Чӑваш Енӗн таврапӗлӳҫисем нумаях пулмасть хӑйсен пӗтӗмлетӳллӗ ларӑвне пухӑннӑччӗ. Раштавӑн 22-мӗшӗнчи ҫав калаҫура краеведсем Сӑвар-пӑлхарсен культурин тата пуштӑ историйӗн музейне уҫасси пирки калаҫнӑ. Аваллӑх управҫин экспозицийӗн проектне те кӑтартнӑ. Унпа Чӑваш Енри таврапӗлӳҫӗсен канашӗн ертӳҫи Сергей Сорокин паллаштарнӑ. Музея хастарсем 2017 ҫулхи ҫулла уҫасшӑн. Ӑна Шупашкар районӗнчи Станьял ялӗнчи Таврапӗлӳпе туризм центрӗнче йӗркелесшӗн.
Таврапӗлӳҫӗсен ларӑвӗнче, аса илтерер, Антонина Андреева тата Лина Яникова мезейҫӑсем, Сергей Утриван геронтолог, Ильтимер Ефремов кинорежиссер, Роза Степанова вулавӑш ӗҫченӗ, Эдуард Ушаков, Валерий Виноградов, Валерий Ивановский халӑх академикӗсем тата ыттисем тухса калаҫнӑччӗ.
Тӑвай районӗнчи Енӗш Нӑрвашри историпе мемориал музейӗнче Чӑваш АССР халӑх художникӗ, К.В. Иванов премийӗн лауреачӗ Павел Григорьев-Савушкин тата Чӑваш АССР культурӑн тава тивӗҫлӗ ӗҫченӗ Августа Спиридонова ҫуралнӑранпа 100 ҫул ҫитнине халалласа курав уҫнӑ.
Унта тӑратнӑ 22 ӗҫпе ачасене музей заведующийӗ Владимир Петров паллаштарнӑ. Вырӑнти, Енӗш Нӑрвашри, вӑтам шкулта сӑнарлӑ ӳнере вӗрентекен Олег Ярмулин художниксен ӗҫӗ-хӗлӗнчи хӑш-пӗр вӑрттӑнлӑха уҫса панӑ май ҫавӑн ҫинчен каласа кӑтартнӑ.
Музейри экспонатсемпе паллашма пынисем Павел Григорьев-Савушкин тата Августа Спиридонова пурнӑҫӗпе пултарулӑхне уҫса паракан сӑнӳкерчӗксемпе те, вӗсене тӗрлӗ ҫулта тивӗҫнӗ наградӑсемпе те кӑсӑклансах паллашнӑ.
Шупашкарти К.В. Иванов ячӗллӗ Литература музейӗнче «Путешествие в мир турецкого языка» (чӑв. Турккӑ чӗлхи тӗнчинчи ҫулҫӳрев) интерактивлӑ заняти иртнӗ. Унта Шупашкарти медицина колледжӗнче пӗрремӗш курсра вӗренекен ҫамрӑксене йыхравланӑ. Вӗсене чӑваш чӗлхи вӗрентекен Надежда Малышева илсе пынӑ.
Турккӑ чӗлхипе паллаштаракан занятире музей экскурсовочӗ Дарья Мочалова турккӑ чӗлхипе тӗнчере 75 миллион ҫын калаҫнине пӗлтернӗ. Тепӗр майлӑ каласан, вӑл ҫӗр ҫинче чи вӑйлӑ аталаннӑ 15 чӗлхе шутне кӗрет. Студентсене турккӑсен культурипе, ҫутҫанталӑкӗпе, наци тумтирӗпе, апат-ҫимӗҫӗпе паллаштарнӑ. Ҫав чӗлхепе сывлӑх сунма, паллашма кирлӗ ансат сӑмахсене те ҫамрӑксене вӗрентнӗ. Турккӑ чӗлхине ӑша хывас шухӑшлисене Литература музейӗ кӑмӑлтан кӗтет.
Чӑваш патшалӑх педагогика университетӗнче китай чӗлхипе пуҫласа олимпиада ирттернӗ. Халиччен ун пекки республикӑра пулман.
Аслӑ шкулта ӑнлантарнӑ тӑрӑх, олимпиадӑна ирттернин унта китай чӗлхин курсӗ ӗҫленипе ҫыхӑннӑ. Ӑна йӗркеленӗренпе ку чӗлхене 200 ытла ҫамрӑк ӑша хывнӑ.
Сӑмах май, шӑп та лӑп ҫулталӑк каялла, 2015 ҫулхи раштавӑн 23-мӗшенче, И.Я. Яковлев ячӗллӗ ЧППУпа Гуйчжоу провинцийӗнчи педагогика университечӗ килӗштерсе ӗҫлесси ҫинчен килӗшӳ алӑ пуснӑ. Китай чӗлхине пирӗн патри аслӑ шкулта асӑннӑ университетӑн пайтаҫи Ма Ися вӗрентет.
