Ҫапла-ҫапла. Агрономсем е ял хуҫалӑхӗнче тӑрмашакан ытти ӑстасем мар, алӑра хутпа ручка, диктофонпа камера тытакансем. Пресс-тур ят панӑ мероприятие ыран республикӑн Ял хуҫалӑх министерстви ирттерет.

Ял хуҫалӑх предприятийӗсенче ҫурхи пӗрчӗллӗ тата пӑрҫа йышши культурӑсене акса пӗтерчӗҫ ӗнтӗ. Массӑллӑ информаци хатӗрӗсенче тӑрӑшакансене хресчен яваплӑ тапхӑрта епле тӑрӑшнине каласа кӑтартма тӗллев лартнӑ май Шупашкар районӗнчи «Атлашевский» кооператива (вӑл Тутаркасси ҫуммӑн вырнаҫнӑ) илсе кайӗҫ. Калем ӑстисем калча пахалӑхне хаклӗҫ, ял хуҫалӑхӗнче усӑ куракан меслетсемпе паллашӗҫ.

Вӑрӑ-хурахсем аптраса ҫитнӗ пулмалла тейӗн, мӗншӗн тесен хӑйсен тискер ӗҫесене кӑнтӑрла та пурнӑҫлама хӑяҫҫӗ. Ӗнерхи кун, ҫӑвӑн 27-мӗшӗнче, Ҫӗнӗ Шупашкарта ятне-шывне тӗпчесе пӗлеймен арҫын урампа утса пыракан 60 ҫулхи хӗрарӑмӑн ылтӑн вӑчӑрине татса тарнӑ.

— Хӗрарӑм Женя Крутов урамӗнчи 9-мӗш ҫурт хӗррипе утса пынӑ вӑхӑтра кӗтмен ҫӗртен ун патне арҫын чупса пынӑ, вара хӗрарӑм мӑйӗнче ювелир хатӗрне татса чупса тарнӑ. Ку ӗҫ-пуҫ хӗрарӑма 10 пинлӗх шар кӳнӗ, — пӗлтерет Раҫҫей ШӖМӗн Ҫӗнӗ Шупашкарти пай пуҫлӑхӗ Александр Алексеев.

Хӗрарӑмсен те хӑйсене асӑрхануллӑрах тытмалла ӗнтӗ. «Турра та шан, ху та сыхлан» тесе ахальтен каламан. Ылтӑн, кӗмӗл йышши капӑрчӑксене урамра, обществӑлла транспортра сахалрах ҫакса ҫӳремелле. Вӑрӑ-хурах ҫывӑрмасть — вӗсене пулах хӑлхасӑр юлни нимӗнле укҫа-тенкӗ те саплаштарас ҫук.

Чӑваш наци музейӗ

Чӑваш наци музейӗ ҫуллахи кунсем ҫитнӗрен хӑйсен ӗҫ графикне улӑштарма палӑртнӑ. Малашне музей хӑнисене икӗ хушма сехетпе тивӗҫтерме пуҫлӗҫ. График улшӑнӑвӗ ҫуллахи кунсем вӗҫленичченех тӑсӑлӗ.

Музей экспоначӗсене кашни кӗҫнерникун 20:00 сехетччен курма май пулать.

— Шупашкар хулинче хушма вӑхӑтпа тивӗҫтерекен пӗртен-пӗр музей эпир, — пӗлтереҫҫӗ музей ӗҫченӗсем.

Хула ҫыннисем те музейӗн ҫӗнӗлӗхне ырлаҫҫӗ. Вӗсем шухӑшӗпе капла музея ӗҫрен таврӑнсан та кайса курма май пулать.

Республикӑри ача-пӑчапа ҫамрӑксен вулавӑшӗнче ӗнер библиотекарьсем вырӑнне унта ытти чух кӗнеке вулама ҫӳрекенсем ӗҫленӗ. Ҫук-ха, лешсем ӗҫрен кайса пӗтнипе мар. Вулавӑш кунне халалласа унта хӑй тытӑмлӑх кунӗ йӗркеленӗ.

Вулавӑшра хӑйне евӗр мероприяти пулнине халӑх йышлӑ ҫӳрекен вырӑнсенчен вулавӑш енне ҫул кӑтартакан паллӑсем те систернӗ-ха. Сӑмах май, ачасем хӑйсем те парне хатӗрленӗ. «Библиотекӑсен кунӗпе саламлатпӑр!» тесе вӗсем асфальт ҫинех ҫырса хунӑ.

