|
Республикӑра
 Куславккасем — Акатуйра Ӗнер Куславкка районӗн халӑхӗ Атӑл хӗррине пухӑннӑ. Ахальтен мар. Вӗсем ака-суха вӗҫленнине палӑртнӑ. Ҫанталӑк ҫумӑрлӑ, сивӗ тӑни темех мар — куславккасем Акатуя савӑнӑҫлӑн уявланӑ. Пултарулӑх ушкӑнӗсем лапамра чӑваш халӑх юррисене шӑрантарнӑ. Хӑнасем ял тӑрӑхӗсем йӗркеленӗ «картишсене» кӑсӑкланса сананӑ, алӗҫ ӑстисен пултарулӑхӗпе паллашнӑ. «Картиш» хуҫисем хӑнасене чӑваш сӑрипе, кукӑльпе, ытти ҫимӗҫпе хӑналанӑ. Ҫак кун Куславккара икӗ теплоход чарӑннӑ, унти ҫынсем район уявне курса киленнӗ. Уяв пуҫламӑшӗнче А.Манюкова ҫамрӑк юрӑҫ Ҫӗр гимнне шӑрантарнӑ. Унтан сцена ҫине район ертӳлӗхӗ тата хӑнасем тухнӑ. Акатуя районтан ҫеҫ мар, ытти тӑрӑхран та хӑнасем ҫитнӗ. Акатуя Куславкка район администрацийӗн пуҫлӑхӗ В.Колумб уҫнӑ. Сцена ҫинче ял хуҫалӑхӗнче пысӑк ҫитӗнӳсем тунисене чысланӑ. «Атӑл» физкультура комплексӗн преподавательне В.Конюкова «ЧР вӑй-хал культурипе спортӑн тава тивӗҫлӗ ӗҫченӗ» ята панӑ. Чи лайӑх механизаторсене, ял хуҫалӑх предприятийӗсен ертӳҫисене, ҫӗр ӗҫченӗсене ЧР Ял хуҫалӑх министерствин Хисеп грамотипе чысланӑ. Хыпар ҫӑлкуҫӗ:
|
|
Республикӑра
 ЧР влаҫ органӗсен порталӗнчи сӑн Паллӑ ентешӗмӗрӗн Андриян Николаев комонавтӑн хӗрӗ Елена Терешкова Чӑваш Енре пулнӑ. Вӑл Сӗнтӗрвӑрри районӗнчи Шуршӑлти Космонавтика музейне ҫитнӗ, ашшӗн вил тӑпри ҫине чечексем хунӑ. Елена Терешкова Космонавтика музейӗнче пӗччен пулман — унта космонавтсене хатӗрлекен центр пуҫлӑхӗн пулӑшуҫипе Виктор Покидӑпа ҫитнӗ. Вӗсем Андриян Григорьевичӑн тӑван килӗнче те пулнӑ. Виктор Покида музейпе паллашнӑ, Космонавтсен аллейинче йывӑҫ лартнӑ. Ҫавӑн пекех вӑл музей комплексне ҫӗнетес ыйтӑва ҫӳтсе явас ӗҫе хутшӑннӑ. Хыпар ҫӑлкуҫӗ:
|
|
Раҫҫейре
 Хӗрӗхе ҫитмен хӗрарӑмсене пирус сутнишӗн штрафласси ҫинчен калакан саккун проектне пӑхса тухассине ҫӗршывӑн Патшалӑх Думин Сывлӑх сыхлавӗ енӗпе ӗҫлекен комитечӗн ертӳҫин ҫумӗ Николай Герасименко тӗплӗн шухӑшласа тунӑ япала мар тесе шухӑшланине пӗлтернӗ. Ун пек йышӑнма Коммунистсен партийӗн депутачӗ Иван Никитчук сӗннӗ. Вӑл ҫул ҫитменнисен умӗнче хӗрарӑма пирус сутакансене те явап тыттарасшӑн иккен. Маларах асӑннӑ Герасименко депутат шучӗпе (вӑл — «Пӗрлӗхлӗ Раҫҫей» партин пайташӗ) хӗрӗхе ҫитмен хӗрарӑмсене пирус сутнишӗн явап тыттарас йышши ыйтусене шӳт вырӑнне кӑна йышӑнма пулать. Хӑй вӑхӑтӗнче Владимир Жириновский либерал демократ вӑтӑра ҫитмен хӗрарӑмсене чикӗ леш енне яма чармалла тенӗ, халӗ ав коммунист хӗрӗхе ҫитменнисене пирус сутма чарасшӑн. «Ку вӑл этем ирӗклӗхне хӗсни пулать», — шухӑшлать иккен Герасименко. Коммунист депутат вара 40-е ҫитменнисене пирус сутма чарни 14 ҫула ҫитмен ачасен амӑшӗсене сиенлӗ ҫав йӑларан сирме пулӑшать имӗш. Хӗрарӑм тата унӑн ачисем миҫери пирки сутуҫӑ иккӗленсен унӑн паспортне тата ҫавна ҫирӗплетекен урӑх документа ыйтмалла-мӗн. Хыпар ҫӑлкуҫӗ:
|
|
Республикӑра
 Ҫӗршыв картти ҫинче «Раҫҫей» сӑмаха ҫапла ҫырасшӑн Ҫӗртмен 8-мӗшӗнче Аҫтӑрханра «Раҫҫей» экспедици старт илнӗ. Вӑл — хӑйне евӗр проект, рекордсен Гиннесс кӗнекине кӗме тӗллевленнӗ. Мӗнле? Вӗсем GPS-треккерлӑ автомобильсемпе ҫӗршыв тӑрӑх ҫӳресе «Раҫҫей» сӑмаха пысӑккӑн ҫырасшӑн. Автомобильсен колонни икӗ уйӑх ҫӳресе ҫӗршыв ҫӗрӗ ҫинче темиҫе ҫухрӑмлӑ сас паллисем ҫырӗ. Ҫулҫӳрев Аҫтӑрханран пуҫланнӑ та Владивостокра вӗҫленет. Ҫулҫӳревҫӗсем Шупашкарта та чарӑнӗҫ. Экспедицири пуҫлӑхӗ — паллӑ блогер тата ҫулҫӳревҫӗ Сергей Доля. Шупашкар ҫыннисем ӑна курма пултарӗҫ. Экспедицири Ян Ярмощук, Дмитрий Донсков, Анна Николаева Шупашкарпа ҫыхӑннӑ. Экспедици Шупашкара ҫӗртмен 13-мӗшӗнче ҫитӗ. Ҫак кун 15:00-15:30 сехетре Хӗрлӗ тӳремре ҫынсем пухса Хула Чӗрине тӑвасшӑн. Прессӑпа тата блогерпа калаҫма май пулӗ. 16:00-19:00 сехетре Наци музейне кайӗҫ, унта «Флакон» дизайн савучӗпе «Креативлӑ Раҫҫей» тӗлпулу иртӗ. Ҫӗртмен 14-мӗшӗнче ирхи 10 сехетре экспедици хуларан тухса кайӗ, унта ЧР Элтеперӗ те пулӗ. 11:30 сехетре Патӑрьел районӗнчи Шӑнкӑртамра чарӑнӗҫ, Чӑваш Ен муфтийӗ Альбир Крганов патӗнче чей ӗҫӗҫ, пӗр-пӗрне сувенирсем парнелӗҫ, сӑн ӳкерӗнӗҫ. Хыпар ҫӑлкуҫӗ:
|
|
Вӗренӳ
