Чӑваш Енӗн кӗнеке палатине «Суды и судьи Чувашии 1917–2012 гг.» кӗнеке ҫитнӗ. Кӑларӑмӑн содержанине ятӗнченех тавҫӑрма май пур. Ӑна пин экземпляр тиражпа кун ҫути кӑтартнӑ. Кӗнеке авторӗ — Раҫҫей Федерацийӗн тава тивӗҫлӗ юрисчӗ, Чӑваш Республикин Аслӑ сучӗн судйи Н.В. Яковлев иккен. «Ӑна Чӑваш Енӗн Аслӑ судне йӗркеленӗренпе 90 ҫул ҫитнине халалланӑ, ку вӑл Чӑваш Республикин Аслӑ сучӗн энциклопедийӗн тӑсӑмӗ шутланать», — тесе пӗлтерет Кӗнеке палати.

Кӗнекере архив материалӗсемпе, сӑнӳкерчӗксемпе тата ытти документлӑ материалпа самай усӑ курнӑ иккен.

Судсем пирки каласа паракан кӑларӑмсене, сӑмах май, унччен те пичетленӗ-мӗн-ха. 2006 ҫулта, акӑ, «Они служили провосудию» кун ҫути курнӑ, ҫав ҫулах «Верховный суд Чувашской Республики, годы, события, лица», «Суд, прокуратура, милиция Козловского района» ятлисем пичетленнӗ. Виҫӗ ҫул каялла Чӑваш енӗн Аслӑ сучӗ пирки энциклопеди кӑларнӑ.

Патне ҫитсен вӗсем епле калаҫма пуҫлассине пӗлместпӗр те, анчах хальлӗхе вара Сӗнтӗрвӑрри районӗнчи Мӑн Пукаш ялӗнче пурӑнакан ҫамрӑк ҫемьесем пуҫлӑхсене ҫапла шантарнӑ иккен. Унта ҫӗнӗ клуб тӑвас ыйтупа РФ Патшалӑх Думин депутачӗ Е.Н. Николаева, Сӗнтӗрвӑрри район администрацийӗн пуҫлӑхӗ Ю.Ф. Моисеев, Октябрьски ял тӑрӑхӗн пуҫлӑхӗ А.А. Мясников пулнӑ. Тӗлпулӑва организацисемпе предприятисен ертӳҫисене, усламҫӑсене, ял тӑрӑхӗсен пуҫлӑхӗсене тата вырӑнти халӑха пухнӑ иккен. Унта культура учрежденине тӑвассипе май килнӗ таран пурне те пулӑшма чӗнсе каланӑ.

Сӑнсем (7)

Ҫар ҫулне ҫывхаракан ҫамрӑксем нумаях пулмасть Атӑлҫи тата Урал федераци округӗсенчи Спартакиадӑна пухӑннӑ. Чӑваш Ен чысне унта Хӗрлӗ Чутайри вӑтам шкул каччисем — Константин Савельев, Дмитрий Почейкин, Денис Триковский, Евгений Еремин, Кирилл Ярайкин, Олег Канцеляров, Дмитрий Мидейкин, Олег Анисимов, Сергей Сарин, Стас Федотов, Николай Аливанкин — хӳтӗленӗ. Халӗ вӗсемпе тӑван тӑрӑхӗ чӑннипех хӑпартланма пултарать.

Ӑмӑртӑва Пенза, Ӑренпур, Тӗмен, Свердловск облаҫӗсенчи, Пермь Енӗнчи, Мари Элти, Пушкӑртстанри, Чӑваш Республикинчи тата Ханты-Манси автономи округӗнчи яшсем хутшӑннӑ. Вӗсем сакӑр енлӗ кӗрешес, пейнтбол, ҫар эстафети тата ҫар хатӗрленӗвӗн енӗпе тупӑшнӑ. Хӗрлӗ Чутай ачисем эстафетӑра 3-мӗш вырӑн йышӑннӑ, пейнтболпа — 2-мӗш, кӗрешессипе — 5-мӗш, ҫар хатӗрленӗвӗн ӑмӑртӑвӗнче — 1-мӗш. Ҫапла вара ушкӑнпа илсен каччӑсем Пенза облаҫӗнчи тантӑшӗсенчен виҫӗ очко сахалрах пухса иккӗмӗш вырӑна тухма пултарнӑ. Кӗркунне вӗсен Раҫҫей шайӗнчи ӑмӑртӑва хутшӑнма тивӗ.

Сӑнсем (19)

Ҫӗнӗ шӑпӑр ҫӗнӗлле шӑлать тесе ахальтен каламаҫҫӗ пуль ҫав. Хӑш чух лайӑхрах-тӑр, тепӗр чухне унчченхине ҫитмен пек те туйӑнать пулӗ. Йӗпреҫ район администрацийӗ хӑйӗн сайтӗнче хыпарланӑ тӑрӑх, асӑннӑ тӑрӑхри Смычка ялӗнчи клубра урӑх ҫынсем ӗҫлеме тытӑнни усса кӑна кайнӑ-мӗн. Улшӑну пӗлтӗрхи раштав уйӑхӗнче пулса иртнӗ. «А. Тимофеева опытне тата А. Михетова пӗлӗвне кура вырӑнти клуб ӗҫне ҫӗнӗрен чӗртсе яма килнӗ», — тесе хыпарланӑ район администрацийӗн сайтӗнче.

