Паркра тупнӑ крокодил вилли

Вилнӗ крокодил Шупашкар ҫыннисене чутах чӗресӗр хӑварман. Унӑн кӗлеткине суту-илӳ центрӗ ҫывӑхӗнче юр ирӗлсен тупнӑ.

Крокодила чи малтанах центр ҫывӑхӗнче уҫӑлса ҫӳрекен ачасем асӑрханӑ. Хӑраса ӳкнӗскерсем кун пирки аслисене пӗлтернӗ. Крокодил Шупашкара мӗнле лекнине тӗпӗ-йӗрӗпе уҫӑмлатма май килмен. Ҫынсен шухӑшӗпе, вилнӗ крокодила цирк ӗҫченӗсем хӑварма пултарнӑ. Массӑллӑ информаци хатӗрӗсем те ку Омскри шапито циркӑн «ӗҫӗ» пулнине пӗлтернӗ.

Темиҫе уйӑх каялла, чӳк уйӑхӗн вӗҫӗнче, Шупашкара Омскран килнӗ циркра крокодил вилнӗ-мӗн. Цирк ертӳлӗхӗ пӗлтернӗ тӑрӑх, вӑл пӑчӑ пулнипе сывлама чарӑннӑ.

Цирк администрацийӗ пӗлтернӗ тӑрӑх, дрессировщик крокодила ҫӗрле террариума хупнӑ. Тепӗр кунхине чӗрчун вилнине асӑрханӑ. Рептили температурӑна питӗ сисӗмлӗ-мӗн. Ертӳлӗх крокодил вилни пирки пытарман. Анчах унан виллине ӑҫта хуни пирки шарламан.

Ҫынсем каланӑ тӑрӑх, дрессировщик вилнӗ чӗрчуна Шупашкар: 500 ҫул паркра хӑварнӑ. Сывлӑш температури сивӗ пулнӑран вӑл ҫуркуннечченех лайӑх упраннӑ.

Крокодила тупнӑ вырӑна ҫитнӗ полицейскисем те ҫакнашкал шухӑшлӑ.

Малалла...

Леонид Прокопьев пурӑннӑ ҫурт ҫинчи асӑну хӑми

Виҫӗмкун Шупашкарта паллӑ общество тата патшалӑх ӗҫченӗн Леонид Прокопьев ячӗпе асӑну хӑми уҫнӑ. Ӑна Дзержинский урамӗнчи 31-мӗш ҫурт ҫине вырнаҫтарнӑ.

Савӑнӑҫлӑ мероприятие ӑна пӗлекен ҫынсем, унпа пӗрле ӗҫленисем пуҫтарӑннӑ. Тӗрлӗ шайри пуҫлӑхсем те пулнӑ. Сӑмахран, Чӑваш Енӗн Министрсен Кабинечӗн ертӳҫи Иван Моторин, РФ Президенчӗн Атӑлҫи федераци округӗнчи элчи Энвер Аблякимов, Шупашкар хула пуҫлӑхӗн ҫумӗ Ирина Клементьева.

Асӑну хӑмине Чӑваш Республикин тава тивӗҫлӗ артисчӗ Энвер Аблякимов ӑсталанӑ.

Леонид Прокопьев 1934 ҫулхи ака уйӑхӗн 7-мӗшӗнче Красноармейски районӗнчи Четвертти ялӗнче ҫуралнӑ. 1961–1975 ҫулсенче КПСС Шупашкар хула комитечӗн инструкторӗнчен пуҫласа пӗрремӗш секретаре ҫитнӗ. Каярах республикӑн Министрсен Кабинетне ертсе пынӑ, РСФСР Патшалӑх комитечӗн наци ӗҫӗсемпе ӗҫлекен ертӳҫи, РФ Федераци Канашӗн ертӳҫин ҫумӗн секретариатне ертсе пынӑ. 2006 ҫулхи кӑрлачӑн 8-мӗшӗнче вилнӗ. Ӑна Шупашкарта пытарнӑ.

Чӑваш патшалӑх гуманитари ӑслӑлӑхӗсен институчӗ Чӑваш Енре чӑваш чӗлхине епле вӗрентнине сӑнассипе ҫӗнӗ проект пуҫарса ярасшӑн. Кун пирки асӑннӑ вӗренӳ заведенийӗн этнологийӗпе социологи пайӗн ӗҫченӗ Эктор Алос-и-Фонт халӑх тетелӗсенчен пӗринче пӗлтернӗ иккен.

