Перекет банкӗн (Сбербанкӑн) Елчӗкри уйрӑмӗнче уйӑх ытла банкомат чӑвашла ӗҫлени пирки ман пӗлӗш Алексей Сарханов (пирӗн сайтра alexei ятпа паллӑ) пӗлтерчӗ — укҫа илнӗ чухне виҫӗ чӗлхе суйлама май пур: вырӑсла, акӑлчанла тата чӑвашла. Пӗрле ярса панӑ сӑнӳкерчӗксем те кӑна ҫирӗплетеҫҫӗ. Вӗсен пахалӑхӗ лайӑхах мар пулин те чӑвашла куҫарӑвӗсем курӑнаҫҫӗ.
Ку информаци тӗрӗс е тӗрӗс марри пирки Перекет банкӗн филиалне ятарласа шӑнкӑравласа пӑхрӑм. Ҫыхӑнасси хӑвӑрт пулмарӗ пулин те ҫур сехет тӑрмашнӑ хыҫҫӑн мана пресс-службӑпа ҫыхантарчӗҫ. Тӗрӗс иккен. Ирина Ивановна (манпа вырӑсла калаҫрӗ) каланӑ тӑрӑх, банкоматсене чӑвашла куҫарнине Чӑваш Республикин чӗлхесем пирки калакан саккуна шута илсе хатӗрленӗ. Хальлӗхе эксперимент пек ҫеҫ тунӑ — чӑвашла куҫарӑва халӑх епле йышӑннине тӗрӗслеҫҫӗ (хӑш-пӗр куҫарусене хӑнӑхма тивӗ). Уйӑх ытла иртнӗ вӑхӑтра (нарӑсӑн 21-мӗшӗнче пуҫланӑ) йӑнӑшсене тупса палӑртакансем чылай пулни пирки те пӗлтерчӗ Ирина Ивановна. Калаҫӑва вӗҫленӗ май вӑл чӑвашла пӗлекен банкоматсем ӑҫта вырнаҫни пирки асӑнчӗ — тӗрӗслеве пурӗ 10 банкомат хутшӑнать иккен.
Ҫӗрпӳ хулинче «Илем, юрату, ырлав» («Красота, любовь, признание») ятпа ал ӑсти пултарулӑхӗн ӑмӑртӑвӗ иртӗ. Ӑна тӑван культурӑна сыхласа хӑварас тата ҫамрӑк ӑрӑва халӑхӑн ӑс-хакӑлне хаклама вӗрентес тӗлӗшпе ирттереҫҫӗ.
Сирӗн хушӑрта пултаруллисем ҫук мар пулсан, ӑмӑртӑва хутшӑнас кӑмӑл пур пулсан — хӑвар ӗҫӗрсене нарӑсан 26-мӗшӗччен «РСДО» МКУ-на ҫитермелле. Кашни ӗҫӗн сӑнлавӗ пулмалла — авторӑн Х,Я,АЯ, ӗҫ ячӗ. Курава пурте хутшӑнма пултараҫҫӗ — ӳнер тӗлӗшенчен пӗлӳ илнине, миҫе ҫултине шута илмӗҫ. Ӗҫсене «Тӗрӗ ҫырулӑхӗн вӑрттӑнлӑхӗ» («Секреты узорного письма») тата «Уҫайми вӑрттӑнлӑх» («Нераскрытая тайна») номинацисемпе хаклӗҫ. Ӑмӑртӑва хутшӑннӑшӑн укҫа тӳлеме кирлӗ мар.
Пур хутшӑнакана та дипломсемпе тивӗҫтерӗҫ. Ҫӗнтерӳҫӗсем хаклӑ парнесемсӗр каймӗҫ.
Адрес: 429900, Ҫӗрпӳ хули, П.Иванов утамӗ, 1«а» ҫурт. Инҫӗсас номерӗсем: 21-2-17, 21-7-17.
Ҫӗнӗ ҫул умӗн чылай ялсемпе хуласенче Ҫӗнӗ Ҫул чӑрӑшӗсем уҫӑлаҫҫӗ — вӗсене йӗркелекенсем хӗллехи тӗп уявсенчен пӗри яланах хаваслӑ та савӑнӑҫлӑ ирттӗр тесе тӑрӑшать. Ак нумай пулмасть, шӑматкун, Ҫӗрпӳ хулинче те Ҫӗнӗ Ҫул чӑрӑшӗн уявӗ иртрӗ.