Культура учрежденийӗнче тӗрлӗ мероприяти йӗркелеҫҫӗ-мӗн. «Малинки» ташӑ ушкӑнне 6-17 ҫулсенче хӗрачасем ҫӳреҫҫӗ, хӗрарӑмсем валли «Тантӑш» фольклор ансамблӗ йӗркеленӗ. Ҫу уйӑхӗнче смычкӑсем концертпа Патӑрьел районнех ҫитсе килнӗ. Ытти чух та тухса ҫӳреҫҫӗ иккен.

Вӑрнар районӗнчи ярмушкасем ял уявне пухӑнни пирки эпир ӗнер пӗлтернӗччӗ. Ҫуллахи вӑхӑтра кун пек уявсене унта та кунта та ирттереҫҫӗ те, асӑннӑ районти аҫӑмҫырмисем те Ял кунне пуҫтарӑннӑ. Унта ялӑн хастарӗсене, тӑван тӑрӑха хӑтлӑх кӗртессипе ҫине тӑнисене чысланӑ. Район администрацийӗн пуҫлӑхӗн пӗрремӗш ҫумӗ Вячеслав Горбунов вара ку тӑрӑхрисене район энциклопедине темиҫе штуках парнеленӗ.

Уява пухӑннисене юрӑ-ташӑпа савӑнтарма Вӑрнартан «Тивлет» ансамбль пырса ҫитнӗ. Чӑрӑшкас Хирлепри «Хӗлхем» ансамбль те халӑха савӑк кӑмӑл парнеленӗ. Кунсӑр пуҫне тӑван ялсене ҫав ялта ҫуралса ӳснӗ Клара Осокина та саламлама ҫитнӗ. Вӑл ертсе пыракан «Туслӑх» ансамбль Аҫӑм Ҫырма гимнне шӑрантарса панӑ. Ҫак мухтав юррине Валерий Смирнов (Вадим атте) ҫырнӑ иккен.

«Епле уяв шӳрпесӗр ирттӗр?» — теҫҫӗ аҫӑмҫырмасем. Тӑван халӑхӑмӑрӑн наци ҫимӗҫӗ шутланакан ҫак апата икӗ Валентина Иванова — пӗри Николаевна, тепри — Петровна тата Маргарита Герасимова хатӗрленӗ.

Малалла...

Шӑрӑх та типӗ ҫанталӑк тӑнине пула кӑнтӑр енчи районсенче — малтан Патӑрьелӗнче, каярах Комсомольскинче инкеклӗ лару-тӑру пирки пӗлтерни пирки маларах эпир хыпарланӑччӗ.

Пахчари апат-ҫимӗҫе епле те пулин шӑварса тӑма пулӗ-ха, анчах гектарӗ-гектарӗпе сарӑлса выртакан тыр-пула искусствӑлла майпа пулӑшаймӑн. Ҫапах та хальхи вӑхӑтра вунӑ районта ял хуҫалӑх культурисене искусствӑлла майпа шӑварассине йӗркеленӗ.

Типӗ те шӑрӑх ҫанталӑка пула Патӑрьел тата Комсомольски районӗсем ҫеҫ мар, шӑмӑршӑсемпе елчӗксем те аптӑранӑ иккен. Вӑл тӑрӑхсенче ял хуҫалӑх культурисем шар курнӑ. Республикӑн Ял хуҫалӑх министерстви шутланӑ тӑрӑх, хайхисем 70 пин тоннӑна яхӑн тӗш тырӑ ҫухатма пултараҫҫӗ. Ҫӗрулмие вара — 25-30 пин тонна таран. Ҫак цифрӑсене муниципалитет пуҫлӑхӗсемпе видеоконференци мелӗпе калаҫнӑ чух асӑннӑ иккен. Шӑрӑх та типӗ тӑнӑ ҫанталӑк Патӑрьел районне уйрӑмах шар кӑтартнӑ.

Малалла...

Ял уявӗнче

Иртнӗ шӑматкун, утӑн 6–мӗшӗнче, Ярмушка ял тӑрахӗнче ял поселенийӗн уявӗ пулчӗ. Тӗплӗн хатӗрленчӗҫ ярмушкасем уява: лапамри курӑка ҫулса пуҫтарчӗҫ, хӑрнӑ йывӑҫсене касса, ҫӳп-ҫапа пуҫтарса тирпейлерӗҫ. Ял ҫумӗнчи лапамра артистсене кӗтсе сцена, куракансене ларма саксем ӑсталарӗҫ. Спорт вӑййисене ирттеме ятарлӑ вырӑнсем те хатӗр. Тӗрлӗ тӗслӗ вӗлкӗшекен ялавсем, илемлӗ сӑнӳкерчӗксем, алӗҫ куравӗсем, тавралӑха сӑнланӑ ӳкерчӗксемпе сӑвӑланӑ хайлавсем — пурте хӑйсен тивӗҫлӗ вырӑнӗсене тупрӗҫ.