Ӑсчах каланӑ тӑрӑх, проекта чӑвашсен ҫамрӑк (35 ҫула ҫитичченхи) кил-йышӗсен хушшинче ыйтӑм евӗр ирттересшӗн. Тӗпчевре ҫемьесенче килте мӗнле чӗлхепе тата мӗншӗн калаҫнине палӑртасшӑн. Проект пирки каланӑ тӑрӑх, ӑсчах мӑшӑрсенчен пӗри чӑваш чӗлхине пӗлнине шыраҫҫӗ иккен. Унтан та ытларах — вӗсене ача-пӑчаллӑ ҫемьесем ытларах кӑсӑклантараҫҫӗ-мӗн. Проекта йӗркелекенсем кил-йышра вырӑс е чӑваш, е тата асӑннӑ чӗлхесенчен иккӗшӗнпе те калаҫакансене шыраҫҫӗ.

Уйрӑмах хуласенчи, район центрӗсенчи, Шупашкар ҫывӑхӗнчи ялсемпе кӑсӑкланаҫҫӗ.

Институтра кирлӗ информацие кӑҫалхи авӑн уйӑхӗ тӗлне пухса пӗтересшӗн. Каярах вӗсем аслӑ ҫулхи тата урӑх чӗлхепе калаҫакан ҫемьесене те «ҫитесшӗн».

Паян Шупашкарта вырнаҫнӑ Президентӑн пепкелӗх центрӗнче «Ачасене — ачасем» акци пуҫланнӑ. «Вӑрман юмахӗ» санаторинче канакансем асӑннӑ центрта ҫут тӗнчене килекенсем валли парнесем хатӗрленӗ. Йӑлтах хӑйсен аллипе ӑсталанӑ вӗсем: калпак, нуски ҫыхса илсе пынӑ. Пепкелӗх центрӗнче выртаканскерсемшӗн сывлӑш температури те пӗлтерӗшлӗ те, вӗсене каплак пӗртте чӑрмантармӗҫ теҫҫӗ иккен пульницӑра ӗҫлекенсем.

Ачасем пепкесене, вӗсен ашшӗ-амӑшне тата тухтӑрсене хавхалантарма ҫырусем шӑрҫаласа хатӗрленӗ. Сӑмахран, ҫапла ҫырнӑ: «Ытарайми пӗчӗк ача! Манӑн шӑллӑм та вӑхӑт ҫитиччен ҫуралнӑ. Вӑл сывлайман. Халӗ вӑл икӗ ҫулта, унӑн йӑлтах йӗркеллӗ» е тата «Кӑштахран эпир санпа «Вӑрман юмахӗнче» канӑпӑр. Эсӗ мӗн чухлӗ тайнине тӗрӗслӗп».

Акци малалла тӑсӑласса шанаҫҫӗ. Унта ытти сывлӑх учрежденийӗсем те хутшӑнасса шанаҫҫӗ.

Пӗтӗм тавар таможня урлӑ килсе каять

Кӑҫалхи кӑрлач–пуш уйӑхӗсенче Чӑваш Республикин тулаш суту-илӳ ҫаврӑнӑшӗ 68,4 миллион долларпа танлашнӑ. Ҫав шутран экспорт виҫи 41,4 процент йышӑнать. Тулаш тавар ҫаврӑнӑш пӗлтӗрхи ҫулталӑк пуҫламӑшӗнчи виҫӗ уйӑхринчен 36,2 процент чакнӑ. Ҫав вӑхӑтрах чикӗ леш енне тавар ӑсатасси 6,4 процент чухлӗ хутшӑннӑ.

Тулаш ҫаврӑнӑша илсен экспортӑн 34 процентне, импортӑн 92 процентне инҫет чикӗ леш енчи патшалӑхсемпе суту-илӳ туни кӳнӗ. Ертсе пыракан суту-илӳ партнерӗсен шутне унтан тавар илсе килессипе Китай, Германи, Итали, Аслӑ Британи, Польша кӗреҫҫӗ иккен, хамӑр патран ӑсатассипе — Украина, Азербайждан, Молдави, Словаки, Узбекистан.

