вӗренекен Юлия Шелтукова «Эпӗ — вулакан» проектне хӳтӗлесе ӑна пурнӑҫа кӗртмешкӗн 100 пин тенкӗ грант илме пултарнӑ.

Юлия Шелтуковӑн проекчӗ ҫамрӑксене «Квест» евӗр вӑййи Шупашкарти вулавӑшсемпе паллашма май парать. Юля Крымра килӗшнине, унтан каяс та килменнине палӑртнӑ вӑл.

Утӑ уйӑхӗн 20-мӗшӗнчен пуҫласа республикӑри вӗренӳ учрежденийӗсене ҫӗнӗ вӗренӳ ҫулне епле хатӗрленине тӗрӗслеме тытӑннӑ. Ҫак ӗҫ ҫурлан 15-мӗшӗччен тӑсӑлӗ.

Вӗренӳ учрежденийӗсене юсама, тирпей-илем кӗртме бюджетран 670 млн ытла тенкӗ тӑкакланӑ. Шкул ачисене учебниксемпе тивӗҫтерессине те палӑртнӑ ЧР вӗрентӳ министрӗ Владимир Иванов. Кун валли 64 млн ытла тенкӗ тӑкакланӑ. Вӗренекенсем шкул кӗнекисене тӳлевсӗр илӗҫ.

2015 ҫулта шкул автобусӗсене ҫӗнетме 27,5 млн тенкӗ укҫа кайнӑ. 17 ҫӗнӗ автобус туяннӑ, 2002-2006 ҫулсенче кӑларнисене тӗпрен юсанӑ. Шкул автобусӗсене пурне те ГЛОНАСС спутник навигацийӗн тытӑмӗпе тивӗҫтернӗ.

Республикӑра ҫӗнӗ йышши шкулсемпе ача пахчисем тӑвасси малалла пырать. Сӑмахран, Шупашкар районӗнчи Янӑшри шкула кӑҫалхи вӗренӳ ҫулӗ тӗлне хута ямалла. Унта 165 вӗренекен тата ача пахчине ҫӳрекен 40 шӑпӑрлан вырӑн тупӗ. Комсомольски районӗнчи Элпуҫӗнчи шкула вара 2016-2017 вӗренӳ ҫулӗ тӗлне туса пӗтерӗҫ. Черетре — 7 ача пахчи (Элӗк районӗнче — 1, Вӑрнар районӗнче — 1, Хӗрлӗ Чутай районӗнче — 1, Шупашкарта — 4).

Хайлавпа хайлав пӗр мар

Мускав облаҫӗнчи пуҫламӑш класра вӗренекен ачасен ашшӗ-амӑшне вӗсен ачисене Александр Пушкинӑн «харсӑр» сӑввине тата Роберт Говардӑн «Конан-варвар» фэнтезине вулама хушни кӑмӑлсӑрлантарнӑ.

Вӗрентекенсем пуҫламӑш класра вӗренекен ачасене ҫуллахи вӑхӑтра вуламалли хайлавсен списокне «Вишня» сӑввине кӗртнишӗн тӗлӗнмеллипех тӗлӗннӗ. Ӑна аслисем «порнографи» тесех хакланӑ. Сӑнавҫӑсен шучӗпе сӑвӑра кӗтӳҫпе кӗтӳ пӑхакан хӗрӗн юратуллӑ хутшӑнӑвне уҫӑмлӑн ҫырса кӑтартнӑ. «Конан-варвар» хайлав виҫҫӗмӗш класра вӗренекенсене лекнӗ.

Хӑш-пӗр учитель хӑйсен ӗҫтешӗсем ҫав хайлавсене суйланине тӳрре кӑларма пӑхнӑ-ха. Вӗсен шучӗпе паян вӑл та, ку та вулама кӑсӑклӑ. Ҫапах та педагогсен пысӑк пайӗ пуҫламӑш класра ун пек хайлавсене вулама иртерех тесе шухӑшланине пӗлтернӗ-мӗн.

Хусанти экономика, управлени тата права институчӗн Ҫӗнӗ Шупашкарти филиалӗ хупӑннине пӗлтереҫҫӗ. Мӗншӗн? ЧР Вӗренӳ министерстви пӗлтернӗ тӑрӑх, студентсем ҫук-мӗн.

Института хупас ыйтӑва учреждени ертӳҫисем татса панӑ. Унта унччен юриспруденци тата экономика тытӑмӗнчи специалистсене хатӗрленӗ.

Ведомствӑра каланӑ тӑрӑх, ҫакна социаллӑ экономика тата демографи лару-тӑрӑвне шута илсе йышӑннӑ. Ҫавӑн пекех филиалти вӗренӳ программи кирлӗлӗхӗ чакнӑ-мӗн.

Пӗлмешкӗн: унччен Хусанти экономика, управлени тата права институчӗн Ҫӗнӗ Шупашкарти филиалӗнче 300 ытла ҫын вӗреннӗ. Ҫакна та палӑртмалла: малтан институт уйрӑмне лицензи те паман.

