Шупашкарта пушӑн 15-мӗшӗнче Крым халӑхне хавхалантарас, унти референдума ырлас тӗлӗшпе Хӗрлӗ тӳремре митинг иртесси пирки пӗлтернӗччӗ.
Чӑваш Ен Элтеперӗн пресс-служби пӗлтернӗ тӑрӑх, акци 10 пине яхӑн ҫынна пуҫтарнӑ. Митингра тӗрлӗ плакатсем пулнӑ. Пурте — Крыма хавхалантаракансем, фашизма хирӗҫҫисем. Хӗрлӗ лапама Михаил Игнатьев, Шупашкар хула пуҫлӑхӗ Леонид Черкесов, Чӑваш наци конгресӗн президенчӗ Николай Угаслов, Валерий Туркай поэт та пынӑ. Кунта ҫитнӗ ҫынсенчен чылайӑшӗн Украинӑра тӑванӗсем пурӑнаҫҫӗ. Унти ларӑ-тӑру вара вӗсене, паллах, пӑшӑрхантарать. Пурте тенӗ пекех Георгий хӑйӑвӗсем ҫакнӑ. Митинга килнисем Раҫҫейпе Крым пӗрлешессине ырланӑ.
Ҫынсем Украина ҫыннисене пулӑшасси пирки калаҫнӑ. Гуманитари пулӑшӑвне Раҫҫейри чылай тӑрӑхра йӗркеленӗ. Шупашкар та айккинче юлман: ыра кӑмӑллӑх счечӗ ятарласа уҫнӑ.
Пушӑн 16-мӗшӗнче Крымра референдум иртнӗ. Сасӑлава халӑх чылай пыни пирки хыпарлаҫҫӗ. Референдумӑн малтанхи пӗтӗмлетӗвӗсемпе килӗшӳллӗн 95 проценчӗ Крыма Раҫҫее тавӑрассишӗн сасӑланӑ.
Чӑваш Енӗн культура министрӗ Вадим Ефимов Севастополти чӑвашсен элчисемпе тӗл пулнине эпир пӗлтернӗччӗ. Маларах, пуш уйӑхӗн 12-мӗшӗнче Чӑваш Ен Элтеперӗ Михаил Игнатьев Севастополти чӑваш наципе культура обществин пайташӗсемпе курнӑҫнӑ. Унта Чӑваш Енпе Крым килӗштерсе ӗҫлес майсене сӳтсе явнӑ-мӗн.
Сӑмахран, Крымра Чӑваш Енӗн суту-илӳ представительствине, Севастопольте «Шупашкар» ятпа суту-илӳ, Шупашкарта вара «Крым ҫурутравӗ» ятлӑ предприяти уҫасси пирки калаҫнӑ иккен. Шупашкарпа Севастополь хушшинче авиаҫыхӑну йӗркелес ыйтӑва та хускатнӑ.
Шупашкарпа Севастополь хушшинчи туслӑх тата килӗштерсе ӗҫлесси ҫинчен килӗшӗве маларахах хатӗрленӗ имӗш.
Шӑматкун, пуш уйӑхӗн 15-мӗшӗнче, Шупашкарта пурӑнакансем хула варрипе ҫап-ҫара арҫын утнине асӑрханӑ. Вӑл Николаев урамӗнче ҫӳренӗ. Нуски кӑна тӑхӑннӑскер урапасем ҫӳрекен ҫул ҫине сиксе тухнӑ-мӗн. Хӑйне тимлӗх ҫитменнине кура-ши вӑл иртен-ҫӳрен урапана чарма хӑтланнӑ.
«Эп чӳречерен пӑхса тӑраттӑм. Ҫав вӑхӑтра ҫара арҫын куҫ тӗлне лекрӗ те. Вӑл малтан ҫуран ҫӳрекен ҫулпа утса ҫӳрерӗ, унтан урапасем ҫӳрекен ҫул ҫине сиксе тухса иртен-каян машинсене чарма хӑтланчӗ», — тесе каласа кӑтартнӑ тӗлӗнтермӗш арҫынна асӑрханисенчен пӗри, Илья ятлӑ арҫын. — Ун чухне вӑхӑт кӑнтӑрла иртни 16 сехет ҫурӑ тӗлнеллеччӗ. Кӑштахран вӑл таҫта кайса ҫухалчӗ».
Иртнӗ эрнере иртнӗ Наркотик ҫаврӑнӑшӗпе кӗрешекен комисси ҫул ҫитмен наркомансене палӑртассин тухӑҫлӑхне сӳтсе явнӑ. Ларӑва Чӑваш Енӗн Элтеперӗ Михаил Игнатьев хутшӑннӑ.
Республикӑн Сывлӑх сыхлав министерстви иртнӗ ҫул 413 ҫамрӑк психоактивлӑ япаласемпе усӑ курнине шута илнӗ. 2012 ҫулхинчен ҫак йыш 15 процент нумайланнӑ. Наркологи патологиллӗ яш-кӗрӗмпе хӗр-упраҫа Шупашкар, Ҫӗнӗ Шупашкар тата Улатӑр хулисенче уйрӑмах йышлӑ шута илнӗ.