Олимпиадӑна хутшӑннисем хайсем калаҫма тата ҫырма пӗлнине тӗрӗсленӗ. Китай каллиографийӗпе (ҫырма пӗлни) тата китайла сӑмахсене тӗрӗс калама пултарнине те хакланӑ. Ҫӗнтерӳҫи — Кӳкеҫри «Бичурин тата хальхи самана» музей экскурсовочӗ А. Данилова. Лайӑххипе ҫавӑн пекех ют чӗлхесен факультечӗн студентки А. Алюнова, ЧПУ студенчӗ А. Ефремов, Шупашкарти 5-мӗш гимназире вӗренекен М. Капитонова, Л. Панюхина усламҫӑ палӑрнӑ.
Паян Шупашкарти «Радуга» (чӑв. Асамат) культурӑпа курав центрӗнче Чӑваш Республикин халӑх художникӗн Праски Виттин куравӗ уҫӑлнӑ. Мероприятие республикӑри тӗре-шара та хутшӑннӑ, художник ячӗпе ырӑ сӑмах каланӑ.
Ҫӗнӗ ҫул тӗлне открытка хатӗрлесси пирӗн ҫӗршывра XIX ӗмӗр вӗҫӗнчех пуҫланса кайнӑ. Кунта Иван Билибин, Александр Бенуа, Илья Репин, Николай Рерих, Леон Бакст, Константин Маковский тата ыттисене палӑртмалла. Праски Витти ҫак жанрпа 1978 ҫулта ӗҫлеме тытӑннӑ. Лениградри В.И. Мухина ячӗллӗ художествӑпа промышленность училищине вӗренсе пӗтернӗскер хӑйӗн ӗҫӗсенче наци сӗмне те кӑтартнӑ.
Паллӑ художникӑн, монументалистӑн, живописецӑн открыткисемпе кӑрлач уйӑхӗн 16-мӗшӗччен паллашма май пур.
Чӑваш Енре Кино музейӗ уҫасшӑн. Ку шухӑша ӗнер Наци музейӗнче Кино ҫулталӑкне пӗтӗмлетме пуҫтарӑннӑ мероприятире сӗнчӗҫ. Шухӑшне унта пуҫласа палӑртаканни Раҫҫей тата Чӑваш Республикин халӑх артистки Нина Яковлева пулчӗ.
Чӑваш сценин ҫутӑ ҫӑлтӑрӗ Пӗтӗм чӑвашсен «Асам» иккӗмӗш кинофестивалӗнче (ӑна йӗркелессишӗн Чӑваш кинематографисчӗсен пӗрлешӗвӗ нумай тӑрӑшнӑ) Гран-прие тивӗҫнӗ «Сурӑм хӗрӗ» фильмра вылянӑ. 12 ҫул каялла ӳкернӗскерӗн режиссерӗ — Владимир Карсаков. Фильмра хӗрарӑмӑн эпизодла рольне ӑста калӑпланӑ Надежда Кириллова калашле, Владимир Карсаков ун чухне продюсерӗ те, операторӗ те, костюмерӗ те хӑех пулнӑ. Чӑваш кӗпине те вӑл хӑех шыраса тупнӑ, туяннӑ. Ҫавсенчен пӗрне фильмра выляна Нина Яковлевана асӑнмалӑх парнеленӗ.
«Фуфайка пек хулӑн», — саркаласах кӑтартрӗ ӗнер Нина Яковлева ҫав пир кӗпене. Ӑна вӑл: «Тен, Кино музейӗ те пулӗ», — тесе Владимир Карсакова тыттарчӗ. Надежда Кириллова вара хӑйӗн ҫамрӑклах вилнӗ мӑшӑрӗн Кирилл Кирилловӑн «Чун кирлӗ, чун» театр критикин кӗнекине музей валли тыттарчӗ.
Музей шухӑшне пурте ырласа йышӑнчӗҫ.
Паян Чӑваш наци музейӗнче Европӑри хӑнасем пулнӑ. Аваллӑх управҫин сайтӗнче пӗлтернӗ тӑрӑх, унта Раҫҫей фестивалӗн Сочири центрӗн пуҫлӑхӗ Ханс Йоахим Фрей режиссер тата Германири «MosFirst» компани учредителӗ Борис Таваколли пирӗн тӑрӑхӑн культурипе паллашнӑ. Чӑваш Енӗн историйӗпе, унӑн хӑйне евӗрлӗхӗпе музейӗн маркетинг тата культурӑпа вӗренӳ ӗҫ-хӗл пайӗн заведующийӗ Ольга Кушманова паллаштарнӑ.