Арбитраж управляющийӗсем экзамен тытаҫҫӗ. Нумаях пулмасть Чӑваш патшалӑх университетӗнче арбитраж управляющийӗ пулма вӗреннӗ ушкӑна экзамен тыттарнӑ. Вӗсен пӗлӗвне Росреестрӑн Чвӑаш Енри управленийӗн ертӳҫин ҫумӗ Татьяна Расколова ертсе пыракан комисси тӗрӗсленӗ. Экзамен тыттаракансен йышӗнче ҫавӑн пекех университетӑн преподавателӗсем: финанс правин кафедрин заведующийӗ, юридици ӑслӑлӑхӗсен кандидачӗ Светлана Верещак доцент, менеджмент тата маркетинг кафедра заведующийӗ, экономика ӑслӑлӑхӗсен кандидачӗ Владимир Гурджиян, бухгалтер учечӗн, анализӗн тата аудичӗн кафедрин заведующийӗ, экономика ӑслӑлӑхӗсен кандидачӗ Мария Львова доцент пулнӑ.

Экзамен тытнӑ 12 ҫынтан вуннӑшӗ хӑйсен пӗлӗвне япӑх мар кӑтартса панӑ. Вӗсене ҫурла уйӑхӗнче свидетельство парӗҫ. Экзамен тытайманнисем каярах пӗлӗве тепӗр хут тӗрӗслӗҫ.

Ҫапла вара кӑҫал 19 ҫын предприятие кризисран ирӗк илнӗ.

Вуннӑмӑшне лекме ҫӑмӑл мар

Вуннӑмӗш класа яш-кӗрӗмпе хӗр-упраҫа автомат меслетпе йышӑнмаҫҫӗ. Кун пирки Чӑваш Енӗн вӗренӳ министрӗн ҫумӗ Светлана Петрова пӗлтернӗ. Тӳре-шара ҫакӑн сӑлтавне те ӑнлантарса панӑ.

Тӑхӑр класс пӗтернӗ хыҫҫӑн ача тӗп пӗлӳ илнӗ шутланать, патшалӑх пӗтӗмлетӳллӗ аттестацийӗ витӗр тухать. Ҫакӑн хыҫҫӑн шкул ҫав ача вӗренӳ учрежденине вӗренсе пӗтерни пирки приказ кӑларать-мӗн. Малашне ҫав шкулта кӑна мар, ҫав класрах вӗренес тесен те ачасен е вӗсен ашшӗ-амӑшӗн вӗренӳ заведенине илме ыйтса ҫырмалла иккен.

Ыйтса ҫырнӑ хыҫҫӑн малалла икӗ май пур-мӗн. Вӗсенчен пӗр тӗслӗхӗнче ыйтса ҫырни те ҫителӗклӗ пулсан, профиль е пӗр-пӗр предмета тарӑннӑн ӑша хывтаракан класа лекес тесен суйлав витӗр тухмалла. Вӗренӳ ҫинчен калакан федераци саккунне улшӑну кӗртнӗ хыҫҫӑн регионсене вӗренекенсене уйрӑмшарӑн суйласа илме ирӗк панӑ-мӗн. Чӑваш Енри 20-е яхӑн шкул кун пек ирӗкпе усӑ курнӑ иккен. Вӗсем мӗне кура суйлассине палӑртнӑ, йышӑну комиссийӗсем йӗркеленӗ. «Ала витӗр» тухайманнисем урӑх класра е урӑх шкулта вӗренме пултараҫҫӗ имӗш. Ун валли вырӑнти вӗренӳ органӗсене пырса ыйтмалла иккен.

Малалла...

Атратьри практикӑри студент ватӑпа калаҫать

И.Я. Яковлев ячӗллӗ Чӑваш патшалӑх педагогика университечӗн историпе филологи факультечӗн 1-мӗш курс студенчӗсем Улатӑр районӗнчи Атрать ялӗнче фольклорпа диалект практикине ирттернӗ. Унта ҫамрӑксем ҫӗртмен 29-мӗшӗнчен пуҫласа утӑн 11-мӗшӗччен пурӑннӑ.

Вырӑс чӗлхипе литературин, тӗнчери художество культурин пулас вӗрентекенӗсем ял ҫыннисемпе калаҫнӑ май вырӑнти йӑла-йӗрке пирки ыйтса пӗлнӗ, ял кун-ҫулӗпе кӑсӑкланнӑ. Вырӑнти такмаксене, юрӑсене, халапсене, тухатмӑшсем пирки ҫӳрекен хӑрушла хыпар-хӑнара ҫырса илнӗ. Вырӑнти ҫынсен калаҫӑвӗн уйрӑмлӑхӗ те вӗсемшӑн кӑсӑклӑ пулнӑ. Практикӑри студентсем ял ҫыннисемпе калаҫма кӑмӑллине палӑртнӑ — лешсем мӗн илтни-пӗлни пирки хаваспах каласа кӑтартнӑ.