Кайран вулавӑшра тӗрлӗ мероприяти пуҫланнӑ. Культура учрежденийӗн ертӳҫи Тамара Григорьева ӗҫтешӗсене тата вулакансене уявпа саламланӑ май Наталия Осипова пай пуҫлӑхне республикӑн Культура министерствин Хисеп грамотипе чысланӑ.

Ҫу уйӑхӗн 13-мӗшӗнче Патшалӑхӑн ҫул-йӗр хӑрушсӑрлӑхӗн инспекцийӗн ӗҫченӗ светофорӑн хӗрлӗ ҫутине пӑхмасӑр ҫул урлӑ вӗҫтерсе иртсе кайнӑ. Ҫакна асӑрханӑ ҫынсем асӑннӑ тытӑмӑн дежурство пайне систернӗ.

Часах айӑплине те палӑртнӑ. Вӑл полицай капитанӗ, асӑннӑ тытӑмра инженер-электроникра тӑрӑшакан арҫын пулнӑ иккен. «Киа Спектра» машинӑна светофора пӑхӑнмасӑр хӑваланӑскер эрех ӗҫнипе ӗҫменнине тӗрӗсленме килӗшмен. Унӑн ӗҫтешӗсен шучӗпе пӑхма вӑл хӗрӗнкӗрехӗн туйӑннӑ.

Полицайсен сумне ярать тесе халӗ капитана ӗҫрен хӑтарнӑ.

«Ачана ӑс кӗртес тесен, ӑна тапкӑ-ҫупкӑ парса илмелле». Ҫак меслет ҫине тайӑнса пулмалла Етӗрне районӗнче пурӑнакан 34 ҫулхи арҫын хӑйӗн 9 ҫулхи ачине «тӑн» кӗртсе пурӑннӑ. Шкулта панӑ килти ӗҫсене тӗппипех пурнӑҫлама пултарманишӗн ашшӗ хӑйӗн ачи ҫине пӗр хутчен мар алӑ йӑтнӑ. Ытларах сыпкаланӑ вӑхӑтра ашшӗ хӑйне «вӗрентекен» шутӗнче хума тытӑннӑ. Ку ырӑ мар пулӑм пирки йӗрке ӗҫченӗсем сиснӗ, вара «ачашӑн тӑрмашакан» ашшӗне айӑп тунӑ.

Паянхи куна пуҫиле ӗҫ суда ҫитнӗ.

Патшалӑхӑн пӗрлехи экзаменӗ пирки хыпарланӑ чух эпир «Ҫырса илме йывӑр пулӗ» тесе пӗлтернӗччӗ. Ҫапах та йӗркене пӑсакансем Чӑвашра та тупӑннӑ-мӗн. Ун пек пӑтӑрмах Вӑрмар районӗнче пулнӑ. Унта тӗрӗслевпе хаклав материалӗсене Тӗнче тетелне вырнаҫтарнӑ тӗслӗхе асӑрханӑ. Ҫавӑн пек хӑтланнӑ хӗрӗн ӗҫне халӗ пӑрахӑҫласси пирки сӑмах пырать.

Асӑрханӑ ытти ҫитменлӗх пирки каласан, Комсомольскинчи вӑтам шкулта экзамен хыҫҫӑн материалсене кӑлтӑкпа пухнине палӑртнӑ. Теприсем карас телефонӗпе усӑ курнӑ тӗслӗхсем те пулнӑ иккен. Экзамен бланкӗсене чылай ҫӗрте ӑна тытакансемсӗрех шутлани те йӗркене пӑсни шутне кӗрет. Шупашкарти 18-мӗш лицейре экзамена вӑхӑт ҫитичченех вӗҫленӗ. Хальлӗхе ҫакнашкал кӑлтӑксем паллӑ, патшалӑх экзаменӗсем вӗҫленнӗ тӗле вӗсен йышӗ нумайланма та пултарӗ.

Республикӑра официаллӑ майпа 16 пляжпа шыва кӗмелли вырӑн уҫма палӑртнӑ. Вӗсенчен тӑватшарӑшӗ Шупашкар хулинче тата Муркаш районӗнче пулӗҫ. Етӗрне районӗнче икӗ пляж уҫӗҫ, Ҫӗнӗ Шупашкарпа Ҫӗмӗрле хулисенче, Куславкка, Сӗнтӗрвӑрри, Шупашкар тата Улатӑр районӗсенче — пӗрер.