Чикӗ леш енне пирӗн патран ӑсатакан тавар хушшинче хими промышленноҫӗн таварӗпе каучук 58,3 процент йышӑнаҫҫӗ, машиностроенин продукцийӗ — 31,1 процент. Ҫав вӑхӑтрах хими промышленноҫӗн таварӗ сутӑнасси 662 процент чухлӗ ӳснӗ иккен, машиностроенин 2,3 процент чакнӑ.

Пирӗн пата та хими промышленноҫӗн таварӗпе каучук, машина, оборудовани, транспорт хатӗрӗ (кунта механика хатӗр-хӗтӗрне, электричество машинисене, инструментсемпе аппаратсене тата ыттине те кӗртеҫҫӗ), пир-авӑр килнӗ.

Малалла...

Съезд ҫак ҫуртра иртнӗ

Чӑваш Енӗн аграрийӗсем Раҫҫейӗн ял тӑрӑхӗсен депутачӗсен Волгоград хулинче иртнӗ сьездне хутшӑннӑ.

Чӑваш Ен хресченӗсенчен йышра Елчӗк районӗнчи «Прогресс» акционерсен хупӑ обществин ертӳҫи Петр Скворцов, Хӗрлӗ Чутай районӗнчи «Нива» кооператив председателӗ Владимир Мурайкин, Красноармейски районӗнчи Леонид Посадский фермер пулнӑ. Ял тӑрӑхӗсен депутачӗсен съезчӗ терӗмӗр те, пирӗн патри халӑх тарҫисем те унта хутшӑннӑ.

Депутатсен съездне аграрисем епле лекнӗ-ши тесе ытлашши пуҫ ватма кирлӗ мар. Республикӑн Ял хуҫалӑх министерстви кун пирки ӑнлантарнӑ тӑрӑх хакласан, унта чаплӑ хресченсем кайма тивӗҫнӗ. Елчӗк районӗнчи «Прогресс» хуҫалӑх, акӑ, Чӑваш Енӗн аграри отрасльне йӗркелекен хуҫалӑхсенчен пӗри шутланать. «Нива» выльӑх-чӗрлӗх продукцине туса илет иккен, Леонид Посадский фермер сурӑх ӗрчетет. Тӗрлӗ ӑратлӑ ҫак выльӑх паян унӑн 100-е яхӑн-мӗн. Услама вӑл ӗҫ пуҫаракан фермерсене патшалӑх уйӑракан укҫана — «кӗмӗл» виҫи 1 миллион тенкӗ ытла — тивӗҫнипе пуҫарнӑ.

Съезда ҫӗршывӑн тӗрлӗ кӗтесӗнчен пуҫтарӑннӑ 2 пине яхӑн делегат хутшӑннӑ.

Малалла...

Малти ретре — ҫӗнӗрен удостоверени илнӗ тӳресем

Чӑваш Республикин Аслӑ судӗнче нумаях пулмасть ҫӗнӗ тӳресене удостоверени панӑ. Ҫапла вара этем шӑпине (айӑплава ҫирӗплетессипе ҫирӗплетмесси, айӑплӑ тесен мӗнле явап тыттарасси вӗсенчен килет-ҫке) татса пама ҫӗнӗрен ултӑ ҫын ирӗк илнӗ.

Тӳресене ҫирӗплетекен хутсене ҫӗршывӑн Президенчӗ алӑ пусса ҫирӗплетнӗ. Чӑваш Республикин Аслӑ сучӗн председателӗн ҫумӗ пулса тӑни ҫинчен калакан хута Анатолий Петрова тыттарнӑ, Ҫӗнӗ Шупашкарти хула сучӗн председателӗ тесе — Вера Шуркована, унта тӳрере тӑрӑшма — Наталья Смаевана, Шупашкарти Ленин район сучӗн председателӗн ҫумӗ пулма тесе Юрий Сорокина ырланӑ, унти суд тӳрине — Наталья Фоминана, асӑннӑ хулари Калинин район сучӗн председателӗн ҫумне — Татьяна Дмитриевӑна.

Праски Виттин эскизӗ

Чӑваш патшалӑх гуманитари ӑслӑлӑхӗсен институтӗнче ӗнер, акан 7-мӗшӗнче, «Пӗтӗм чӑваш диктанчӗ» тавра ҫыхӑнну ыйтусене сӳтсе явма тепӗр хут пуҫтарӑннӑ.