Ҫамрӑксем психоактивлӑ япаласем усӑ курассин профилактика тесе специалистсем ятарлӑ тест ирттернине калаҫҫӗ. 2011 ҫултанпа тест витӗр 13,5 пин студентпа вӗренекене кӑларнӑ.
Республика Элтеперӗ хӑрушлӑх категорийӗнчи тата тест тухма килӗшмен ҫамрӑксемпе уйрӑмшар ӗҫлемеллине палӑртса хӑварнӑ. «Лару-тӑру лайӑхланмасть, ҫӗнӗ препаратсем тухаҫҫӗ, чӗнсе каланипе кӑна май килмӗ. Наркотик сутакан канмалли заведенисен хуҫисене тӗрлӗ мелпе хӗсмелле», — тенӗ Михаил Игнатьев.
Шупашкарти 61-мӗш шкулта ачасене электрон кӗнекесемпе вӗрентме пуҫласшӑн. Халӗ унта enTourage eDGe 2.0. икӗ экранлӑ электронлӑ панель хатӗрсенчен тӑракан мобильлӗ класа сӑнаҫҫӗ. Кӑҫалхи кӑрлачран пуҫласа унпа биологи, истори, георграфи тата обществознани предмечӗсене ҫиччӗмӗшпе саккӑрмӗш классем вӗренеҫҫӗ. Ҫывӑх вӑхӑтра улттӑмӗшсемпе ҫиччӗмӗшсем валли математикӑпа тата вырӑс чӗлхипе программа килессе шанаҫҫӗ.
«Ку вӑл пӗр предмета вӗренмелли учебник мар. Кашни комплекс Wi-Fi мелӗпе мӗнпур предмет вырнаҫнӑ портпа ҫыхӑнать. Экран ҫине текстсем, таблицӑсем, урокӑн видеовӗ тухать-мӗн. Иккӗмӗш экран тӑрӑх вара вӗрентекенпе вӗренекен ҫыхӑнать иккен.
Электрон комплексӗ ачасене йывӑр шкул сумкинчен хӑтарать тесе шухӑшлаҫҫӗ. Шкула вӗренӳ кӗнекисене кӑна мар, дневникпа тетрадь те исле кайма тивмӗ — портал ҫинче ача миҫе илни те, вӑл задачӑна епле пурнӑҫлани те упранса юлать теҫҫӗ.
Ачалӑх теттесемпе, юмахсемпе ҫыхӑннӑ. Пӗчӗк чухне «Ҫарӑк», «Йӑвача» тата ытти юмахпа паллашман ҫын пур-ши? Ҫак кӗнекесем — хаклӑ тупра.
Надежда Григорьева (Яковлева) вара ачасене ӑсталанӑ юмах сӑнарӗсемпе паллаштарать. Вӑл Шупашкарти ача пахчинче ӗҫлет. Унта юмах сӑнарӗсен хӑйне евӗр кӗтес пур. Пӗтӗмпех Надеждӑн амӑшӗ Мария Михайловна ҫыхнӑ. Кӗтес пуян: халӑх тата литература юмахӗсен сӑнарӗсем пур.
Теттесем ҫемҫе. Мария Михайловнӑн ӗҫӗсем пӗчӗкскерсене савӑнтараҫҫӗ. Ачасем уйрӑмах пӳрнене тӑхӑнтартмалли теттесемпе выляма кӑмӑллаҫҫӗ.
Шупашкарта пурӑнакан 23 ҫулти хӗрӗн полицейскин аллине чӗрнепе чавнӑшӑн штраф тӳлеме тивӗ. Сахал мар… 10 пин тенкӗ.
РФ Следстви комитечӗн Чӑваш Енри тӗпчев уйрӑмӗн официаллӑ сайчӗ пӗлтернӗ тӑрӑх, хӗр влаҫ представительне сиен кӳнӗшӗн айӑплӑ тесе йышӑннӑ. Пӗлтӗрхи юпа уйӑхӗн 13-мӗшӗнче ҫӗрле хайхискер Шупашкарти пӗр кафере ӳсӗр пулнӑ, хӑйне йӗркеллӗ тытман. Вӑл кафе ӗҫченӗсемпе тата унта пынисемпе киревсӗр сӑмахсемпе калаҫнӑ. Лешсем кун пирки полицие пӗлтернӗ. Пакунлисем часах вырӑна ҫитнӗ. Йӗркене пӑснӑ хӗре машинӑна лартнӑ, лешӗ унта пӗр полицейскин аллине чавса пӗтернӗ. Эрех ӑсран тайӑлтарать ҫав. Ҫакна пулах хӗрӗн кӗсйинчен 10 пин тенкӗ кӑларма тивӗ.
2019 ҫулта Шупашкар 550 ҫул тултарӗ, 2020 ҫулта Чӑваш Ене туса хунӑранпа пӗр ӗмӗр хыҫа юлӗ. Ҫавна май республика юбилейсене хатӗрленет.
