Атӑл.Тӑлмач

«Чӑваш чӗлхи лабораторийӗ» 2019 ҫултах, Яндекс.Тӑлмач хӑйӗн йышне чӑваш чӗлхине кӗртес умӗнех, нейронлӑ алгоритмпа ӗҫлекен ятарлӑ куҫару сайтне хута янӑччӗ. Ун пирки эпир халӑха пӗлтертӗмӗр пулин те, ҫавах та тепӗр темиҫе уйӑхран Яндекс.Тӑлмач та чӑвашла куҫарма пуҫланӑ хыҫҫӑн сайт пирки ытлашши шарламарӑмӑр.

Калас пулать: сайтӑн тӗп тивӗҫӗ практикӑра усӑ куракан мӑшӑрсене пухассиччӗ. Ҫавна май унӑн функционалӗ пирки ытлашшиех пуҫ ватса тӑмарӑмӑр. Унпа ӗҫлеме меллӗрех тӑвас вырӑнне мӑшӑрсене пухас, тата вӗсенчен лайӑххине суйлас ӗҫе мала хутӑмӑр. Апла пулин те меллӗ сайт хатӗрлесси пирки те манмарӑмӑр, ӑна майӗпен ӑсталарӑмӑр. Шел те, пӗр кӑлтӑк сиксе тухнине пула, ӑна ниепле те хӑвӑрт татса пама май килменрен, ҫак ӗҫ вӑраха тӑсӑлса кайрӗ. Телее, нумай пулмасть ҫав йывӑрлӑха ҫӗнтерме пултартӑмӑр. Вара малалли ӗҫ хӑвӑрт кайрӗ — паян ак ҫӗнетнӗ версие сире кӑтартма та май ҫитертӗмӗр!

Ҫӗнетнӗ сайта ҫӗнӗ ят та патӑмӑр: малашне вӑл «Атӑл.Тӑлмач» ятпа пулӗ. Май ҫитерсен кунта чӑвашларан вырӑсла ҫеҫ мар, ытти чӗлхесем ҫине те куҫарма меслет тӑвӑпӑр.

Малалла...

Зоя Яковлеван Фейсбукри страницинчен илнӗ сӑнӳкерчӗк

Чӑваш Енри журналистсене пӗлтӗрхи ӗҫшӗн кӑҫал та преми парӗҫ. Кунта сӑмахӑмӑр Ҫемен Элкер, Николай Никольский тата Леонид ячӗллӗ журналистсен премийӗсем пирки пырать.

Ҫемен Элкер премийӗн лауреачӗ ята «Чӑваш Ен» патшалӑх телерадиокомпанийӗн корреспонденчӗ Алексей Енейкин Сӑр тата Хусан хӳтӗлев чиккисене чавма хутшӑннисене халалласа хатӗрленӗ «Военное детство» (чӑв. Ҫар ачалӑхӗ) телепрограммӑсен ярӑмӗшӗн, Етӗрне районӗнчи «Знамя труда» хаҫат тӗп редакторӗ Лилия Петрова ӗҫ ҫыннисемпе, чӑваш халӑх йӑли-йӗркипе паллаштаракан материалсемшӗн тивӗҫнӗ.

Николай Никольский премине «Хыпар» хаҫатӑн ятарлӑ корреспондентне Валентина Багадеровӑна Чӑваш Енри интернационаллӑ ҫемьесемпе паллаштарнӑшӑн пама йышӑннӑ.

Леонид Ильин премине Чӑваш патшалӑх гуманитари ӑслӑлӑхӗсен институчӗн ӑслӑлӑх ӗҫченӗ Алексей Леонтьев — «Аркадий Айдак: романтик, пассионарий, созидатель» кӗнекешӗн, «Республика» хаҫат корреспонденчӗ Владислав Николаев — ял тӑрӑхсен территорийӗсене ниме йӗркипе хӑтлӑлатнипе паллаштарса тӑнишӗн.

pravdapfo.ru сӑнӳкерчӗкӗ

Кӑҫал Пичет кунне республикӑра пӗчӗк йышпа уявлама йышӑннӑ. Ку хыпара эпир тӗнче тетелӗнчи «Правда ПФО» хаҫатра Александр Белов журналист хыпарлани тӑрӑх пӗлтӗмӗр.

«Пресса уявӗ пӑлханчӑк хумханупа тулнӑччӗ», — ҫапла ҫырнӑ Александр Белов. Массӑллӑ информаци хатӗрӗсенче ӗҫлекенсене ҫитменнине тата хурлӑхлӑ скрипка сасси кӗтсе илнӗ. Республикӑри паллӑ журналист пӗлтернӗ тӑрӑх, пресса уявне республикӑн Правительство ҫуртӗнче пӗчӗк йышпа ирттерес тенин сӑлтавӗ паллӑ мар.