Ытти ҫӗрте ҫынсем шыва та кӗмӗҫ, хӗвел айӗнче те хӗртӗнмӗҫ темелле мар-ха. Официаллӑ майпа уҫнӑ вырӑнсене хӑрушсӑрлӑх енӗпе тивӗҫтермелле. Тепӗр майлӑ каласан, ҫакӑ укҫа-тенкӗпе ҫыхӑннӑ. Пытармасӑр калас тӑк, «Кунта шыва кӗме юрамасть» тесе ҫырса ҫапни вырӑнти хӑй тытӑмлӑх органӗсемшӗн йӳнне ларать. Тата, хамӑр хушӑра каласан, темрен тем пулсан вӗсем ҫине яваплӑх та тийӗнмест.

Паянхи пресс-конференцире

Ҫу уйӑхӗн 30–31-мӗшӗсенче Чӑваш Енре Пушкӑртстан культурин кунӗсем иртмелле. Кун пирки Культура министерствинче паян иртнӗ пресс-конференцире тӗплӗн каласа кӑтартнӑ. Культура кунӗсене ирттернӗ ҫӗре Пушкӑртстан Республикин Пуҫлӑхӗ Рустэм Хамитов килсе ҫитмелле.

Мероприятие кӗҫнерникун Чӑваш патшалӑх оперӑпа балет театрӗнче официаллӑ майпа уҫӗҫ. Вӑл вӑхӑтра харӑсах темиҫе курав йӗркелеме палӑртнӑ. Сӑмахран, Пушкӑртстанӑн Наци музейӗн фондӗнчи «Пушкӑрт халӑхӗн пурлӑх культури» экспозицисемпе паллашма май килӗ. Е тата «Пушкӑртстан — Евразин ахахӗ» фотоӗҫсен куравӗ те пухӑннисене кӑсӑклантарасса шанаҫҫӗ. Унтах алӗҫ ӑстисен япалисене тата пушкӑртсен кӗнекисене туянма май килӗ.

Чӑваш патшалӑх ӳнер музейӗнче те курав ӗҫлӗ. Наци библиотекине вара пушкӑрт писателӗсем килсе ҫитӗҫ. Театр ӳнерне кӑмӑллакансем валли те ырӑ хыпар пур — Чӑваш патшалӑх академи драма театрӗнче Мустай Карим ячӗллӗ Ҫамрӑксен театрӗн «Радость нашего дома» спектакльне кӑтартӗҫ.

Малалла...

Хӗмленеҫҫӗ кӑна мар-ха, ҫап-ҫуттӑн ялкӑшаҫҫӗ. Иртнӗ канмалли кунсенче Ӗпхӳ хулинче «Аэробика планети» ятпа Пӗтӗм Раҫҫейри ӑмӑрту иртнӗ. Унта Мускаври, Атӑлҫи федераци округӗнчи регионсенчи, Новосибирскпа Омскри тата ытти ҫӗртен маттур яшсемпе хӗрсем пухӑннӑ. Чӑваш Енӗн пӗрлештернӗ ушкӑнӗнче 30 спортсмен пулнӑ.

Ӑмӑртӑва хутшӑнакансен 5 номинаципе тупӑшма тивнӗ. Хӑйсен пултарулӑхне пӗчченшерӗн те, мӑшӑрпа та, виҫшерӗн те, ушкӑнпа та кӑтарнӑ. Юлашки ҫулсенче тата аэродэнс тата аэростеп текен енсем хутшӑннӑ.

Чӑваш Енӗн яш-кӗрӗмӗпе хӗр-упраҫӗ 11 ылтӑн, 7 кӗмӗл, 3 пӑхӑр медале ҫӗнсе илнӗ. 15-17 ҫулсенчисем кунсӑр пуҫне пӗрремӗш вырӑна тухса Кубока тивӗҫнӗ, 9-11 ҫулсенчисем иккӗмӗш вырӑншӑн Кубокпа таврӑннӑ.

«Ӑмӑртӑвӑн чи лайӑх артибучӗ» Кубок та пулнӑ иккен. Ку вӑл судьясен хушшинче. Ӑна Чӑваш Ен представителӗ Оксана Дьячук тивӗҫнӗ.