Ханс Йоахим Фрей тата Борис Таваколли Чӑваш Енре кинематографи епле пуҫланса кайнипе уйрӑмах кӑсӑкланнӑ, «Чувашкино» ӳкернӗ пӗрремӗш фильмсемпе паллашнӑ.
Европӑри хӑнасем пирӗн республикӑра кино ӳкерес ӗҫпе интересленнипе пӗрлех наци музейӗ кӑсӑклӑ экспонатсемпе, тӗрлӗ материалпа пуяннине палӑртнӑ.
Ку ыйтупа ҫулталӑк калаҫманччӗ. Халӗ каллех ҫӗкленӗ. Сӑмах — Шупашкарти Ехрем купса бульварӗнче вырнаҫнӑ ҫурт пирки.
Ку ыйтупа хула администрацийӗн эрнекун иртнӗ канашлура калаҫнӑ. Унта ҫурта ҫӗнетмеллине палӑртнӑ, 3 проект эскизӗ сӗннӗ. Проектра кӑтартнӑ тӑрӑх, объект калӑпӑшӗ пысӑкланмалла.
Анчах хула администрацийӗ нихӑш проектне те йышӑнман, мӗншӗн тесен ӑна пурнӑҫа кӗртмешкӗн машинсем чарӑнмалли вырӑн ҫитмест. Ҫитменнине, ҫурт ҫӳллӗ пулни хулан истори пайӗпе килӗшсе тӑмасть.
Алексей Ладыков ҫитес эрне вӗҫӗччен проект паспортне кӑтартма ыйтнӑ. Малтанлӑха палӑртнӑ тӑрӑх, ҫӗнетнӗ ҫуртра Шупашкар хулин музейӗ вырнаҫӗ.
Кӑҫал Раҫҫейре Кино ҫулталӑкӗ пулчӗ. Ҫул вӗҫленсе пырать. Ӑна пӗтӗмлетме вӑхӑт.
Раштав уйӑхӗн 19-мӗшӗнче республикӑра «Кино кунӗ» акци иртет. Ҫавна май кашни районтах кино кӑтартӗҫ. Ҫав кун 170 ытла лапам ӗҫлӗ. Культура ҫуртӗнче, вулавӑшсенче, музейсенче, кинотеатрсенче фильмсем кӑтартӗҫ.
Лапама килсе «Вовочка», «Девчата», «Охрана» фильмсене курма май пулӗ. Ҫавӑн пекех концертсем, куравсем, конкурссем, викторинӑсем пулӗҫ. Шупашкарта вара акци тӑватӑ лапамра иртӗ: «Волжский», «Синема 5», «Три пингвина» кинотеатрсенче тата ЧР электрон тата кинодокументаци патшалӑх архивӗнче.
Куславкка районӗсем хӑйсен тӑрӑхӗнче ҫуралнӑ Совет Союзӗн Геройне Сергей Бутякова асӑнса вӑл ҫуралнӑ ялта музей уҫасшӑннине эпир кӑҫалхи пуш уйӑхӗнче пӗлтернӗччӗ.
Аса илтеретпӗр, Сергей Бутяков 1916 ҫулхи авӑн уйӑхӗн 28-мӗшӗнче ҫуралнӑ. Куславкка чӑвашӗн ачалӑх ҫулӗсем кӳршӗллӗ Мари Элти Шуланкӑ (Звенигово) хулинче иртнӗ. Сергей Бутяков танкист пулнӑ. Карели фронтӗнче финсемпе ҫапӑҫнӑ чух, 1940 ҫулта, механик-танкист вилнӗ хыҫҫӑн ҫар машинине хӑй тытать. Ҫапах та ҫапӑҫура вӑйсем тан пулман: танк хыпса илет, экипаж ҫунса каять. Сергей Бутякова вилнӗ хыҫҫӑн Совет Союзӗн Геройӗ ят панӑ. Вӑл — Карели фронтӗнчи ҫапӑҫура ҫав шайри паттӑр ятне илнӗ Чӑвашри пӗрремӗш ҫын.
Район администрацийӗ музей уҫма укҫа-тенкӗпе пулӑшма ыйтса хӑйӗн сайтӗнче хыпар вырнаҫтарнӑччӗ. Чӳк уйӑхӗн 18-мӗшӗнче куславккасен ӗмӗчӗ пурнӑҫа кӗнӗ — Сергей Бутяковӑн тӑван ялӗнче, Анат Шуршура, унӑн музейне вулавӑш пулнӑ ҫуртра савӑнӑҫлӑ лару-тӑрура уҫнӑ. Укҫа-тенкӗпе пулӑшнисем тата район администрацийӗ тав тунисем хушшинче питӗ нумай ята асӑнса кайнӑ. Ҫавсен хушшинче Чӑваш Енӗн Патшалӑх Канашӗн депутачӗ Юрий Зорин тата РФ Патшалӑх Думин депутачӗ Анатолий Аксаков та пур.
+20.3 °C