Вӗренекен ҫамрӑксене «Сӑрҫум» заповедника та кайса кӑтартнӑ. Атратьри культура ҫурчӗн пуҫлӑхӗпе Галина Марковнинӑпа калаҫни те студентсен асӗнче юлнӑ-мӗн.

Сӑнсем (11)

Улатӑрти 15-мӗш номерлӗ «Шӑпӑрлан» ача пахчинче ашшӗ-амӑшӗнчен укҫа пухнӑ. Кун пирки вырӑнти прокуратурӑна ашшӗ-амӑшӗ систернӗ.

Надзор органӗ тӗрӗслев ирттернӗ те шкул ҫулне ҫитменнисен вӗренӳ учрежденийӗнче вӗренӳ ӗҫ-хӗлне тӳлевсӗр йӗркелесси пирки калакан саккуна пӑснине асӑрханӑ. Ача пахчин администрацийӗ ҫурта тата пӳлӗмсене тытса тӑма, юсама ашшӗ-амӑшӗнчен тӑтӑшах укҫа пухнӑ. Ача пахчине вырнаҫтарнӑ чух ашшӗ-амӑшне ушкӑн валли тӗрлӗ хатӗр-хӗтӗр туянмалли пирки асӑрхаттарнӑ. Аслисенчен пухнӑ «кӗмӗлпе», сӑмахран, жалюзи туяннӑ, кавир, тетте, санитарипе гигиена хатӗрӗ. Укҫана ашшӗ-амӑшӗнчен ыр кӑмӑллӑх пулӑшӑвӗ евӗр пухнӑ.

Ача пахчин ертӳҫи тӗлӗшпе прокуратура РФ Административлӑ правонарушени ҫинчен калакан кодексӑн 5.57 статйин 1-мӗш пайӗпе административлӑ ӗҫ пуҫарнӑ. Ҫавна май ертӳҫӗне 30 пин тенкӗлӗх штрафланӑ.

Йошкар-Олари ача пахчисенчен пӗринче

Шупашкарти ача пахчисенче ӗҫлекенсем ҫармӑссенчен ӗҫлеме вӗренеҫҫӗ. Республикӑн тӗп хулинчи ҫул ҫитменнисемпе ӗҫлекенсем Йошкар-Олана кайнӑ, унти ача пахчисенче пулса курнӑ. Пирӗннисем кӳршӗллӗ республикӑн тӗп хулинчи 18-мӗш, 13-мӗш, 20-мӗш, 42-мӗш учрежденийӗсенче пулнӑ. Шкул ҫулне ҫитменнисемпе ӗҫлекенсене Ҫармӑсри ӗҫтешӗсем ача пахчисем тӑрӑх кӑтартса ҫӳренӗ. Вӗсенчен кашнинчех мӗн те пулин хӑйне евӗрлине палӑртма тӑрӑшнӑ.

Шупашкар хула администрацийӗн вӗренӳ управленийӗнче кун пек ҫулҫӳревсем питӗ усӑллине палӑртаҫҫӗ. Унти тӳре-шара шухӑшланӑ тӑрӑх, ҫакӑ ҫӗннине тупма, пур опытма паллашма пулӑшать. Кунсӑр пуҫне – килӗштерсе ӗҫлессине йӗркелеме те.

Йошкар-Олари ҫулҫӳрев унти илемлӗ вырӑнсемпе паллашнипе вӗҫленнӗ.

Сӑнсем (12)

Шупашкар районӗнчи Янӑшри вӑтам шкула кӑҫалхи ҫурлан 15-мӗшӗнче уҫма палӑртаҫҫӗ. Вӑл вӗренӳ учрежденийӗ пирки тӗрлӗрен сӳтсе явакан-калаҫакан пулчӗ. Пысӑках мар ялта 165 ача вӗренмелӗх шкул кирлӗ мар текенсем те ҫав шутра тупӑнчӗҫ.

Тӗрӗссипе вара Янӑшри 9 клас вӗренмелли хальхи шкул та, кӳршӗллӗ Мӑн Мамӑшри вӑтам шкул та тахҫанах кивелнине вӑл тӑрӑхрисем аван пӗлеҫҫӗ. Янӑшри ача пахчи вара пӗчӗк кӑна ҫуртра вырнаҫнӑ. Унччен йӗркеллӗ ача пахчиех ялта пулнӑ-ха, кайран ҫав учрежденисене урӑх тӗллевпе ӗҫлеттерме тытӑннӑ хыҫҫӑн ӑна ҫынсене хваттер тума тесе сутса янӑ.

Янӑшра халӗ ҫӗклесе лартнӑ ҫӗнӗ шкулта шкул ҫулне ҫитменнисем валли 40 вырӑн пӑхса хӑварнӑ. Ачасемпе шӑпӑрлансем валли икӗ бассейн тунӑ, шкул умӗнче спорт тата вӑйӑ лаптӑкӗ те пур. Унта ӗҫсем малалла пыраҫҫӗ. Паян шкулти строительство ӗҫӗсемпе паллашма Янӑша республикӑн вӗренӳ министрӗ Владимир Иванов ҫитсе килнӗ.