Унта цифровизаци министрӗ Кристина Майнина, РФ Патшалӑх Думин депутачӗсем Анатолий Аксаков тата Алла Салаева, ЧР Патшалӑх канашӗн спикерӗ Леонид Черкесов, республика прокурорӗ Андрей Фомин тата Чӑваш Енри Хӗрарӑмсен канашӗн председателӗ Наталья Николаева тухса калаҫнӑ.

Татьяна Александрова сӑнӳкерчӗкӗ

Чӑваш Енӗн Вӗренӳ институчӗ ирттерекен сценарисен «Чӑвашла уяв янратӑр!» конкурсне материалсене малалла йышӑнаҫҫӗ.

Сценарие Мухтавлӑ ентешсен ҫуллталӑкне халалласа ҫырмалла. Конкурса ача пахчсенче, шкулсенче, хушма пӗлӳ паракан вӗренӳ организацийӗсенче, професси пӗлӗвӗ паракан вӗренӳ организацийӗсенче ӗҫлекен педагогсем хутшӑнма пултараҫҫӗ.

Конкурс номинацийӗсем ҫапларах: «Класс сехечӗн сценарийӗ», «Уроксем хыҫҫӑнхи мероприятин сценарийӗ».

Конкурс кӗретсӗр мелпе иртет. Материалсене нарӑс уйӑхӗн 23-мӗшӗччен Вӗренӳ институтне ҫитермелле.

www.chgign.ru сӑнӳкерчӗкӗ

Ҫак уйӑхра, кӑрлачӑн 20-мӗшӗнче, Виталий Сергеев чӗлхеҫӗ, филологи наукисен докторӗ ҫуралнӑранпа 80 ҫул ҫитрӗ. Ҫавна асра тытса Чӑваш Енӗн Наци вулавӑшӗнче астӑвӑм каҫӗ иртӗ.

«Корифей чувашского языкознания» ят панӑ каҫа кӑрлач уйӑхӗн 27-мӗшӗнче 14 сехетре пуҫтарӑнӗҫ.

Виталий Сергеевӑн тӗп ӑслӑлӑх ӗҫӗсем морфологипе, лексикологипе, этимологипе, семасиологипе тата морфемикӑпа ҫыхӑннӑ. Вӑл 100е яхӑн ӑслӑлӑх ӗҫӗ ҫырнӑ, 10 ытла монографи. Сӑмахран, «Морфемика», «Развитие лексической семантики чувашского языка», «Чувашско-тунгусо-маньчжурские лексико-семантические параллели», «Морфемика тата морфологи» (Морфемика и морфология), «Хальхи чӑваш литература чӗлхи» (Современный чувашский литературный язык), «Лексика тата лексикологи» (Лексика и лексикология).

1982 ҫултанпа ӑсчах Н.Н. Уляьнов ячӗллӗ Чӑваш патшалӑх университетӗнче ӗҫленӗ.

Эс пурнӑҫран уйрӑлса кайни 25 ҫул, чӗрӗк ӗмӗр ытла иртсе кайрӗ. Кӑҫалхи 2022 ҫулхи кӑрлач (январь) уйӑхӗн 2-мӗшӗнче вара, пурӑннӑ пулсан, сан 60 ҫула ҫитнӗ юбилейне паллӑ тӑваттӑмӑр. Анчах пурнӑҫу питӗ кӗске пулчӗ, 34 ҫула ҫитсе эсӗ пиртен уйрӑлса кайрӑн. Пурӑнса ӗлкӗрнӗ 34 ҫул хушшинче мӗн туса ӗлкӗрнин пӗр пӗчӗк пайне, хӑв пурӑннӑ чух кӑларма ӗмӗтленсе кӗнекен ятне те хӑвах панӑ «Чун кирлӗ, чун!..» кӗнекӳне 2006-мӗш ҫулта ман Чӑваш кӗнеке издательствинче кӑларма тӳр килчӗ. Вунӑ ҫул хушши тапаҫлантӑм сан хӑв пурӑннӑ чух курма ӗмӗтленнӗ кӗнекӳне кӑларас тесе. Юлашкинчен, ку ыйтупа культура министрӗ патнех ҫитрӗм. «Чун кирлӗ, чун!.» ятлӑ кӗнекене Чӑваш патшалӑх гуманитари ӑслӑлӑхӗсен институчӗн Ӑслӑлӑх канашӗ 2006 ҫулхи чӳк уйӑхӗн 2-мӗшӗнче пичете ҫирӗплетрӗ. Ҫапла майпа, 2006-мӗш ҫулта, эс пурнӑҫран уйрӑлнӑранпа вунӑ ҫул иртсен сан кӗнекӳ пичетленсе тухрӗ. Кӗнеке уявне, паллах, ирттермеллехччӗ! Халӗ пулсан Наци библиотекинче ирттереттӗм, анчах ун чух библиотекӑсем ун пек анлӑ мероприятисем ирттерместчӗҫ. Театрта канмалли кун, тунтикун, Чӑваш патшалӑх академи драма театрӗн сцени ҫинче ирттертӗм.

