Эпир час-часах чӑваш халӑхӗн «чӑваш» текен этнос ячӗ хӑҫан пулса кайни ҫинчен калаҫатпӑр. Тата мӗншӗн-ха Атӑл тӑрӑхӗнчи пӑлхар халӑхӗн этнонимӗ Хусан ханлӑхӗ вӑхӑтӗнче «чӑваш» этнонимпа улшӑнни ҫинчен е кун пек улшӑну пулман та-ши, текен ыйту та нумай ҫынна канӑҫ памасть. 19 ӗмӗр вӗҫӗнче – 20-мӗш ӗмӗр пуҫламӑшӗнче пурӑннӑ Н.И.Ашмарин паллӑ историк-тюрколог авалхи пӑлхарсене ҫак «пӑлхар» ятпа ытти халӑхсем чӗннӗ, пӑлхарсем хӑйсене хӑйсем «чӑвашсем» тени ҫинчен каланине нумайӑшӗ пӗлетпӗр. Урӑхла каласан, ӑсчах ҫырнӑ тӑрӑх, ҫакна ӑнланмалла: 10-мӗш ӗмӗрте мӑсӑльман тӗнне йышӑннӑ пӑлхарсемпе кунта 13 ӗмӗрте килнӗ монгол-тутарсем тата кипчаксем 13–15 ӗмӗрсенче пӗр тутар этносне пӗрлешнӗрен, 10-мӗш ӗмӗрте мӑсӑльман тӗнне йышӑнман, хӑйсен тӑван чӗлхине ҫухатман пӑлхарсене 15 ӗмӗрте вӗсен авалтан килекен ячӗпе ҫӗнӗрен «чӑваш» тесе палӑртма тытӑннӑ иккен.

Н.И. Ашмарин каланипе тавлашма май ҫук, мӗншӗн тесен, «чӑваш» текен этнос терминӗ Хусан ханлӑхӗ тата Атӑлҫи Пӑлхар патшалӑхӗ умӗнхи вӑхӑтсенчех пулни ҫинчен нумай истори факчӗсем калаҫҫӗ.

Малалла...

cap.ru сайтри сӑн

Чӑваш Енре пурӑнакансенчен чылайӑшӗ ҫӳп-ҫап турттарса тухнӑшӑн регионти оператора укҫа тӳлемест-мӗн. Парӑм самай пухӑннӑ: 239 миллион тенкӗ. Хальлӗхе халӑхӑн 84 проценчӗ кӑна регоператора укҫа тӳлет.

Патӑрьел районӗнче пурӑнакансен 49 проценчӗ ҫеҫ ҫӳп-ҫап турттарса тухнӑшӑн килекен квитанцисене тӳлет. Ҫӗмӗрле районӗнче ку кӑтарту- 51 процент. Ҫак районсем ку енӗпе кая юлса пыракансем.

Сӑмах май, «Экоцентр» республикӑри 1704 ял-саларан ҫӳп-ҫап илсе тухать. Ку ялсен 98,8 проценчӗ. Ыттисене, 21 яла, ҫӳп-ҫап турттаракан машина кӗреймест, унта ҫулсем ҫук.

cap.ru сайтри сӑн

ЧР Элтеперӗн тивӗҫӗсене вӑхӑтлӑх пурнӑҫлакан Олег Николаев тӳрӗ эфир ирттерни пирки, вӑл унта тӗрлӗ ыйтӑва хуравлани ҫинчен пӗлтернӗччӗ.

Олег Алексеевич тӳрӗ эфирта «Пӗрлӗхлӗ Раҫҫей» партине кӗме палӑртманнине каланӑ. Халӗ вӑл Элтепер ӗҫне пуҫӗпех путнӑ-мӗн. Тата, вӑл палӑртнӑ тӑрӑх, хӑйӗн шухӑшне улӑштарма хӑнӑхман.

«Чӑннипе каласан, манӑн халь кун пирки шутлама та вӑхӑт ҫук: «Тӗрӗслӗхшӗн Раҫҫей» пирки те, «Пӗрлӗхлӗ Раҫҫей» ҫинчен те», - тенӗ Олег Николаев.

Палӑртмалла: «Тӗрӗслӗхшӗн Раҫҫей» парти 2016 ҫулта йӗркеленнӗ. Нарӑсӑн 15-мӗшӗччен Олег Николаев Чӑваш Енри уйрӑмне ертсе пынӑ, кайран ку тивӗҫе хӑйӗн ирӗкӗпе пӑрахнӑ.