Пухӑннӑ халӑх умӗнче Хӗл Мучисен куравӗ пулчӗ, кунтах тӗрлӗ юмахсен тӗнчинчен килнӗ сӑнарсем те курӑнкаларӗҫ.
Пухӑннисене уяв ячӗпе влаҫ тытӑмӗнчи ҫынсем те саламлама манмарӗҫ — Ҫӗрпӳ районӗн депутатсен пухӑвӗн председателӗ Татьяна Кузьмина, Ҫӗрпӳ хула тӑрӑхӗн администраци пуҫлӑхӗ Валерий Трофимов сӑмах тухса каларӗҫ.
Ҫӗнӗ Ҫул уявӗ ҫитсе пырать кӑна — халӑх валли савӑнмалли тата нумай пулӗ-ха!
Сивӗ... Сивӗ ҫанталӑк... Сивӗ ҫанталӑк ку ӑшӑ чӳк уйӑхне кӗтмен-ҫитмен пек килсе кӗчӗ, пӗр самантрах хӗл кунӗ тавралӑха хӑй аллине илчӗ. Хӑй ҫинчен асаилтерчӗ. Хӗл ҫитрӗ. Урамра та, календарьпе те. «Урхамахсем тӑраҫ тапӑртатса...» литература ӑмӑртӑвӗн пӗтӗмлетӗвне тума та вӑхӑт ҫитрӗ. Унпа паллашнӑ май вӑл сире кӑшт та пулин ӑшӑтатех тесе шутлатпӑр. Сивӗ хӗл сивви те туйӑнмӗ...
Кӑҫалхи ӑмӑрту епле иртни самай пирӗн кӑмӑла кайрӗ. Малтанхисене вӗренӳ министерстви хутшӑнатчӗ пулсан, кӑҫалхи йӗркелӳҫӗсен шутӗнче вӗсем пулмарӗҫ. Вӗсене те ҫӑмӑлрах пулчӗ пулӗ, пире те ку самай ирӗк пачӗ. Вӗсем пӗлтернине кӗтмесӗр пӗтӗмлетӗве эпир паянах, раштавӑн пӗрремӗш кунӗнчех, пӗлтерме пултаратпӑр! Пурӗ 140 хайлав йышӑнтӑмӑр. Ытларах та ярса пачӗҫ ӗнтӗ, анчах та хӑшӗ-пӗрине, ӑмӑрту йӗрки-шывӗпе килӗшӳсӗр пулнӑран, йышӑнма май пулмарӗ. Чылайӑшӗ эпир фантастика конкурсне ирттерни ҫинчен манса кайнӑ пулас — пӗр чӗптӗм те пулин тупма май ҫуккӑччӗ. Эпир вӗсене йышӑнтӑмӑр, анчах та хайлавӗ темле чаплӑ пулсан та вырӑн памарӑмӑр.
«Чӑваш тӗнчи» сӑн галерейи кунран кун пуянланса пырать. Ӑна йӗркеленӗ чухне чӑваш тӗнчипе ҫыхӑннӑ вырӑнсене сӑнласа кӑтартас, чӑваш пурнӑҫӗпе ҫыхӑннӑ мероприятисене ҫутатас тӗллев пулнӑ. Ку ӗҫ майӗпен пурнӑҫланса пырать те.
Чӑваш ялӗсене сӑнласа кӑтартас тӗлешпе хальхи вӑхӑтра ытларах республикӑн тури районӗсен ялӗсем кӗнӗ. Танлаштарнӑ май ҫак районсенчи ялсене ытларах сӑнлани курӑнать: Шупашкар районӗ (76 ял), Красноармейски районӗ (34 ял), Ҫӗрпӳ районӗ (33 ял), Муркаш районӗ (27 ял), Сӗнтӗрвӑрри районӗ (20 ял), Элӗк районӗ (13 ял), Вӑрнар районӗ (5 ял). Ҫавӑн пекех Канаш, Куславкка, Етӗрне, Елчӗк районсенчи ялсен сӑнӗсем пур. Нумай мар пулин те пур.
«Чӑваш тӗнчинче» ытти сӑн та чылай: музейсенчи сӑнсем (10 ытла музей, нумай пулмасть Бичурин музейӗнчи сӑнсене вырнаҫтарнӑччӗ), тӗрлӗ мероприятисенче тунӑ сӑнӳкерчӗксем (юбилейсенче, ӑслӑлӑх конференцийӗсенче, конкурссенче, концертсенче, уявсенче).
