Ҫӗртмен 10-мӗшӗнче Тутар Республикинчи Лениногорск районӗнчи Ҫӗнӗ Шӗшкел ялӗнче Сабантуй уявӗ иртрӗ.

Сабантуй — уйри ӗҫсем хыҫҫӑн ирттерекен ҫулталӑкри пысӑк уяв шутланать. Ял халӑхӗ унта тӗрлӗ вӑйӑсем вылять, юрӑсӗм юрлать, ташӑсем ташлать. Тутарстанра уява пуҫласа яриччен, хӗрсем халӑх тумӗсемпе тутарсен йӑлана кӗнӗ ҫимеҫӗпе — чак-чакпа — халӑха хӑналарӗҫ.

Уява тӗрлӗ ушкӑнсем хутшӑнчӗҫ. Чи кӗҫҫӗнни — 6 ҫулта, чи асли — 65 ҫултаччӗ. Ытти ялтан килнӗ ушкӑнсемпе вырӑнти фольклор ушкӑнӗ те хутшӑнчӗ. Сабантуй уявӗнче чи паллӑ вӑйӑ вӑл — кӗрешӳ. Пӗрремӗш вырӑна тухнӑ маттура, Вахитов Тимура, така парнелерӗҫ.

Ӗҫре малта пыракансене, тӑрашса ӗҫлекенсене хавхалантарса парнесем парса чысларӗҫ.

Ҫӗртмен 10-мӗшӗнче Тӑвай районӗнче те Акатуй пулса иртрӗ. Уява районти спорткомплекс лапамӗнче йӗркелерӗҫ. Акатуй уявӗ ячӗпе тӗрлӗрен те тӗрлӗ илемлӗ юрӑсем янӑрарӗҫ, ялсенчен килнӗ тӗрлӗ ушкӑнсем ташӑсемпе савӑнтарчӗҫ. Ҫавӑн пекех акатуйне илемлетекенни — спорт вӑййисем пулчӗҫ. Уява пынисем пурте пӗрле алла аллӑн тытӑнса вӑйӑ картине те тӑчӗҫ. Уяв питӗ хаваслӑ иртрӗ.

Сӑнсем (36)

Ҫӗртмен тӑххӑрмӗшӗнче Тутарстанӑн Аксу районӗнчи Емелькино ялӗнче Акатуй иртрӗ. Авалхи йӑлапа ку уява ҫурхи ака-суха вӗҫленсен, пӗтӗм ял-йышпа пуҫтарӑнса, выляса та кулса питӗ савӑнӑҫлӑн ирттереҫҫӗ.

Кӑҫалхи Акатуй та ыттисенчен кая юлмарӗ. Колхозсем пӗтсе пыраҫҫӗ пулсан та, сапана кайма ялти харпӑр хуҫалӑхсенчен вунӑ юланута яхӑн пуҫтарӑнчӗҫ. Ӑмӑртура Николай Егоровӑн «Верный» ӑйӑрӗ ыттисене самай кая хӑварса мала тухрӗ. «Колос» ТМЯО пуҫлӑхӗ А.Н. Чукин ӗҫре малта пыракансене, тӑрӑшса ӗҫлекенсене хавхалантарса парнесем пачӗ. Кӗрешсе вӑй виҫекенсене, ытти спорт ӑмӑртӑвӗсенче мала тухакансене наградӑларӗҫ. Акатуй паттӑрне, Леонид Новикова ӗлӗкхи йӑлапа така тыттарчӗҫ. Ҫав вӑхӑтрах Емелькино культура керменӗн «Шурӑмпуҫ» фольклор ушкӑнӗ пурне те хаваслӑ юрӑ-ташӑпа савӑнтарса тӑчӗ.

Уявран пурте тулли кӑмӑлпа саланчӗҫ.

2012 ҫулхи ҫӗртмен 10-11-мӗшӗсенче Патӑрьелти «Хӗвеллӗ» уҫланкӑра йӑлана кӗнӗ «Акатуй-Сабантуй» уяв иртрӗ.