Федераци Канашӗн сайтӗнчи видео скринӗ

Чӑваш Ене республикӑн пӗрремӗш президенчӗ пулнӑ Николай Федоров килнӗ. Вӑл кунта килсен тӑван чӗлхе ыйтӑвӗ пирки те сӑмах хускатнӑ.

Николай Федоров Шупашкара килсен ЧР Наци вулавӑшӗнче пулса курнӑ. Николай Васильевич ҫитес вӑхӑтра тӑван чӗлхене вӗрентме, учебниксемпе преподавательсене хатӗрлеме хушма укҫа пулассине пӗлтернӗ. Ҫакна Конституцири тӳрлетӳ те, этнокультурӑна упрасси, тума хӗтӗртет.

«Хушма укҫа уйӑрса парӗҫ, хала ав ҫӗнӗ институт, тӑван чӗлхесене вӗренме тата аталанма пулӑшакан федераци фончӗ, туса хучӗҫ, ӑна эпӗ ертсе пыратӑп. Хальлӗхе унта пысӑках мар укҫа, 200 миллион тенке яхӑн», - тенӗ Николай Федоров.

Ҫулталӑкне ку тӗллевпе 2 миллиард тенке яхӑн уйӑрма палӑртаҫҫӗ.

Инкеклӗ лару-тӑру министерстви тунӑ сӑн

Ҫак кунсенче Вӑрнар районӗнче пушар алхаснӑ. Инкеклӗ лару-тӑру министерстви пӗлтернӗ тӑрӑх, ҫулӑм пурӑнмалли ҫурта тӗп тунӑ.

Иртнӗ ҫӗрле Кӗҫӗн Кипек кирпӗч ҫурта ҫулӑм ярса илнӗ. Ҫӑлавҫӑсем вырӑна часах ҫитнӗ. Вӗсем ҫулӑма юнашарти ҫурт-хуралтӑна куҫма паман.

Ҫӑлавҫӑсем хӑвӑрт ӗҫленӗ пулин те пушар ҫуртӑн тӑррине, стенисене сиенлетнӗ. Халӗ специалистсем ҫулӑм ӑҫтан тухнине тӗпчеҫҫӗ. Малтанлӑха пӗлтернӗ тӑрӑх, пушар ача-пӑча алхасӑвне пула тухнӑ.

mirsmazok.ru сайтри сӑн

Хыпарсен наци служби пӗлтернӗ тӑрӑх, Пӗтӗм тӗнчери хӗрарӑмсен кунӗ умӗн экспертсем хӑш регионти хӗрарӑм-водительсем аварие тӑтӑшрах ҫакланнине палӑртнӑ. Шупашкарти хӗр-хӗрарӑм ТОП-3 списока кӗнӗ.

Антитанлаштарӑмра пӗрремӗш йӗркесене Тутарстанри хӗрарӑм-водительсем йышӑннӑ. Новосибирск тата Шупашкар хӗрарӑмӗсем 2-мӗш тата 3-мӗш йӗркесене лекнӗ.

Нальчикри хӗрарӑмсем аварисене сайра хутра ҫакланаҫҫӗ. Палӑртмалла: танлаштарӑма хатӗрленӗ чухне 40 регионти хӗрарӑм-водительсене тишкернӗ.

varlamov.ru сайтри сӑн

Ҫанталӑк ака уйӑхӗнчи пекех тӑрать. Анчах синоптиксем водительсене хӗллехи шинӑсене халех улӑштарма сӗнмеҫҫӗ. Республикӑра сивӗ тата юрлӑ ҫанталӑк тата пулӗ-ха.

Синоптиксем пӗлтернӗ тӑрах, пуш уйӑхӗн виҫҫӗмӗш декадинче сивӗ ҫанталӑк ҫитӗ. Малтанлӑха палӑртнӑ тӑрӑх, пуш уйӑхӗн 22-мӗшӗнче Чӑваш Енре юр вӑйлӑ ҫӑвӗ. Пӗр талӑкра Шупашкарта 36 миллиметр юр ҫуса лартмалла.

Ҫав кунсенче сывлӑш температури 2-7 градус таран сивӗнӗ. Пушӑн виҫҫӗмӗш декадинче 30 сантиметр ҫӳллӗш кӗртсем пулӗҫ.

prisnilos.su сайтри сӑн

Пуш уйӑхӗн 2-мӗшӗнче Чӑваш Енре пӗр арҫынна вӑкӑр тапӑннӑ. Кун пирки ЧР ШӖМӗн пресс-служби пӗлтерет.