Камсем-ши вӗсем тетӗр пулӗ? «Автоген-Бабай» — Ҫӗрпӳ хулинчи ҫамрӑксен клубӗ. Ӑна йӗркеленӗренпе 20 ҫул ҫитнине палӑртас тӗлӗшпе пухӑнчӗҫ те ӗнтӗ вӗсем.
«Автоген-Бабай» ҫамрӑксем хушшинче сывлӑх, спорт, культура идеисене сарас тӗлӗшпе ӗҫлет — ҫамрӑксем хушшинче КВН ирттереҫҫӗ, ачасемпе яшсене походсене ҫӳретеҫҫӗ. Вӗсен хӑйсен футбол команди те пур (нумай пулмасть 10 ҫул тултарнине палӑртнӑччӗ вӗсем). Ертӳҫи — Сергей Беккер.
Ҫавра сӗтеле «Автоген-Бабай» ҫамрӑксен клубӗн хастарӗсемсӗр пуҫне вӗсен ӗҫне ырлакан ытти ҫамрӑксем те пулчӗҫ. Вӗсем хальхи ҫамрӑксене ӗҫе, спорта, тӗрлӗ мероприятисене явӑҫтарас тӗлӗшпе, вӗсен хастарлӑхне ӳстерессишӗн мӗн тумалли пирки калаҫрӗҫ.
Ӗнер юпан 4-мӗшӗнче, Вӗрентекен кунӗ умӗн, Ҫӗрпӳри 2-мӗш вӑтам шкулта «Асамлӑ шкул вӑхӑчӗ...» ятлӑ куҫса ҫӳрекен курав уҫӑлчӗ. Вӑл унта уйӑх хушши ӗҫлӗ.
Курава хатӗрлеме Чӑваш наци музейӗ хутшӑннӑ. Унта ҫитсен сирӗн ума шкулсенче усӑ курнӑ хатӗрсемпе паллашма май пур — пенал, чернил тӑкӑнтарман савӑт, калем, стеклограф-кӑранташ, кӑранташ савӑчӗ. Кунтах — чӗрӗ хулӑ тытмалли катка та. Курав уҫӑлнӑ кун пӑрҫа ҫинче тӑрса пӑхма та май пурччӗ — хӑшӗ-пӗри иртнӗ вӑхӑтра итлемен ачасене епле вӗрентнине туйса илме пултарчӗ.
Экспонатсем нумай мар пулин те вӗсемпе паллашма питӗ кӑсӑклӑ. Экскурсие халӑх таврапӗлӳ музейен директорӗ Фёдорова Елена Станиславовна ирттерчӗ. Курава килнисем ахаль кӑранташсене епле тунипе видеофильм урлӑ паллашрӗҫ. Вӗҫӗнче «Филлипок» мультфильм курчӗҫ.
Мӑн Ҫавал шывӗ хӗрринче ҫулран ҫул пухӑнакан ярмӑркка кӑҫал утӑ уйӑхӗн 8-пе 11-мӗшӗсенче иртӗ.
Ҫӗрпӳ ярмӑркки ирттернӗ вырӑн авал ҫул хӗрринче вырнаҫнӑ. Хусана каякан ҫул шӑп та лӑп Ҫӗрпӳ витӗр тухнӑ пулнӑ (Ҫӗрпӳ кӗперне те ахаль унта туман — вӑл ҫул ҫинче пулнӑ) — халӗ вара М7 ятлӑ ҫул хула айӑккипе пӑрӑнса иртет. Ӗлӗк-авал (халӗ те ҫавнашкалах!) суту-илӳ пысӑк вырӑн йышӑннӑ. Япаласене хальхи пек таҫти ҫӗршывсенчен кӳрсе килеймен — килти ӗҫре тӑтӑшах усӑ курмалли хатӗрсене ял ҫынни хӑйех ӑсталанӑ. Сутма вара тӗрлӗ ярмӑрккасене, пасарсене ҫӳренӗ. Унтах хӑй ӑсталама пӗлмен кирлӗ япала туяннӑ. Ҫӗрпӳ хули мӗн авалтан паллӑ — пасар-ярмӑркка йӗркелемелли питӗ лайӑх вырӑн пулнӑ. Унӑн хӑйнеевӗрлӗхӗ те пулнӑ. Вӑл вӑхӑтра хальхи пек кинотеатрсем, культура керменӗсем пулман — халӑх ярмӑрккасенче савӑннӑ. Шӑп ҫавӑн йышши пасар (ярмӑркка) йӗркеленнӗ те ӗнтӗ Ҫӗрпӳ хули ҫывӑхӗнче. Тихвин мӑнастирӗн ҫумӗнче вырнаҫнӑран Тихвин ярмӑркки те тенӗ ӑна.