 Чӑваш Енре вырӑс чӗлхипе ППЭне ӑнӑҫлӑ тытнӑ темелле-ши — кӑҫал экзаменра 37-ӗн 100 балл пухнӑ. Пӗлтӗрхинчен нумайрах. Ун чухне кунашкаллисен йышӗ 35 ҫын пулнӑ. Асилтерер: кӑҫал вырӑс чӗлхипе 6 880 ҫын экзамен тытнӑ. Пӗлтӗр — 7966 ҫын. Кӑҫал ППЭ тытакансен 20,32% 80–100 балл пухнӑ. 107 ҫын вырӑс чӗлхин экзаменӗнче кирлӗ чухлӗ балл пухайман. Вӗсем ӑна ҫӗртмен 18-мӗшӗнче тытма пултарӗҫ-ха, анчах математика экзаменӗнче «2» паллӑ (24 балран нумайрах пухнӑ тӑк) илмен пулсан ҫеҫ. Хыпар ҫӑлкуҫӗ:
|
|
Республикӑра
 Паян Муркаш районӗнче Акатуй иртнӗ. Унта ЧР Элтеперӗ Михаил Игнатьев хутшӑннӑ. Михаил Васильевич Муркашсене ака-суха вӗҫленнӗ ятпа саламланӑ. Халӗ тӗп тӗллев — тухӑҫлӑ тыр-пул туса илесси. Вӑл Муркаш районӗ республикӑри лайӑх аталанакан муниципалитетсен йышӗнче пулнине палӑртнӑ. Унӑн шухӑшӗпе, пӗчӗк тата вӑтам услам аталанни вара района пушшех малалла кайма, экономикӑна пысӑк услама илӗртме май парать. Ҫавна май халӑхӑн ӗҫ укҫи ӳсет, ӗҫ вырӑнӗсем пулаҫҫӗ. Районти чи лайӑх ӗҫченсене патшалӑх наградисемпе чысланӑ. Муркаш район администрацийӗн пуҫлӑхне Ростислав Тимофеева ЧР Хисеп грамотипе чысланӑ. Унӑн ҫумне Лилия Тарасовӑна «ЧР хӑйтытӑмлӑх органӗнче лайӑх ӗҫленӗшӗн» паллӑпа чысланӑ. Нумай ачаллӑ ҫемьесене амӑшӗн капиталне панӑ. Хӑш-пӗр кил-йыша 703 пин тенкӗлех социаллӑ тӳлев панӑ. Ку — пурӑнмалли ҫурт-йӗре лайӑхлатмашкӑн. Михаил Игнатьев Шупашкарта хӑвӑрт утас енӗпе иртнӗ Раҫҫей чемпионачӗн ҫӗнтернӳҫисене тата призерӗсене Вера Соколовӑна, Александр Яргунькина, Петр Трофимова ЧР гербне ӳкернӗ сехетсем панӑ. Ҫак спортсменсем — пурте Муркаш районӗнчен. Хыпар ҫӑлкуҫӗ:
|
|
Ял пурнӑҫӗ
 Исванкӑсем — сӗтел хушшинче Элӗк районӗнчи Йӑлкӑш ял тӑрӑхне кӗрекен Исванкӑ ялӗн халӑхӗ ӗлӗкхи йӑлана тытса пыма тӑрӑшать. Ӑруран ӑрӑва куҫакан уявсене вӗсем тӑташах уявлаҫҫӗ. Кӑҫал та ҫак ял халӑхӗ информаципе культура центрӗ умне пухӑнса ял сӑрине ирттернӗ, пӑтӑ пӗҫерсе ҫинӗ. Ватӑ ҫынсем чиркӗве кайнӑ, Турӑран тулӑх пурнӑҫ, тырӑ-пулӑ, пахча ҫимӗҫ ӳстерме ҫумӑр, лайӑх ҫанталӑк ыйтнӑ, усал-тӗсел аякра ҫӳретӗр тесе кӗлӗ тунӑ. Вӗсемех уй-хире тухса парне панӑ, кӗлӗ тунӑ. Ял-йыш сӗтел хушшине ларса пӗрле апатланнӑ. Сӑнсем (12) Хыпар ҫӑлкуҫӗ:
|
|
Хулара