2015–2017 ҫулсенче 32 объекта ҫӗнетме палӑртнӑ. Ҫавӑнпа федераци хыснинчен 5,55 ытла миллиард тенкӗ уйӑрӗҫ. 2015 ҫулта 552 миллион тенкӗ уйӑрӗҫ, 2016 ҫулта — 2,19 миллиард тенкӗ, 2017 ҫулта — 2,8 ытла миллиард тенкӗ. Республика хыснинчен те пулӑшу пулӗ.
ЧР культура министрӗн ҫумӗ Алла Манилова каланӑ тӑрӑх, юбилее хатӗрленес ӗҫ планпа килӗшӳллӗн пырать. «Этническая Чувашия» (чӑв. Этникӑлла Чӑваш Ен) инвестици проекчӗ пысӑк хака тивӗҫнӗ. Республика ҫыннисем спортпа туслашнине, сывлӑх сыхлавӗн тытӑмӗ ҫитӗнӳсем тунине палӑртнӑ.
Юбилейсене паллӑ тӑвассине РФ Президенчӗ Владимир Путин ырланӑ, ҫавна май 2012 ҫулхи утӑ уйӑхӗн 28-мӗшӗнче Хушу алӑ пуснӑ. 2016–2020 ҫулсенче Шупашкарти 28 культура объектне, 6 спорт сооруженине, транспорт инфраструктурин 6 объектне, сывлӑх сыхлавӗн хӑш-пӗр объектне ҫӗнетме палӑртнӑ.
Ӗнер, пушӑн 11-мӗшӗнче, Шупашкарти ҫӗр лаптӑкӗсемпе усӑ курас ыйтӑва сӳтсе явнӑ.
Чи малтан хула администрацин архитектурӑпа хула строительствин управленийӗ панӑ заявкӑна — Энгельс урамӗнчи икӗ хутлӑ ҫурта (18-мӗш ҫурт) реконструкцилесе нумай функциллӗ центр тӑвассине — пӑхса тухнӑ. Вӑл Шупашкар центрӗнче вырнаҫнӑ, ҫавӑнпа унӑн хулари Мускав районӗн ҫыннисене тӗрлӗ пулӑшу памалла.
Унтан Богдан Хмельницкий урамӗнчи автозаправка пирки калаҫнӑ. Унта газ блокӗ вырнаҫтарма ыйтнӑ. Виҫҫӗмӗш ыйту — Граждан урамӗнчи 53-мӗш ҫуртри кафе тӗлӗшӗпе. Ҫурт хуҫисем каланӑ тӑрӑх, ӑна ҫӗнетмелле.
Шупашкарти электроаппарат завочӗн пулнӑ производство ҫуртне (унӑн чӳречисем «Каскад» суту-илӳ центрӗ еннелле тухаҫҫӗ) суту-илӳ офис центрӗ тума шухӑшланӑ. Ҫавӑн пекех Мичман Павлов урамӗнчи пушӑ ҫӗр лаптӑкне гараж боксӗ валли уйӑрма ыйтнине пӑхса тухнӑ.
Шупашкарта халӑха турттаракан транспортӑн чарӑнӑвӗнчи хӑш-пӗр павильонсене ылмаштарма палӑртнӑ. Пӗтӗмпе тӗп хулара тӑрӑллӑ 360 чарӑну шутланать. Вӗсенчен 20-ӗшне ҫитес вӑхӑтра улӑштарма палӑртнӑ.
Алюмини профилӗнчен тата кантӑкран тунӑ ҫӗнӗ чарӑнусем Шупашкар сӑнне илемлетӗҫ. Вӗсене Питӗрти организаци шухӑшласа кӑларнӑ. Производство ҫав хуларах вырнаҫнӑ. Нарӑс уйӑхӗн вӗҫӗнче «Дорэкс» АУО директорӗ унта ҫитсе килнӗ, производствӑпа, продукци пахалӑхӗпе паллашнӑ. Тӗлпулура хак, чарӑнусене хӑҫан вырнаҫтарасси пирки калаҫса татӑлнӑ. Юлашкинчен Шупашкар тата Петербург организацийӗн ертӳлӗхӗпе килӗшӳ алӑ пуснӑ. Унпа килӗшӳллӗн организаци Шупашкар валли 20 павильон хатӗрлӗ.
Предприяти павильонсен пахалӑхӗ ҫирӗп пулнине ӗнентерет. Вӗсем каланӑ тӑрӑх, ҫакӑн йышши чарӑнусем ҫул-йӗр ҫинчи пӑтӑрмахсенчен те сыхлама пултараҫҫӗ. Ун ҫине автотранспорт кӗрсе кайсан вӑл авӑнать, машина ҫапӑннин вӑйне чакарать. Тепӗр пахалӑх та пур. Павильона кирек мӗнле вырӑнта та хӑвӑрт лартма пулать: 20 минут ҫеҫ кирлӗ. Кантӑкӗ нӳрӗке, ҫиле, юра витӗр ямасть.
+14.3 °C