Пушӑн 4-мӗшӗнче Ҫӗрпӳ хулинче ейӳпе кӗрешекен комиссин ларӑвӗ иртрӗ. Канашлӑва Чӑваш Республикин ҫутҫанталӑк пурлӑхӗпе экологи министрӗн ҫумӗ Е.В. Юшин ертсе пычӗ. Ларӑвӑ Ҫӗрпӳ районӗн администраци пуҫлӑхӗ Ю.М. Николаев, хула тата ял тӑрӑхӗсен пуҫӗсем, Ҫӗрпӳ районӗнчи ейӳпе кӗрешекен комисси членӗсем хутшӑнчӗҫ.
Кӑҫалхи лару-тӑру лайӑхах марри палӑрнӑ: юр нумай, ҫӗр тарӑна шӑннӑ, пӑр хулӑм. Ейӳ тухма пултарни куҫ кӗретех. Ҫавна май Ҫӗрпӳ районӗнче ейӳ сиенне чакарма пулӑшакан мероприятисене ирттерме те пуҫланӑ ӗнтӗ: шыв айне пулма пултаракан ялсенчи халӑхпа калаҫусем ирттернӗ, ейӳ вӑхӑтӗнче халӑх пухӑнмалли вырӑнсене палӑртнӑ. Ҫавӑн пекех автомашин ҫулӗсем ҫинче шыв юхтарса ямалли ҫулсене тасатма пуҫланӑ.
Канашлура Ҫӗрпӳ хулине ейӳрен хӳтӗлесси пирки те нумай калаҫрӗҫ — уйрӑмах хӗрарӑмсен Тихвин мӑнастирӗ тата Хӗвелтухӑҫ урамӗ шыв айне пулма пултарассине шута илсе комисси пайташӗсем шывран хӳтӗлекен дамбӑна, насус станцине кайса тӗрӗслерӗҫ.
Канашлӑва пӗтӗмлетсе Е.В. Юшин кӑҫалхи ейӳ пысӑк пӑтӑрмахсемсӗр пулнине шанма сунчӗ, инкек-пӑтӑрмахсенчен сыхланма пур шайри влаҫ ҫыннисене пӗрле ӗҫлеме сӗнчӗ.
Нарӑсӑн 4-мӗшӗнче Ҫӗрпӳре вырнаҫнӑ аграри-технологи техникумӗшӗн пысӑк уяв пулчӗ темелле — ҫӗнӗ корпуса уҫрӗҫ.
Ӑна 1992 ҫултах тума пуҫланӑ пулин те хута тин кӑна яма тӳр килнӗ. 18 ҫул хушшинче тӗп подрядчик улшӑннӑ. Ҫурта туса пӗтерме Шупашкарти «Чӗрӗлӳ» корпораци килӗшнӗ, ӗҫе вӗҫне ҫитернӗ.
Хӗрлӗ хӑйӑва Н.В.Федоров, Раҫҫей Федерацийӗн Патшалӑх Думин депутачӗ П.В.Семенов тата техникум директорӗ Г.А.Калашникова касрӗҫ.
Техникумра хальхи вӑхӑтра 985 ҫамрӑк вӗренет, ҫав шутра ҫӗнӗ корпусра пӗр харӑсах 360 студент пӗлӳ илет. Кунта ҫӗвӗҫсене, закройщиксене, тумтир ӑстисене, ҫӗвӗ техникин операторӗсене, каменщиксене, механиксене хатӗрлеҫҫӗ. Тӗпрен илсен вӗренекенсем хамӑр республикӑранах.
Президент техникум валли ҫӗнӗ оборудовани туянма 734 пин тенкӗлӗх сертификат парнелерӗ. Вӗрентӳ класӗсемпе паллашнӑ май Николай Васильевич ҫамрӑксемпе калаҫу йӗркелерӗ, «ҫавра сӗтелте» вӗсен ӗҫ-хӗлӗпе паллашрӗ.
-5.7 °C