Кӑҫалхи уява Раҫҫей историйӗн ҫулталӑкне тата района туса хунӑранпа 85 ҫул ҫитнине халалланӑ. Ҫак уява Аслӑ Чемен ял тӑрӑхӗнчи пултарулӑх ушкӑнӗ, спортра палӑрнӑ вӗренекенсем те хутшӑнчӗҫ. «Ассорти» ташӑ ушкӑнӗ куракансене чӑваш ташшисемпе савӑнтарчӗ. Аслӑ Чемен ял тӑрӑхӗнчи культура ҫурчӗ ҫумӗнчи пултарулӑх ушкӑнӗ ҫӗр ӗҫӗн йӑли-йӗркине кӑтартса пачӗ (ака-суха тунине, тырӑ акнине, вырса тӑпачӑпа ҫапнине, алапа тырӑ алланине, ал арманӗпе авӑртнине). Ҫӗр ӗҫӗн йӑли–йӗркине кӑтартса паракан хӗрарӑмсен тумӗсене, ӗлӗкхи ӗҫ хатӗрӗсене курса тӗлӗнекенсем те пайтах пулчӗҫ. Пир кӗпе, сурпан сырса хушпу тӑхӑннӑ, ҫӑпата сырнӑ чӑваш хӗрарӑмӗсем уҫланкӑри хӑнасене Аслӑ Чемен «хуҫалӑхне» йыхравларӗҫ.

Сӑнсем (140)

Чӑваш патшалӑх гуманитари ӑслӑлӑхӗсен институчӗ «Чӑваш халӑх пултарулӑхӗ» ярӑмра ҫӗнӗрен те ҫӗнӗ кӗнекесем кӑларать. Нумай пулмасть «Янавар юмахӗсем» (чӗрчунсемпе ҫыхӑннисем) тухнӑччӗ пулсан, тин кӑна вара «Нараста юмахӗсем» пичетрен тухса кӗнеке лавккисене ҫитрӗҫ.

Нараста юмахӗсем — «Чӑваш халӑх пултарулӑхӗ» ярӑмӑн тӑххӑрмӗш кӗнеки (юмах пуххисен иккӗмӗш томӗ). Нараста юмахӗсенче аваллӑх йӗрӗсем упранса юлнӑ, вӗсем пире чӑвашӑн кун-ҫулне, тӗнче курӑмне лайӑхрах ӑнланма пулӑшаҫҫӗ.

Ку кӗнекене ҫавӑн пекех «СУМ» лавккара та туянма май пур — хакӗ 200 тенкӗ.

Чупайпа паллаштаракан хӑма

Вӑрмар районӗнчи Чупай ял тӑрӑхӗн администрацийӗ яла пырса кӗнӗ вырӑнта кӑтарту хӑми вырнаҫтарма тахҫанах ӗмӗтленнӗ. Тӗллев тинех пурнӑҫланнӑ. Пуҫарӑва ял тӑрӑхӗн пуҫлӑхӗ Валерий Андреевӑн йӗркеленӗ, ҫапла май ял чикӗленнӗ икӗ вырӑнта нумай пулмасть пысӑк баннерсем ҫирӗпленсе ларчӗҫ. «Ырӑ сунса кӗтетпӗр» енче, «ял сӑнӗ» ҫинче, Чупайран тухнӑ паллӑ ҫынсен сӑнӗсем, «Телейлӗ ҫул пултӑр» енче вара ялти футбол командин калӑпӑшлӑ сӑнӳкерчӗкӗ, палӑк, шкул, чиркӳ...

Асӑннӑ ял тӑрӑхӗн администрацийӗнчен пӗлтернӗ тӑрӑх хӑма ҫинчи информацие вӑхӑтран вӑхӑта улӑштарса тӑрӗҫ.

Ку пуҫару республикӑн ытти тӑрӑхсенче те анлӑ сарӑлнӑ пулсан питӗ чаплӑ пулӗччӗ ӗнтӗ. Хальлӗхе вара, шел те, ял ячӗсене чӑвашла ҫырни сайра хутра ҫеҫ тӗл пулкалать.

Ҫӗртмен 8-мӗшӗнче кӗретсӗр вӗренекен 6 курсри студентсен квалификаци ӗҫӗсен хӳтӗлевӗ иртрӗ. Пӗтӗмпе 12 студент хӳтӗленчӗ. Патшалӑх комиссийӗ вӗсенчен саккӑрӑшӗн диплом ӗҫне «5» паллӑпа, тӑваттӑшӗнне «4» паллӑпа хакларӗ.

Кӗретсӗр вӗренсе аслӑ пӗлӳ илнӗ специалистсене эпир чун-чӗререн саламлатпӑр, малашнехи ӗҫре ӑнӑҫусем сунатпӑр.