 Мария Соловьева тунӑ сӑн Паян «Шупашкар: 500 ҫул» паркра Раҫҫей кунне паллӑ тунӑ. Унта кӑнтӑрлахи 12 сехет тӗлне пухӑннӑ. Сумлӑ ҫак уяв ячӗпе халӑха ЧР Элтеперӗ Михаил Игнатьев, Шупашкар мэрӗ Леонид Черкесов саламланӑ. Савӑнӑҫлӑ лару-тӑрура ҫамрӑксене паспорт алла пӗрремӗш хут тыттарнӑ. Вӗсене Шупашкар пирки ҫырса кӑтартнӑ кӗнеке те парнеленӗ. Алӗҫ ӑстисем ӑсталӑх класӗсем ирттернӗ, унта кашниех хутшӑнма пултарнӑ. Пурин те ҫӗршывӑн пысӑк ялавне тытса пӑхма май пулнӑ. Мероприяти вӗҫӗнче тӳпе айӗнче Шупашкарти пӗрлештернӗ хор Раҫҫей Гимнне юрланӑ. Унпа пӗрле халӑх та ҫак юрра шӑрантарнӑ. Кун хыҫҫӑн пурте ЧР Элтеперӗпе пӗрле сӑн ӳкерӗннӗ. Хыпар ҫӑлкуҫӗ:
|
|
Ҫул-йӗр
 Малтанхи тата улӑштарнӑ хыҫҫӑн Ҫук, вӑрласа кайман. Кӗпер карлӑкне ҫӗнетнӗ те Етӗрнери сӗт ҫавучӗ патӗнчи Сӑр урлӑ каҫаракан кӗпере чӑваш эрешӗсемсӗр хӑварнӑ. Кун пирки «Ирӗклӗ сӑмаха» вулакан пӗлтернӗ. Карлӑка ҫу уйӑхӗн варринче ылмаштарнӑ иккен. Ҫак ӗҫе пурнӑҫлакансенчен ыйтсан лешсем проект ҫапла пулни пирки пӗлтернӗ. «Ирӗклӗ сӑмах» вулаканӑн шухӑшне те илсе кӑтартать. Карлӑка улӑштарма нимӗнле сӑлтав та пулман имӗш, вӑл чиперех пулнӑ. Ҫул сийне юсани те ҫителӗклӗ пулни пирки ӑнлантарать вӑл. Етӗрне ҫывӑхӗнче ҫухалнӑ пулсан тепӗр вырӑнта чӑваш эрешӗллисем ҫине улӑштарнӑ. Сӑмах кунта Ҫӗнӗ Лапсар посёлокӗнчи ҫул хӗрринчи карта пирки пырать. Унччен ахальли кӑначчӗ пулсан ҫӗртме уйӑхӗн пуҫламӑшӗнче посёлока кӗнӗ вырӑнта, Лапсар паркӗ ҫумӗнче, чӑваш эрешӗллисене вырнаҫнарчӗҫ. Хӗлпе ҫур кунӗсенче малтанхи карта юрӑхсӑра тухнӑччӗ те урапасем ҫул хӗррине пӑсма тытӑннӑччӗ. Ҫӗнӗ карта тытнӑ май чӑваш эрешӗллисене суйланӑшӑн Ҫӗнӗ Лапсар посёлокне ырласси кӑна юрать. Хыпар ҫӑлкуҫӗ:
|
|
Ял пурнӑҫӗ
 Токанашсем ҫул тӑваҫҫӗ Ҫулла чылай ялта урамсене, картасене, кӗперсене юсассипе ҫине тӑраҫҫӗ. Ҫуккине тӑваҫҫӗ, япӑхнине ҫӗнетеҫҫӗ. Хӗрлӗ Чутай районӗнчи Атнар ял тӑрӑхӗнче вырӑнти ҫул-йӗре тытса тӑрассипе, хӑтлӑх кӳрессипе ҫине тӑраҫҫӗ. Акӑ, унти Токанашра ял урамне машинӑпа кӗрсе тухма май пултӑр тесе вак чул сарнӑ. Кӗме майӗ пулнӑ-ха. Ҫумӑр ҫуман чух. Пылчӑкра вара кансӗрленнӗ. Ҫула хӑтлӑх кӗртес тесе 600 метр тӑршшӗ вак чул сарнӑ. Кӑҫал та токанашсем ӗҫсӗр лармӗҫ. Хальхинче вӗсем Тӗп урамри юханшыв урлӑ каҫмӑ тума тытӑннӑ. Ҫул та унта нумаях пулмасть юсама тытӑннӑччӗ. Сӑнсем (7) Хыпар ҫӑлкуҫӗ:
|
+4.3 °C