Калаҫӑва кӗскен пӗтӗмлетсен ҫак хыпарсене пӗлтерме пулать. Наци радиовӗ валли текста вуланӑ та иккен, ку ӗҫе РСФСР тата Чӑваш АССРӗн халӑх артистки Нина Яковлева пурнӑҫланӑ. Ҫавӑн пекех тепӗр шухӑш — республика тулашӗнчи чӑвашсем валли ятарлӑ видео хатӗрлесси. Ӑна YouTube видеохостингра е тепӗр вырӑнта лартасшӑн (видео диктант пуҫлансан курӑмланӗ). Ларура мероприятин логотипне — элемне — хатӗрлес ыйтӑва та хускатнӑ. Кунта Праски Витти ӑсталанӑ ӗҫе суйласа илнӗ.

Аса илтеретпӗр, «Пӗтӗм чӑваш диктанчӗ» эрнекун, акан 25-мӗшӗнче, 13 сехетре иртмелле. Ҫырас шухӑшлисем Чӑваш Рсепубликин вӗренӳ институтне е И.Я. Яковлев ячӗллӗ Чӑваш патшалӑх педагогика институтне пымалла. Ҫавӑн пекех килте те ҫырма пулать — Марина Карягина ҫырнӑ текста Наци радиовӗн эфирӗнче вуласа парӗҫ.

Малалла...

Чӑваш Республикин Арбитраж сучӗн ҫурчӗ

Чӑваш Республикин Арбитраж судне мина хунӑ текен информаци тӳрре килмен. Хӑратакан ҫак хыпара паян, ирхи 10 сехет те 40 минутра, телефонпа хыпарланӑ. Арбитраж сучӗн йышӑну пӳлӗмне шӑнкравлаканӗ арҫын пулнӑ иккен.

Хӑрамалли хыпара илтсен йӗрке сыхлакан органсене часрах пӗлтернӗ. Лешсем тата ытти васкавлӑ службӑсем пӗрле пулса ӗҫе кӳлӗннӗ, сирпӗтекен хатӗре шырама тытӑннӑ. Судра ӗҫлекенсене тата унта пынисене урама йӑпӑр-япӑр кӑларса тӑратнӑ, ҫурта пур енчен ҫавӑрса илнӗ. Кӑнтӑрла тӗлне шырав ӗҫӗсене вӗҫленӗ. Нимле мина та тупман.

Унтан тата тепӗр шырав пуҫарнӑ. Хальхинче — суя шӑнкӑрав хуҫине. Терроризм пирки суйса пӗлтернӗшӗн ӑна 3 ҫуллӑха хупса хума пултараҫҫӗ.

Спектакльти самант

Ҫамрӑксен театрӗ Тутарстанри Ҫӗпрел районти Хурӑнвар Шӑхаль ялӗнче Чӑваш патшалӑх ҫамрӑксен театрӗ гастрольте пулнӑ. Аса илтеретпӗр, ку проект чӑвашсен диаспорисем тӑрӑх гастрольпе ҫӳрес программӑна Раҫҫейӗн Культура министерствин шайӗнче ырланӑ укҫа-тенкӗпе пурнӑҫланать.

Шупашкар артисчӗсем унта пулнӑ куна Ҫӗпрел районти шкул ачисем валли Театр кунӗ тесе пӗлтернӗ. Районти 20 шкул ачисем Чӑвашри профессилле артистсем вылянине курса киленнӗ. Вӗсем валли артистсем Иосиф Дмитриев лартнӑ «Чӗрӗ сӑмах» спектакле кӑтартнӑ. Унта Ҫеҫпӗл Мишши, Геннадий Айхи, Петӑр Хусанкай, Митта Ваҫлей поэтсен пултарулӑхне кӑтартнӑ. Спектакль урлӑ чӑваш халӑхӗн йӑли-йӗркине кӑтартнӑ. Кино- тата фотохроника иртнӗ вӑхӑта таврӑнма пулӑшать.

Спектакль хыҫҫӑн «Чӑваш культурипе чӗлхе сумлӑхӗ» темӑпа ҫавра сӗтел иртнӗ. Куракансемпе спектаклӗн авторӗ тата режиссерӗ Иосиф Дмитриев (Трер) хӑй тӗл пулнӑ. Унта пуҫтарӑннисем ӳнер, вӗренӳ тата шкул пӗр тӗвӗре пулни пирки калаҫнӑ.

Малалла...