Ку Етӗрне районӗнче пулса иртнӗ. Ҫав кун 16 сехетре арҫынна хайӗн хуҫалӑхӗнчи вӑкӑр сӗкме тӑнӑ. Выльӑх ҫулталӑкрискер пулнӑ. Юрать, ку пӑтӑрмах инкекпе вӗҫленмен – вӑкӑрӑн мӑйракисем арҫынна шӑтарайман.

Кил хуҫин ҫапах хырӑмӗ, сӑмси суранланнӑ. Ӑна пульницӑна илсе ҫитернӗ, тухтӑрсем сурансене пӑхнӑ. Медпулӑшу пунӑ хыҫҫӑн арҫынна киле янӑ.

Чӑваш Ен Элтеперӗн тивӗҫӗсене вӑхӑтлӑх пурнӑҫлакан Олег Николаев республикӑмӑр ҫыннисен ыйтӑвӗсене «Контактра» халӑх ушкӑнӗнчи хӑйӗн страницинче уҫӑмлатнине пӗлтернӗччӗ. Ку вӑл, аса илтерер, эрнекун пулнӑччӗ. Онлайн-калаҫу пӗр сехете тӑсӑлнӑччӗ.

Тӳре эфирта ыйту паракансем Китай укҫи-тенкипе Чӑвашра савут тӑвас пирки те сӑмах хускатнӑ. Ку проекта хирӗҫ пулнӑран пӗлтӗр Муркаш, Ҫӗрпӳ тата Шупашкар районӗсенче пурӑнакансем хытах шавланӑччӗ. Ҫавӑнпах та ӗнтӗ савута тумалли вырӑна пӗр районтан тепӗр ҫӗре куҫарчӗҫ. Анчах ниҫта та халӑх хапӑл тунине палӑртмарӗ.

Олег Николаев савута тӑвас ыйтӑва татса париччен халӑх шухӑшне шута илме шантарнӑ.

«Пӗр енчен, инвестици хывни аван пек, ҫав вӑхӑтрах инвестици проекчӗсене кирлӗ пек йӗркелемесӗр, халӑхпа анлӑн сӳтсе явмасӑр пурнӑҫлани нумай ыйту, сӑмах-юмах ҫуратать», — тенӗ вӑл.

Олег Николаев проектпа ҫыхӑннӑ мӗнпур ыйтӑва тишкерме шантарнӑ, кайран ҫеҫ вӑл е ку йышӑнӑва тума пулать тенӗ.

Олег Алексеевич кӑларнӑ тӑрӑх, проект республикӑшӑн усӑллӑ пулсан ҫеҫ ӑна пурнӑҫа кӗртме юранине каланӑ. Ҫав вӑхӑтрах халӑх шухӑшне шута илӗҫ.

Малалла...

Ҫеҫпӗл Мишши ячӗллӗ Чӑваш патшалӑх ҫамрӑксен театрӗнче Германири шкул ачисене актер ӑсталӑхне вӗрентнӗ. Кӗске курса Мускари Владимир Беляйкин режиссер ирттернӗ. Владимир Беляйкин Чӑваш патшалӑх ҫамрӑксен театрӗнче пластикӑллӑ икӗ спектакль лартнӑ.

Германи ачисем Шупашкарти 41-мӗш вӑтам шкулта вӗреннӗ хыҫҫӑн тӑван ҫӗршывне таврӑннӑ ентешӗ Чӑваш Ен тӗп хули ҫинчен илӗртӳллӗ каласа кӑтартнине ытарайман — килсе курма шухӑшланӑ. Хӑйсене вырӑс чӗлхи вӗрентекен Светлана Тикуновӑпа пирӗн ҫӗршыв историйӗпе йӑли-йӗркине тишкернӗ, илемлӗ литература вуланӑ. Унтан пирӗн тӑрӑха ик эрнене килнӗ. Чӑваш патшалӑх ҫамрӑксен театрӗнче Николай Гоголӗн повеҫӗ тӑрӑх лартнӑ «Шинель» спектакле курас, унӑн режиссерӗпе Владимир Беляйкинпа паллашас килнӗ вӗсен. Шупашкара киличчен ачасем, сӑмах май, асӑннӑ повеҫе вуланӑ. Тӗлпулу ӑсталӑх сехетне ҫаврӑннӑ.