Малалла...

Юлашки кунсенче Чӑваш Енре кӑшӑлвируспа чирлекенсен йышӗ ӳссе пырать. Иртнӗ эрнерипе танлаштарсан, кӑтарту икӗ хут нумайрах.

Юлашки талӑкра 190 ҫын инфекциленнине палӑртнӑ. Сӑмах май, пандеми пуҫланиччен кунашкал кӑтарту пулман. 89 ҫын сывалнӑ. Вилекенсен йышӗ чакнӑ: иртнӗ талӑкра 2 ҫын чире парӑнтарайман.

Ку таранччен 48183 ҫын кӑшӑлвируспа чирленӗ. Вӗсенчен 41936-шӗ сывалнӑ. Пӗтӗмпе ку таранччен 4173 каварлӑ вируса парӑнтарайман.

Хальхи вӑхӑтра стационарта тата килте 2074 ҫын кӑшӑлвирусран сипленет.

Пӗлтӗрхи раштав уйӑхӗнче Шупашкарти Ашмарин урамӗнче икӗ ҫӳп-ҫап контейнерӗ ҫухалнӑ. Кун пирки полицие ҫӳп-ҫапа илсе тухакан организаци пӗлтернӗ.

Малтанлӑха пӗлтернӗ тӑрӑх, ҫав ҫынсем контейнерти ҫӳп-ҫапа тӑкнӑ та икӗ савӑта илсе кайнӑ. Оперативлӑ шырав мерприятийӗсем ирттерсен контейнерсене 41-ри тата 42 ҫулти арҫынсем вӑрлани палӑрнӑ. Вӗсем унччен те судпа айӑпланнӑ пулнӑ.

Хайхискерсем контейнерсене илсе каяс тесе йывӑр тиев турттармалли такси саккас панӑ. Вӗсем куншӑн водителе те укҫа тӳлемен.

Пӗр контейнера вӗсем хакӗнчен тӑватӑ хут йӳнӗрехпе сутнӑ. Иккӗмӗшне сутайман, ӑна хулари пӗр районта ывӑтнӑ.

Ӗнер, кӑрлач уйӑхӗн 22-мӗшӗнче, 19 сехет ҫурӑра М-7 автоҫулӑн 601-мӗш ҫухрӑмӗнче авари пулнӑ. Шел те, унта ҫынсен пурнӑҫӗ татӑлнӑ. Кун пирки ҪҪХПИ пӗлтерет.

Авари Етӗрне районӗнчи Урпаш ялӗ ҫывӑхӗнче пулнӑ. Малтанлӑха пӗлтернӗ тӑрӑх, «Гранта» транспорт хирӗҫ килекен ҫул ҫине тухса кайнӑ та йывӑр тиевлӗ икӗ машинӑпа ҫапӑннӑ. Аварире виҫӗ ҫыннӑн пурнӑҫӗ татӑлнӑ: ҫӑмӑл машина водителӗ тата унти икӗ пассажир. Пӗри ача пулнӑ.

Паян, кӑрлач уйӑхӗн 23-мӗшӗнче, Чӑваш Ене ҫӗнӗ авиакомпани вӗҫме пуҫланӑ. Вӑл – «RedWings». Шупашкара вӑл ҫӗнӗ самолётпа килсе ҫитнӗ.

Авиакомпани Чӑваш Енри авиапассажирсене Санкт-Петербурга турттарӗ. Кунтан самолёт 9 сехет те 40 минутра хускалӗ. «RedWings» авиакомпани Питӗре Шупашкартан эрнере икӗ хутчен: юнкунсерен тата вырсарникунсерен – вӗҫӗ.

Маларах палӑртни патне таврӑнса ҫакна каласа хӑвармалла: RedWings хӑйӗн авиапаркне ҫак кунсенче ҫеҫ ҫӗнетнӗ. Суперджетра сӑрӑ шӑрши те уҫӑлса пӗтеймен-ха. RA-89184 регистраци номерӗллӗ суперджетра – 100 пассажир лармалӑх вырӑн. Кӑҫалхи кӑрлач уйӑхӗнче туяннӑ самолёт кӑрлач уйӑхӗн 21-мӗшӗнче Мускаври «Жуковский» аэропортран «Пулково» никӗс аэропортне вӗҫсе кайнӑ. Асӑннӑ борт Питӗртен виҫӗ ҫӗнӗ хулана: Шупашкара, Саратова тата Кирова – вӗҫӗ.