Ильдар Гильмутдинов

Владимир Путин «Раҫҫей Федерацийӗн Президенчӗ ҫумӗнчи Нацисен хушшинчи хутшӑнусен енӗпе ӗҫлекен канаш ҫинчен» Хушӑва алӑ пуснӑ. Асӑннӑ канашӑн председателӗ В.Путин, унӑн ҫумӗсем — Президент администрацийӗн пуҫлӑхӗн пӗрремӗш ҫумӗ Вячеслав Володин тата РФ вице-премьерӗ Дмитрий Козак. Канашӑн яваплӑ секретарӗ — РФ Президенчӗн Шалти политика енӗпе управленийӗн начальникӗн ҫумӗ Павел Зенькович.

Ҫавӑн пекех канашӑн йышӗнче Тутарсен федераллӑ наципе культура автономийӗн ертӳҫи Ильдар Гильмутдинов та пур.

2009 ҫулхи Акатуйра

Акатуйсен тапхӑрӗ пуҫланнӑ тесен та йӑнӑш пулмӗ. Авалтан пыракан уява хальхилле чылай вырӑнсенче уявлаҫҫӗ. Республикӑн кашни районӗнче тенӗ пекех вӑл иртет. Ыран вара Акатуй — Канаш районӗнче.

Ку тӑрӑхри Акатуя Канаш районне йӗркеленӗренпе 85 ҫул ҫитнине тата Раҫҫей шайӗнче иртекен истори ҫулталӑкне халалласа ирттереҫҫӗ. Уяв вырӑнӗ Канаш хулинче мар, юнашар ларакан Аслӑ Асхва Пикшик ялти «Урожай» стадионра.

Уява ҫитсен сире кӗтеҫҫӗ: «Ҫын ӑсталӑхӗ — халӑх пуянлӑхӗ» (халӑх ушкӑнӗсен концерчӗ); «Чун ӑшши — Канаш ен» (фотокурав); «Ҫӑкӑртан асли ҫук» (ҫакӑр-пӗремӗк куравӗ); «Канаш Ен шӑпчӑкӗсем» (ача-пӑча лапамӗ: концерт, ӑмӑрту, вӑйӑ). Паллах, вӑйӑ-ӑмӑртусӑр уяв иртмӗ, вӗсем 10 сехетре пуҫланса 16 сехетченех иртӗҫ.

Акатуя 10 сехетре уҫӗҫ. 16 сехетре чӑваш эстрада ҫӑлтӑрӗсен концерчӗ пуҫланӗ. Ун хыҫҫӑн — ҫамрӑксем валли дискотека!

«Чӑваш салтакӗ» кӗнеке хуплашки

Пирӗн ентеш — Яманакӑн пултаруллӑ арӗ — Эдисон Патмар кӗнеке хыҫҫӑн кӗнеке калӑплать.

Шупашкарти «Ҫӗнӗ вӑхӑт» издательствӑра нумаях пулмасть унӑн 140-мӗш кӗнеки 1500 экземпляр тиражпа пичетленсе тухрӗ. Иккӗмӗш авторӗ — ашшӗ — чӑваш халӑх сӑмахлӑхне пухассипе палӑрнӑ Иван Анисимович Патмар.

Сӑмах май, ҫак ӗҫ — Патмарсен пуххинчи 10 томлӑ халӑх сӑмахлӑхӗн 7-мӗш томӗ. 228 страницӑран тӑракан илемлӗ те хытӑ хуплашкаллӑ кӗнекен умсӑмахӗнче ку тома чӑваш арҫынӗсене халалланине асӑннӑ. Хайлавсенче салтакӑн ҫӑмӑл мар пурнӑҫӗ пирки тӗплӗн ҫырса кӑтартнӑ. Урӑхла пулма та пултараймасть, мӗншӗн тесен Эдисон Иванович хӑй те салтак пӑттине тутаннӑ, 20 ҫул ытла ҫар хӗсметӗнче пулнӑ. Ашшӗ — Иван Анисимович вара — иртнӗ хаяр вӑрҫа хутшӑннӑ, старшина, тӑватӑ хутчен аманнӑ, икӗ хут — Хӗрлӗ Ҫӑлтӑр орденне, «Паттӑрлӑхшӑн», «Варшавӑна ирӗке кӑларнӑшӑн» тата ытти медальсене тивӗҫнӗ. «Эх, мӑнтарӑн, нушалантӑн, ҫавах ырӑ пулаймарӑн, хӑв ятна сыхлаймарӑн...» пая шӑпах унӑн асаилӗвӗсене кӗртнӗ.

Малалла...