Аякран килнӗ хӑнасем, ял-халӑхӗ йышлӑ пуҫтарӑнчӗ уява. Кӳршӗ ялсенчен те ҫитрӗҫ.

Ял уявне вырӑнти администраци пуҫлӑхӗ Алексей Петров уҫрӗ. Уявпа саламласа район администрацин пуҫлӑхӗ Леонид Николаев ӑшӑ сӑмахсем каларӗ. Ҫавӑн пекех уява хутшӑнакансем ырӑ та ӑшӑ сӑмахсем каларӗҫ.

Сӑнсем (148)

Комсомольскинче черетлӗ вӗренӳ ҫулӗнчен ҫӗнӗ ача пахчи хута ямалла. Унта пурӗ сакӑр ушкӑн пулмалла.

Вырӑнти район хаҫатне — «Каҫал Ене» — уҫма хатӗрленекен учреждени пуҫлӑхӗ Анна Албутова пӗлтернӗ тӑрӑх, хальхи вӑхӑтра ҫутӑ кӗртессипе тимлеҫҫӗ. Тата ытти вак-тӗвек ӗҫ те юлнӑ-мӗн. Ҫапах та учреждение авӑн уйӑхӗн 1-мӗшӗ тӗлне хута ярасшӑн иккен.

Тӗп йывӑрлӑх шутне заведующи кадрсем тупассине кӗртет-мӗн. Сӑмахран, воспитатель, музыка ертӳҫи, медаппа, педагог-психолог, апат пӗҫерекен, ачасене вӑй-хал культурине хӑнӑхтаракан, завхоз, ҫӗвӗҫ-кастелянша, машинӑпа кӗпе-йӗм ҫӑвакан, ӑна-кӑна тӑвакан рабочи, хуралҫӑ кирлӗ. Ача пахчине ӑшӑтма тытӑнсан газ котельнӑйӗн операторне ӗҫе илме тивӗ.

Вӑрнар районӗнчи Уйкас Кипек ялӗнче питӗ те хастар халӑх пурӑнать теме юрать. Ҫапла пӗтӗмлетме вырӑнти ял тӑрӑхӗ хыпарлани тӑрӑх май килет.

Нумаях пулмасть ял ҫыннисем пӗр шухӑшлӑ пулса асӑнӑн ялти Культура ҫурчӗпе юнашар вырнаҫнӑ пӗве ҫинчи пӗчӗк кӗпере юсама тухнӑ. Унта тӑрса ял халӑхӗ кӗпе чӳхет иккен. Нимене кам хӑма, кам пӑчӑкӑ, кам пӑта йӑтса пынӑ. Валерий тата Любовь Федоровсем, Ирина Варламовӑпа унӑн ывӑлӗ Александр, Николайпа Ирина Алексеевсем, Лидия Кузнецова, Лидия Михайлова, Антонина Петрова ирех ӗҫе кӳлӗннӗ. Пӗр-ик сехет хушшинче палӑртнине вӗҫлеме те ӗлкӗрнӗ.

Сӑнсем (15)

Патӑрьел районӗнчи Пикшик ял тӑрӑхӗнче ҫак шӑматкун йӑлана кӗнӗ уяв — Патӑрьел районӗн кунӗ — иртнӗ. Ӑна Пукрава халалласа кӑҫалхипе улттӑмӗш ҫул ӗнтӗ йӗркелеҫҫӗ. Патӑрьелсем вара ҫав куна чи лайӑх ял тӑрӑхне палӑртас тӗллевпе ирттереҫҫӗ-мӗн.

Уява вырӑнти пуҫлӑхсемпе пӗрлех районӑн хисеплӗ ҫынни Лев Кураков (чылайӑшӗ ӑна И.Н. Ульянов ячӗллӗ Чӑваш патшалӑх университечӗн ректорӗнче нумай ҫул тӑрӑшнӑ тӑрӑх пӗлет), ЧР Патшалӑх Канашӗн депутачӗ Петр Никифоров тата Кокель ячӗллӗ Пӗтӗм тӗнчери VII пленэра хутшӑнакан делегаци хутшӑннӑ.

Кирек епле уяври пекех тӗрлӗ чыслав та самай пулнӑ. Пикшикри халӑх театрӗ вара тинех машинӑллӑ пулнӑ — район администрацийӗн пуҫлӑхӗ Николай Глухов йыша ГАЗель машина илме сертификат тыттарнӑ. Тата, паллах, халӑх юрланӑ-ташланӑ, савӑннӑ. Ял тӑрӑхӗсем хӑйсен ал ӑстисен пултарулӑхне кӑтартнӑ. Уява салют вӗҫленӗ.

Сӑнсем (126)